ŞÎRÎN MIHEMED

Qamişlo- Şêwirmenda derûnî û rêvebera komîteya Şilêr ya zarokan diyar kir ku şerên li herêmên Bakur û Rojhilatê Sûriyê rûdane bandor li hemû beşên civakê kiriye, yê herî zêde zerer dîtî zarokin û rewşa wan ya tendurustî û derûnî bandor buye. Hinek ji wan zarokan jiyana xwe ji dest dane yan jî parçeyên laşê xwe winda kirine û hinek ji wan ji xwendinê hatine durxistin, rastî binpêkirin, îşkence, lêdan, revandin û qetil kirinan hatine.

Rewşa zarokên Bakur û Rojhilatî Sûriyê û parastina wan

Bi destpêkirina avakirina Rêveberiya Xweser li herêmê hemwelatiyên li wir herêma xwe parastin û bi xwe rêvebirin. Rêveberiya Xweser derfetek mezin li pêş karê civaka sivîl vekir, her wiha zarokan bi zimanê dayîkê xwendin û gelek ked di warê xwedîkirina zarokan de hebû, bi taybet jî zarokên bê malbat. Zext, şert û mercên bi malbatan re derbas dibin ji ber nearamiya herêmê bandorek neyênî li zarokan û jiyana wan ya asayî dike.

Di 30 Pûşperê de Meclîsa giştî ya Rêveberiya Xweser li Bakur û Rojhilatî Sûriyê zagona parastina zarokan erêkir. Ji sala  2022’an ve ev zagon ji 85 madeyan pêktê, zagonên parastina zarok û meclîsên taybet, şert û mercên bikaranîna zarokan di aliyê temenê wan de nîqaş dike û parsekiya zarokan bi carê qedexe dike. Her wiha zagonên hemû peymanên navdewletî derbarê zarokan de li xwe digire û rêveberî pêktîne.

‘Malbat roleke mezin di parastina zarokan de dilîze’

Rêvebera komîteya Şilêr ya zarokan Sabah Fadil got: “Şer û encamên şer tu cudahiyê naxe navbera beşên civakê, hemû beşên civakê zerer dibîne lê ji beşên civakê yê herî zêde zerer dibînin zarokin. Ji ber ku di zarokên nava şer de hestên aramiyê û hezkirina jiyanê namîne, em weke komîteya Şilêr ya zarokan erkê alîkariya zarokan ji bo derbaskirina van hemû zextên derûnî digrin ser milê xwe. Têkiliya zarokan bi me re başe, em dixwazin di nav aramî, aştî û ewlekarî de jiyan bikin. Bi demê re me hewl da em zarokan ji nav hewaya şer dûr bixin. Bi çalakiyên cîhêreng, semîner û hwd.... Li ser zarokan xeteriyek mezin heye gelek malper û bernameyên tora civakî hene bandorê li zarokan dikin, bi riya vîdeoyan, xêzefîlm, û lîstikên ku hestên şer û qetilkirinê fêrî zarokan dikin. Lewra divê malbat metirsiya van bernameyan bizanibin û zarokan jê dûrbixin û kêrhatiyên wan pêşbixin û ji xwendinê re hezkirinê ava bikin.”

‘Şert û mercên şer di zarokan de depresyonê ava dike’

Her wiha şêwirmenda psîkolojîk Newroz Îsmaîl jî got: “Zarok şert û mercên jiyanê tênagihîjin ev jî bandorê li kesayet û derûniya wan dike, şert û mercên şer hestên tirsê, depresyonê li gel zarokan çêdike, di hinek rewşan de zarok hîs nakin, şokên bi hêz dibînin û bedena wan pêşnakeve. Ger malbat alîkariya zarok nekin ev pirsgirêk zêde dibin û çareserkirina vê rewşê jî demek dirêj dixwaze. Divê zarok di dema pêwîst de bê dermankirin, ji ber ku derengxistina dermankirina zarok bandorên neyênî li ser rewşa wan dike, wê demê zarok bi tenê dimîne, têkilî bi derdora xwe re çênake û tirsa wan zêde dibe. Ji bo baweriya wan bi xwe zêde bibe divê malbat girîngiyek zêde di van rewşan de bide zarokên xwe û bi nîqaş û diyalogan nêrînên wan berçavan re bigrin.”