RAJA KHAYRAT

Mexrib- Kêmbûna avê ku bi guherîna avhewayê re li seranserê cîhanê tê jiyîn, roj bi roj jiyanê zehmetir dike. 5 Jinên Mexribî bi armanca çareserkirina pirsgirêka avê, "Projeya Paqîjkirina Ava bermajî" dan destpêkirin, mîkroalga jî di nav de dest pê kirin. Projeyê di cotmeha sala borî de di pêşbirka "Water Hackathon" de xelata yekemintî wergirt û li seranserê welat wek bû yekemîn mînaka cûrê xwe. Jinên ku dest bi projeyê kirin, ewil kooperatîfek bi navê “Algayên Biaqil” ava kirin. Dema ku her jinek demek dirêj li ser ava bermahî yan jî îhtîmala ji nû ve bikaranîna ava bermahî dixebitî, ezmûna ku di dema lêkolîna wê ya zanistî de hat berhevkirin pir girîng tevli projeyê bû.”

Amûr li Mexribê hatiye çêkirin

Rêvebera Kooperatîfê û Profesorê Rêveberiya Çavkaniyên Avê Ghizlan Awwad, wiha got: “Em bi 5 jinan re xebatên kooperatîfê dimeşînin. Ez serokatiya kooperatîfê dimeşînim. Me bi Wezaretên Xwendina Bilind û Lêkolînên Zanistî yên Mexrib û Almanyayê re nêzî 2 salan li ser projeya 'paqijkirina ava çolê' xebitî. Projeya me li welat yekemîn e. Em di çarçoveya projeya xwe de, pêşî ava bermahî di du qonaxan de di cîhazê re derbas dikin. Em ji sedî 70 ava ku paqij dikin diavêjin axê û di qonaxa sêyemîn de ji bo ji nû ve paqij kirine dubare digrin. Ev amûr li Mexribê hat avakirin hatiye çêkirin.” Ghizlan Awwad diyar kir ku di laboratuvara Navenda Lêkolîn û Lêkolînê ya Av û Enerjiyê ya Marakeşê de, proje hîn di ceribandinên zanistî de ye û ji bo bidestxistina modela dawî guhertin û pêşxistin tên kirin.”

Gelek alternatîfan bi pêş xistin

Endama kooperatîfê û li Fakulteya Zanist û Teknolojiyê ya Marakeşê profesorek pispor a di hawirdora alglerê pêş ketiye Wafaa Cherifi diyar kir ku algyan êdî di gelek warên wek çandinî, derman û kozmetîkê de tên bikaranîn. Wafaa Cherifi destnîşan kir ku mîkroalgayên di nav avê de madeyên ku avê qirêj dikin ava paqij çêdikin û algyan zêde dibin û ji bo bikaranîna cotkaran gubreyên organîk çêdikin Wafaa Cherîfî da zanîn ku ev jî ji gubreyên kîmyewî re alternatîfek e.

Wafaa Cherifi diyar kir ku ji bo misogerkirina riyên alternatîf ên ji bo paqijkirin û ji nû ve bikaranînê û bi taybetî jî li Herêma Marakeşê ji bo çareserkirina pirsgirêkên kêmbûna çavkaniyên avê pêwîst e.

Mîkroalger çi ye?

Mîkroalgler an jî mîkrofît algayên mîkroskopî ne ku bi çavên tazî nayên dîtin. Ev fitoplanktonên ku bi gelemperî di pergala behrê û avê de tên dîtin, hem di stûna avê û hem tortuya dijîn e. Cureyên yek hucreyî ya ku yek bi yek, zincîr an jî komî ava dibe ye.