پروژه‌های راهبردی محیط‌زیستی و کمپین‌های اجتماعی برای تقویت پایداری
از درختکاری تا پایش هوا و سامان‌دهی صنعت؛ برنامه‌ای جامع برای مقابله با تغییرات اقلیمی و ساختن آگاهی اجتماعی پایدار در منطقه شمال و شرق سوریه دموکراتیک ایجاد شده است.
اسماء محمد
قامشلو – منطقه شمال و شرق سوریه دموکراتیک، مانند بسیاری از نقاط جهان، با پیامدهای جدی تغییرات اقلیمی مواجه است؛ پیامدهایی که بر کشاورزی، دامداری، پوشش گیاهی و حتی سلامت انسان تأثیر گذاشته‌اند. در این راستا، اداره محیط‌زیست در شهر حسکه با مسئولیتی بالا وارد عمل شده و پروژه‌های راهبردی را برای درختکاری، پایش سطح آلودگی، و سامان‌دهی فعالیت‌های صنعتی مطابق با استانداردهای سخت‌گیرانه زیست‌محیطی آغاز کرده است.
این اقدامات همزمان با برگزاری کمپین‌های آگاه‌سازی در مدارس، دانشگاه‌ها و میان مردم محلی صورت می‌گیرند تا فرهنگ زیست‌محیطی جامعی ایجاد شود و شهروندان را به مشارکت فعال در حفاظت از محیط‌زیست و آینده خود ترغیب کند.
در مواجهه با تهدیدات روزافزون زیست‌محیطی، به‌ویژه تغییرات اقلیمی و کمبود منابع، اداره محیط‌زیست در شهر حسکه بار دیگر بر تعهد خود نسبت به حفاظت از محیط‌زیست و تضمین پایداری آن تأکید می‌کند؛ تعهدی که از آموزش عمومی آغاز شده و تا پایش کیفیت هوا و تنظیم فعالیت‌های صنعتی ادامه دارد.
ریاست مشترک اداره محیط‌زیست شهر حسکه، روفند عبدو، گفت: «تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی عصر حاضر برای کره زمین به‌شمار می‌آید. علت اصلی آن افزایش تدریجی دمای زمین است که ناشی از فعالیت‌های فزاینده انسانی، به‌ویژه از زمان آغاز انقلاب‌های صنعتی پی‌در‌پی و رشد گسترده فناوری و تکنولوژی است.»
وی افزود: «اتکای افراطی به منابع سوخت سنتی مانند نفت، زغال‌سنگ و گاز طبیعی، باعث انتشار حجم عظیمی از گازهای سمی، مانند مونوکسید کربن، دی‌اکسید کربن، دی‌اکسید نیتروژن و گوگرد هنگام سوختن آن‌ها شده است.»
وی توضیح داد: «این گازها وقتی در جو زمین تجمع می‌یابند، گرما را جذب کرده و از بازتاب پرتوهای خورشید به خارج از سیاره جلوگیری می‌کنند. این فرایند منجر به پدیده گرمایش جهانی می‌شود که باعث افزایش تدریجی دمای زمین و در پی آن، آثار مخربی، از جمله ذوب یخ‌های قطبی، بالا آمدن سطح آب دریاها، و افزایش خطرناک دمای زمین بالاتر از دو درجه سانتی‌گراد، بر محیط‌زیست خواهد داشت.»
روفند عبدو در ادامه افزود: «امروزه شاهد تغییرات اقلیمی غیرطبیعی؛ مانند زمستان‌هایی سردتر و تابستان‌هایی داغ‌تر، بروز سیلاب در برخی مناطق و در مقابل خشکسالی و بیابان‌زایی در مناطقی دیگر هستیم. زمان و مقدار بارش نیز نامنظم شده است که این امر تأثیر مستقیمی بر تمام عناصر محیط‌زیست، از انسان و حیوان گرفته تا گیاهان دارد. یکی از نتایج آشکار آن کاهش پوشش گیاهی، آسیب به محصولات کشاورزی، کاهش منابع دامی و حتی ظهور بیماری‌های خطرناک است.»
وی در ادامه با تأکید بر اینکه مناطق اقلیم شمال و شرق سوریه دموکراتیک به‌طور ملموسی تحت تأثیر این تغییرات اقلیمی قرار گرفته‌اند، گفت: «بحران زمانی وخیم‌تر شد که سطح آب رودخانه‌های اصلی، به‌ویژه رود فرات، به‌شدت کاهش یافت. دلیل اصلی این کاهش، ساخت سدهای متعدد توسط ترکیه در بخش مرزی است که منجر به کاهش قابل توجه سهم آب سوریه شده است.»
