راه‌اندازی دادگاه مردمی برای زنان افغانستان
ائتلافی متشکل از چهار نهاد جامعه مدنی افغانستان از راه‌اندازی دادگاه مردمی برای زنان افغانستان خبر دادند. در بیانیه منتشر شده آمده است: جامعه مدنی این کشور مسیر دیگری برای مطالبه عدالت و پاسخ‌گو ساختن طالبان در برابر جنایات‌شان گشوده‌اند.
مرکز خبر - امروز پنجشنبه، ۹ مردادماه، شهرزاد اکبر، رییس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان، از راه‌اندازی «دادگاه مردمی برای زنان افغانستان» خبر داد.
شهرزاد اکبر این دادگاه را گامی در راستای دادخواهی برای زنان افغانستان در برابر اقدامات سرکوب‌گرانه طالبان عنوان کرده است.
در اعلامیه این دادگاه نیز آمده است: «ائتلافی متشکل از چهار نهاد جامعه مدنی افغانستان افتخار دارد راه‌اندازی محکمه مردمی برای زنان افغانستان را در پیشگاه «محکمه دایمی مردمی» اعلام کند.»
این در حالی است که دادگاه کیفری بین‌المللی، حکم بازداشت هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، و عبدالحکیم حقانی، رییس دادگاه عالی این گروه را به دلیل جنایت علیه بشریت صادر کرده است.
متن کامل بیانیه منتشر شده به شرح زیر می‌باشد:
راه‌اندازی محکمه مردمی برای زنان افغانستان در پیشگاه محکمه دایمی مردمی
ائتلافی متشکل از چهار نهاد جامعه مدنی افغانستان افتخار دارد راه‌اندازی محکمه مردمی برای زنان افغانستان را در پیشگاه «محکمه دایمی مردمی» اعلام نماید. این اقدام، ابتکار بی‌سابقه‌ای در راستای مبارزه با معافیت از مجازات در قبال نقض حقوق زنان در افغانستان و پیش‌گیری از عادی‌سازی بیش‌تر ستم و سرکوب طالبان به شمار می‌رود.
در حالی‌که زنان و دختران افغانستان هم‌چنان هدف سرکوب سیستماتیک مقامات حاکم قرار دارند، و در شرایطی که برخی از دولت‌ها نیز به‌تدریج به سمت عادی‌سازی جنایات این گروه گرایش پیدا کرده‌‌اند، جامعه مدنی افغانستان تصمیم گرفته است با راه اندازی این روند مردمی برای عدالت‌خواهی، اقدام نمایند. با برگزاری دادگاه مردمی برای زنان افغانستان، جامعه مدنی این کشور و گروه‌های مدافع حقوق زنان مسیر دیگری برای مطالبه عدالت و پاسخ‌گو ساختن طالبان در برابر جنایات‌شان گشوده‌اند؛ مسیری که هم‌زمان فرصتی فراهم می‌آورد تا صدای زنان و دختران افغانستان در سراسر جهان شنیده شود.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در ماه آگست ۲۰۲۱، زنان و دختران در این کشور، با یکی از گسترده‌ترین عقب‌گردها در زمینه حقوق بنیادین بشر مواجه بوده‌اند. چنان‌که با محرومیت از آموزش در سطوح متوسطه و عالی، ممنوعیت اشتغال در تقریبا تمامی حوزه‌های کاری، و حذف سیستماتیک از عرصه‌های عمومی؛ اکنون زنان و دختران افغانستان با یکی از شدیدترین اشکال سرکوب متبنی بر جنسیت در جهان معاصر، مواجه هستند. در داخل کشور صدای زنان عمداً خاموش ساخته شده و نقش و حضور آنان به حاشیه رانده شده است. اکنون خطر آن وجود دارد که از سوی جامعه جهانی نیز با سکوت و بی‌اعتنایی به فراموشی مضاعف سپرده شوند. با این وجود، روند عادی سازی مناسبات دیپلماتیک با رژیم سرپرست طالبان هم‌چنان ادامه دارد که آخرین مورد آن همانا به رسمیت شناسی غیر قابل توجه طالبان توسط فدارسیون روسیه می‌باشد.
