BINEVŞ STÊRK

Hatay – Piştî erdheja 7.7 pileyî ya ku navenda wê Mereş bû û di 6‘ê Sibata 2023’an de saet di 04:17’an de çêbû, erdhejek duyemîn a bi pîvana 7.6 pileyî saet di 13:24’an de qewimî. Di erdhejê de gelek kes mirin û bi hezaran kes bi rojan di bin xirbeyan de li bendê man ku werin rizgarkirin. Her çiqas gel hemû çavkaniyên xwe seferber kiribe jî, dewletê mudaxeleya pêwîst bi rojan bi derengî xist. Nêzîkî sê salan e ku hewl tê dayîn ku birînên erdhejê werin dermankirin. 3 yên giştî û 5 yên taybet, bi tevahî 8 nexweşxane li Hatayê hilweşiyan. 3 nexweşxaneyên giştî zirar dîtin û nekarîn werin bikaranîn. 57 navendên bijîşkî yên acîl hilweşiyan. Du ASM’yên (Navenda Tenduristiya Malbatê) giştî zirar dîtin.

‘Nîvê bajêr hê di konteyneran de dijî’

Leyla Kalin, li Hatayê dixebite. Hemşîre ye. Piştî erdhejê hatiye bajêr. Dibêje ku “Nêzîkî 3 sal di ser erdhejê re derbas bûye, lê em li bajêr dinhêrin, em nikarin bêjin ku tiştek pak çêkirine” û wiha didomîne: “Di televîzyonan de dibêjin me ev der paktir kiriye. Lê gava em li bajêr dinhêrin, nîvê bajêr hîn jî di konteyneran de dijîn. Ev hemû konteyner jî sê salên xwe temam kirin. Di baranê de av dikeve hundir, ji germê jî naparêze. Lewma jî hê baran pirsgirêkek mezin e.”

‘Li vî bajarî êdî asfalt tuneye’

Leyla da zanîn ku çûyîn û hatina li vî bajarî jî pirsgirêkek mezin e û bi mînakek wiha berdewam kir: “Ger ku erdhej nebûya, rêya min di navbera mal û nexweşxaneyê de, bi qasî nîv saet e. Piştî erdhejê, meriv ger ku xwedî erebeyek be, di saetek de bi zor dighîje nexweşxaneyê. Ger ku erebe tunebe an jî bi transportê yan jî bi piyan herî, ji du saetan kêmtir nikarî bighîjî nexweşxaneyê. Niha li vî bajarî asfalt jî tuneye. Dibe ku we di nûçeyan de dîtibe. Mirov di rojên bê baran de bixebitin, di toz û gemarê de dimeşin. Gava baran hebe, di nav çamûr û avê de dimeşin. Lê ji bo ku mirov mirov li vî welatî bijîn, rêyên pak tunene.”

‘Ez nikarim tenduristiya xwe biparêzim’

Leyla anî ziman ku di qada tenduristiyê de ji mirovan re dibêjin ku xwe çawa biparêzin, çawa nexweş nekevin û wiha pê de çû: “Ger ku li jiyana xwe binhêrim, ez jî nikarim bêjim ku dikarim xwe biparêzim. Carna av du roj tune, carna rojek ceyran tuneye. Em nikarin xwe bişon, nikarin malê paqij bikin. hene. Ne binesazî, ne avahiyeke sergirtî û ne jî rê hene. Li Çemê Asî rêyek du-şerît hat çêkirin da ku santralên betonê bikaribin betonê hilgirin û bermayiyan bavêjin, lê ez nikarim bêjim ku rêyek rast ji bo navenda bajêr hatiye çêkirin. Mînak, wekî xebatkarek tenduristiyê, ez fêrî mirovan dikim ka meriv çawa xwe diparêze lê ez nikarim bi xwe jî vê yekê bi cih bînim. Carinan av du rojan qut dibe, an jî elektrîk tevahiya rojê qut dibe. Ez nikarim mala xwe jî hewadar bikim, ez nikarim li kolanê bimeşim û bi van hemû toz û axê, em çawa dikarin behsa başbûna mirovan bikin?”