روفند عبدو توضیح داد: «این کمبود شدید آب، همزمان با تغییرات اقلیمی رخ داد و باعث شد هزاران هکتار از زمین‌های کشاورزی از چرخه تولید خارج شوند. شوری خاک افزایش یافت و تعداد دام‌هایی که به مراتع وابسته هستند، مثل گوسفند، کاهش یافت. محصولات کشاورزی به ویژه گندم نیز آسیب جدی دیدند. در آوریل ۲۰۲۴، گرمای غیرعادی هوا در فصل بهار باعث شد کیفیت و میزان برداشت گندم به‌شدت کاهش یابد.»
وی همچنین با اشاره به اینکه اداره محیط‌زیست اقدامات زیادی را برای کاهش تأثیرات تغییرات اقلیمی در منطقه آغاز کرده است، گفت: از جمله مهم‌ترین این اقدامات، افزایش پوشش سبز در منطقه است.
ریاست مشترک اداره محیط‌زیست، افزود: «این اداره چندین نهالستان کشاورزی در شهرهایی مانند حسکه، قامشلو و سایر مناطق جزیره تأسیس کرده است. این نهالستان‌ها به کاشت و تکثیر درختان بومی‌ای می‌پردازند که به‌طور طبیعی با شرایط اقلیمی منطقه سازگارند، تا با بازجنگل‌کاری در زمین‌های آسیب‌دیده، توازن زیست‌محیطی را بازگردانند.»
وی همچنین گفت: «کمپین‌های گسترده‌ای برای درختکاری راه‌اندازی شده است. این درختان به‌صورت منظم آبیاری می‌شوند تا رشد و بقای آن‌ها تضمین شود. همچنین پروژه‌هایی ویژه برای ایجاد جنگل‌های مصنوعی در حال اجرا هستند، گامی که با هدف تقویت پوشش گیاهی برداشته شده است. چرا که پوشش گیاهی یکی از عوامل اساسی در کاهش دمای هوا و جذب آلاینده‌های جوی به‌شمار می‌رود؛ عاملی که به‌طور مستقیم در بهبود کیفیت محیط زیست و مقابله با تغییرات اقلیمی نقش دارد.»
روفند عبدو، ریاست مشترک اداره محیط‌زیست، ادامه داد: «علاوه بر کارزارهای درختکاری و پروژه‌های گسترش پوشش سبز، اداره محیط‌زیست همچنین مشغول اجرای پروژه‌هایی دیگر با هدف کاهش آثار تغییرات اقلیمی و بهبود کیفیت هوا و محیط زیست به‌طور کلی است. یکی از این اقدامات، عملیات رصد و پایش دقیق تغییرات اقلیمی است که از طریق آزمایشگاه محیط‌زیستی وابسته به اداره انجام می‌شود. این آزمایشگاه به انجام مطالعات تخصصی در زمینه آلودگی هوا می‌پردازد. در شهرهای حسکه و قامشلو مطالعات میدانی انجام شده که مناطق دارای بیشترین آلودگی را شناسایی کرده‌اند. بر اساس نتایج این مطالعات و با همکاری شهرداری‌ها، در شهر حسکه با هدف بهبود کیفیت هوا و کاهش سطح آلودگی، به‌ویژه در مناطق شلوغ، تصمیمی اتخاذ شد که صاحبان مغازه‌ها در مناطقی که خاک کشاورزی ندارند، به‌ویژه مناطق تجاری، ملزم به قرار دادن گلدان‌هایی حاوی گیاهان یا نهال‌ها در اطراف مغازه خود شوند.»
وی تأکید کرد: «اداره محیط‌زیست از طریق این مطالعات و طرح‌ها، به‌دنبال ایجاد زیرساختی قدرتمند برای تسهیل اجرای پروژه‌های پیشگیرانه در آینده است؛ پروژه‌هایی که هدف‌شان کاهش آلودگی و مقابله با آثار تغییرات اقلیمی است.»
روفند عبدو، ریاست مشترک اداره محیط‌زیست، در ادامه‌ی صحبت‌های خود افزود: «مناطق حفاظت‌شده طبیعی نقش مهمی در تلاش‌های اداره محیط‌زیست برای مقابله با تغییرات اقلیمی دارند. در این مناطق، رشد درختان و وضعیت زیستی آن‌ها به دقت پایش می‌شود، بذر درختان بومی در حال رشد در این مناطق جمع‌آوری شده و به نهالستان‌های وابسته به اداره منتقل می‌شوند تا تکثیر شده و مجدداً برای بازجنگل‌کاری مورد استفاده قرار گیرند. این روند به افزایش پوشش گیاهی، گسترش فضای سبز، کاهش پدیده گرمایش زمین، کاهش دمای هوا و بهبود کیفیت آن کمک شایانی می‌کند.»