چهاردادستان(سارنوال) از افغانستان، که هر یک در عرصه عدالت جزایی بین‌المللی و خشونت مبتنی بر جنسیت تخصص و تجربه قابل‌توجهی دارند، در حال تهیه اتهام‌نامه‌ای رسمی برای ارایه در پیشگاه محکمه هستند. در کنار آن‌ها یک «تیم تنظیم مدارک و شواهد» نیز موظف شده تا اسناد و مدارک مورد نیاز را جمع‌آوری نمایند. علاوه براین، گروهی از متخصصان برجسته بین‌المللی در این روند با دادستانان همکاری نزدیک دارند. جلسات استماعیه محکمه با شرکت یک هیئت بین‌المللی از قضات برگزار خواهد شد. ترکیب هیئت قضات در هفته‌های پیش‌رو به‌طور رسمی اعلام خواهد گردید.
محکمه دایمی مردمی از تاریخ هشتم تا دهم اکتوبر سال جاری میلادی، جلسات استماعیه عمومی خود را در شهر مادرید، اسپانیا در همکاری با «انجمن حقوقدانان مادرید» برگزار خواهد کرد. این جلسات به‌صورت زنده برای مخاطبان در سراسر جهان، پخش خواهد شد. جلسات استماعیه عمومی فرصت بی‌سابقه‌ای را برای زنان و دختران افغانستان فراهم می‌سازد تا روایت‌ها و شهادت‌های خود را شریک سازند. هم‌چنین، اظهارات کارشناسانه از سوی اعضای جامعه مدنی، حقوقدانان، و متخصصان حقوق بشر در سطح جهانی نیز بخشی از این جلسات خواهد بود. انتظار می‌رود که هیئت قضایی، حکم نهایی خود را در نیمه‌ی نخست ماه دسمبر ٢٠٢۵ صادر کنند .
ائتلاف برگزارکننده محکمه، از تمامی دیگر سازوکارهای پاسخگویی درباره‌ی افغانستان، به‌ویژه از صدور حکم بازداشت محکمه جزایی بین‌المللی علیه رهبران ارشد طالبان به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت تعذیب مبتنی بر جنسیت در جولای ٢٠٢۵، حمایت و استقبال می‌کند. با این حال، این ائتلاف تاکید می‌ورزد که این اقدام هرچند مهم، اما به‌تنهایی برای تحقق عدالت کافی نیست. از این‌رو، روند محکمه دایمی مردمی بر ضرورت فوری اتخاذ اقداماتی گسترده‌تر و پایدارتر برای استقرار عدالت و تضمین پاسخگویی مؤثر در افغانستان تاکید نموده و خواهان رویکردی جامع، قربانی-محور و همه‌جانبه به عدالت انتقالی است.
یک تن از دادستانان می‌گوید: زمانی که جنایت علیه بشریت صورت می گیرد، خاموشی دیگر دولت ها خود یک جنایت است. محکمه مردمی برای زنان افغانستان، جهان را وادار خواهد ساخت تا به صدای زنان افغانستان گوش دهند.
این محکمه بین‌المللی به‌صورت مستقل اسناد و شواهد مرتبط با تعذیب مبتنی بر جنسیت را به عنوان جرایم شناخته شده در چهارچوب حقوق بین‌الملل، بررسی کرده و نشان می‌دهد که چگونه سرکوب شدید زنان و دختران در افغانستان نه تنها با موازین حقوق بشر بین المللی، بلکه با آموزه‌های اسلامی نیز در تعارض قرار دارد. این روند قربانی-محور و مردمی زمینه‌ای را برای بلند شدن صدای زنان افغانستان فراهم نموده، شواهد حیاتی را جمع‌آوری، و خواستار پاسخگویی مرتکبان تعذیب مبتنی بر جنسیت خواهد شد.
رخسار (اسم مستعار)، یک فعال از افغانستان، می‌گوید: ما نمی‌خواهیم جامعه بین‌المللی فقط با ما ابراز همدردی کند، ما خواهان عمل هستیم، و اکنون زمان عمل است.