Minbic - Bajarê Minbicê ku 30 kîlometre li rojavayê Çemê Firatê ye bi navê xwe yê berê "Hîerapolîsa" di dîroka xwe de bûye şahidê gelek şaristaniyan. Minbic ku wekî 'Mala xwedawendan' tê zanîn, tijî berhemên kevnar e.

Minbic 5 hezar sal ji aliyê Rûm, Sasanî, Memlûk, Makedonî, Ebbasî, Fatimî, Eyûbî, Mogolî, Osmanî û Fransî ve hat birêvebirin. Ji ber nêzîkbûna erd û riyên bazirganiyê yên cîhanê, avhewaya xwe ya nerm û nêzî çemê Firatê bi erdên xwe yên berdar dihat naskirin. Dîroka bajarê Minbicê ku weke bajarê parêzgerê xwedawendên zayînê yên Firatê tê naskirin, bi xwedawenda Asûrî "Atargatis" an jî "Atarata" ku yek ji xwedawendên herî naskirî yên Sûriyê ye ve girêdayî ye. Lêkolînên li herêmê nîşan didin ku nêzî heftê şûnwarên arkeolojîk ên serdemên cuda yên dîrokî hene.

Cihê arkeolojîk Umm Al-Sarj

Çiyayê Umm El-Serj yek ji wan şûnwarên arkeolojîk e ku bi peykerên xwe serdema desthilatdariya xwedayan dişibîne. Li rojava rêze çiyayekî bilind heye ku ji serdema Yewnanî ya Helenîstîk vedigere. Navê wê Umm Al-Sarj bû ji ber gelek nirxên ku li vê deverê hatine dîtin ji ber ku ew di hundurê çiyayek tijî kolandin û avabûnên nazik de ye. Ji aliyê cihê xwe yê erdnîgarî ve girîng tê dîtin. Çiyayê Ümmü's-Sarj ku bi qasî 3 hezar kîlometre dûr e, li ser rêyên bazirganiya cîhana kevnar û cihê kombûna artêşên Yewnanî ye. Di heman demê de herêm xwedî girîngiya olî ye ji ber ku perestgeha Iştar, xwedawenda dewlemendiyê ya di serdema Bîzansiyan de tê bikar anîn heye. Ev çiyayê ku ji bo dema îbadetê dihat bikaranîn û di serdema Osmaniyan de ji bo kesên ku ji leşkeriyê reviyan û edaletê digeriyan re bû stargeh.

Digel ku cîhê arkeolojîk ji derenceya sereke ya ku ji bo têketina perestgeh an qesrê tê bikar anîn pêk tê, ew di zinarê çiyê de hatî kişandin. Di şikeftê de deriyekî ku bi dîwaran hatiye dorpêçkirin û gelek zirar dîtiye heye. Ev deriyê ku têketina sereke temsîl dike, li gelek salon û deriyên salonan vedibe. Kevirên ku di perçeyên mezin de ne û hin ji wan hîn jî xwedan formek geometrîkî ya berhevkirî ne, û hin ji dîwaran jî hene. Di hundirê vê de depoyên avê hene. Li kêleka wê Çiyayê Sayada ye ku cihekî girîng ê arkeolojîk tê dîtin.

Qesra Keçên Çerkez

Qesra Keçên Çerkez an jî Sarab Şenkan ji ber Koşka Sor a ku ji aliyê Ebû Fîras El-Hemdanî ve hatiye çêkirin û avakirina wê heta sala 1950’î berdewam kiriye ev nav lê hatiye girtin. Li serayê pencereyên xemilandî yên bilind, teng û nêzî hev hene. Tê gotin ku hinek keçên Çerkez ev nav li xwe kirine, ji bo gera bexçeyên fêkiyan çûne vê herêmê. Li herêmê darên fêkî, ixlamur, darên poplar û qenalên avê êdî hişk bûne. Kasr Banat Al-Sarkas ku yek ji qenalên avê yên herêmê ye, digihêje rêya Cerablûsê û tevlî şofêrên fîloya Şakir dibe.

Qesra Keçên Ereb

Qesra Keçên Ereb li derveyê dîwarê kelehê yê kevin, li dawiya rojava, li bintara girekî zinarî yê ku li bajêr dinêre, ye. Dorpêça wê bi zeviyên çandiniyê yên deşt, kanalên avê yên Romayî û baxçan vê heye.

Gundên ku  bi navê jinan hatine binavkirin

Gundê "Jib Nahed", ku di nav gel de bi navê "Marrai" tê zanîn, erdek çandinî ya deştê ye ku li başûr bi geliyên Kîlîkyayê hatiye dorpêçkirin, ku şahidiya şaristaniyên Yewnanî, Romayî, Bîzansî û Îslamî dike. Li rojavayê Dêra Dor Dada ye. Navê xwe ji peykerê jinekê girtiye ku av ji laşê wê diherike. Peyker li Keleha Umm El-Serjê ye û di nav gel de wek "naqout" dihat nasîn.

Girê keçikan

Dîroka Gundê Şaş Hemdan ku yek ji şûnwarên girîng ên arkeolojîk ên Herêma Firatê tê dîtin, vedigere serdema Romayê, ango dawiya sedsala 1. a zayînê û destpêka sedsala 2’emîn. Cihê ku bi navê “Tel El-Banat” tê naskirin, girê kevirî yê sêgoşeyî yê pêş e. Li jor û başûrê gir perestgehên ku ji kevirên kilsin hatine kolandin hene. Her çend Bendava Tişrînê û gir di bin avê de bin jî, gor, peyker û hewşa amadekirina cenazeyan weke avahiyên arkeolojîk tên dîtin. Perestgeha Şaş Hemdan, ji ber hebûna xêzkirin, navê "Perestgeha Tel El-Banat" lê kirin. Li ser dîwarên wê rismên ku rola jinê ya di dîrokê de vedibêje hene. Di sala 1984-an de ji hêla mîsyona Avusturalya ya Zanîngeha Melbourne ve hatî belge kirin, perestgeh ji bo tûrîzmê minasib hate çêkirin.

El-Sultaniye an gundê Kara Sutî

Gundê ku li aliyê rojava goristanên zinaran hene, navê wî "El-Sultaniye" bû. Li gorî raporên gundiyan, li ser jinekê hatiye avakirin ku ji aliyê cewherê sultanên bibandor ên desthilatdariyê ve wekî "Sultan" dihat binavkirin. Lêbelê, çavkaniyek fermî tune ku piştrast bike ku kijan serdemê ye.

Gundê Eyn El-Eceyeb

Gundê Ras Eyn El-Hemr ku bi xwecihî bi navê "Eyn El-Ejayeb" û "El-Hamr el-Xerbiya" tê zanîn, di nîvê zeviyên çandiniyê yên deşt ên berdar de ye ku bi gelek gelî û giran ve girêdayî ye. Beşa duyemîn a navê El-Hemrê ku ji aliyê bakur ve tê û di demên berê de ji aliyê avê ve dewlemend bû, ji rengê axa sor a ku tevahiya herêmê diyar dike tê.

Gundê goristana imo

Dîroka gundê “Tirba Îmo” ku 23 km dikeve rojhilatê bajarê Minbicê, xwedî dîrokeke zêdetirî dused salî ye, ku bi giranî ji ber hebûna kevirê spî ye.