وی با اشاره به اینکه فعالیت‌های محیط‌زیستی در منطقه بر پایه هماهنگی و همکاری مستمر بین اداره محیط‌زیست و تمامی نهادهای مرتبط، از جمله شوراها، کومی‌ها، شهرداری‌ها و دستگاه‌های مسئول در حوزه‌های اقتصاد، کشاورزی و بهداشت بنا شده است.
«به عنوان نمونه، فعالیت‌های صنایع از طریق صدور مجوزهای مشروط تنظیم می‌شود که فقط پس از برآورده شدن شرایط محیط‌زیستی مشخص صادر می‌گردد. این کار با همکاری کمیته‌های اقتصاد و صنعت، کمیته بهداشت در شهرداری‌ها و دفتر مجوزها و ارزیابی محیط‌زیستی در اداره محیط‌زیست انجام می‌شود. شرایط محیط‌زیستی شامل الزام به احداث واحدهای صنعتی خارج از شهرها و تضمین این است که میزان آلاینده‌های منتشر شده توسط این واحدها در حد مجاز باشد، همچنین نظارت بر پسماندهای تولیدی ضروری است. صاحبان کارخانه‌ها ملزم هستند درختکاری در اطراف واحدهای خود انجام دهند، این امر شرط اساسی برای دریافت مجوز است تا اثرات آلودگی کاهش یافته و خسارات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های صنعتی کم شود.»
روفند عبدو، ریاست مشترک اداره محیط‌زیست، با تأکید بر اینکه «اداره محیط‌زیست از طریق دفتر آگاهی‌رسانی و آموزش محیط‌زیستی، همچنان به اجرای کمپین‌های آموزشی در مدارس و جوامع محلی ادامه می‌دهد و هدف این کمپین‌ها، گسترش فرهنگ محیط‌زیستی و ارتقای آگاهی عمومی است»، گفت: «این کمپین‌ها به ویژه کودکان را هدف قرار می‌دهند و شامل جلسات آموزشی محیط‌زیستی، کاشت درخت و کمپین‌های پاکسازی می‌شوند تا کودکان را به دوستداران محیط‌زیست تبدیل کنند. همچنین فعالیت‌ها شامل آموزش در آکادمی‌ها و توزیع بروشورهای آگاهی‌بخش درباره نظافت و حفظ فضاهای طبیعی است.»
این فعال محیط زیست در ادامه با تاکید بر اینکه نقش مردم محلی در موفقیت هر پروژه محیط‌زیستی بسیار مهم است، گفت: «بدون همکاری جامعه محلی، دستیابی به پایداری ممکن نیست. از این رو، اداره محیط‌زیست بر تقویت روابط با کومون‌ها و مردم محلی تمرکز دارد و تلاش می‌کند پروژه‌های خود را با هماهنگی و همکاری جامعه به اجرا درآورد.»
وب به عنوان نمونه به پروژه «صفر زباله» اشاره کرد که با همکاری شهرداری و هلال احمر کوردستان اجرا می‌شود: «هدف این پروژه جداسازی زباله‌ها و بازیافت آن‌ها و همچنین تولید کود طبیعی است. این پروژه از سه سال پیش با حمایت و مشارکت مردم آغاز شده و با وجود چالش‌ها و کاهش بودجه، اداره سالانه پروژه‌های استراتژیک جدیدی را پیشنهاد و اجرا می‌کند که به حفاظت از محیط‌زیست و تحقق توسعه پایدار کمک می‌کنند. کار محیط‌زیستی همواره با چالش‌ها و مشکلاتی روبرو است.»
روفند عبدو در پایان خاطرنشان کرد: «هر فرد مسئول محیط زیست خود است و می‌تواند با رفتارهای روزمره‌اش دوستدار محیط‌زیست باشد. حفظ پاکیزگی در خانه و خیابان، محافظت از منابع آب و مراقبت و کاشت درختان، همه رفتارهایی هستند که به ساختن محیط زیستی سالم کمک می‌کنند. اداره محیط‌زیست از همه دعوت می‌کند تا الگوی خوبی برای فرزندانشان باشند و با نهادها همکاری کنند تا آینده‌ای بهتر و محیطی سالم‌تر بسازیم.»