‘Mirov ji ber vê fikara ewlehiyê zarokên xwe tînin cihê kar’

Leyla destnîşan kir ku ber ji van tiştên ku behs kiriye, ti pirsgirêkên rihetiyê nînin û wiha got: “Ew di heman demê de pirsgirêkên ewlehiyê ne jî. Bo nimûne, kirîna otomobîlekê ji ber neewlehiya dereng a di rêya vegerê de di dema xwendina min a lîsansê de çêbû. Pirsgirêka elektrîkê ne meseleyeke hêsan e. Salek berê, li Samandag du zarok mirin. Vê mehê, zarokek ji agirê ku ji ber ceyranê derket, jiyana xwe ji dest dan. Mirov ji ber vê fikara ewlehiyê zarokên xwe tînin cihê kar. Ji ber ku hejmara navendên lênêrîna rojane li piraniya deveran hîn jî têr nake û ew tam-demjimêr nînin, lê em tam-demjimêr dixebitin. Bo nimûne dawiya hefteya borî, hevalek min a hemşîre ku min nobetê dewr kir, du zarokên xwe bi xwe re anî. Xesûya wê nexweş bû, mêrê wê karker bû û dawiya heftiyê dixebitî. Ji bo zarokan ji bilî konteynerê cihekî tunebû ku lê bimînin. Ew xemgîn bû û zarokan bi xwe re anî heta ku mêrê wê ji kar derket da ku wan hilde.”

Şerpezeyên ‘Sala Malbatê’ dîsa jin in

Leyla Kalin anî ziman ku cîhên ku lê dixebitin ji bo zarokan jî ne guncaw e û wiha berdewam kir: “Ev zarok biçûk in, carna nexweş dikevin. Jixwe heval nikare baş li zarokan binhêre. Heta diçe li nexweşan dinhêre, karê xwe dike, nikare bi zarokên xwe re mijûl bibe. Zarok ancax li ber çavê wê bisekine. Heman rewş ji bo hevkarên me yên di xizmetên civakî de dixebitin jî derbas dibe. Di nav sektorekê de ku dibêjin em serfiraziya zarokan û jinan dixwazin de dixebitin. Hikûmetê got em vê salê wek Sala Malbatê îlan dikin. Lê ev sal, sala malbatê jî nîne. Ne tiştek rastî ye jî. Tenê derewek ji bo ku destê jinan ji her qadê jiyanê bikşînin e. Tiştekî niheq e bi rastî.”

‘Jin wê destên xwe bidin hev û jiyanê bi hev re ava bikin’

Leyla diyar kir ku dikarin saetek du saetan tenê behsa pirsgirêkan bikin û wiha bidawî kir: “Lê em dizanin çi tişt hebe, dîsa li ser milê jinan e. Zarok herin xwendinê, jin dibin. Ger herin nexweşxaneyê, jin wan dibin. Kreş tunebe, jin dîsa ji zarokên xwe dibin kreş. Keda wan, dîsa li ser milê jinan e. Dîsa jî em dizanin ku jin dê li vir jiyanê ava bikin. Çawa ku roja erdhejê kesek tunebû, dîsa jinan beroş danîn, jinan dîsa destên xwe dirêjî cîranên xwe kirin. Dîsa li vir jin jiyanê ava dikin. Ji ber vê yekê jî em hêvîdar in. Pirsgirêk gelek mezin in, em carna dibêjin bêhna me li vir dernakeve, emê çawa bikin. Lê dîsa em dizanin ku em li vir tenê nînin. Jinên berxwedêr hene. Ji ber vê yekê jî dîsa emê li vir destên xwe bidin hev û jiyanê bi hev re ava bikin.”