هندیه العشیبی

لیبی- با توجه به بحران‌ها و جنگ‌هایی که گاه‌به‌گاه در لیبی رخ می‌دهد و نیز بلایای طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی در این منطقه، نیاز به تقویت نقش زنان در امور انسان‌دوستانه و حضور آنان در تیم‌های واکنش سریع بیش از پیش احساس می‌شود؛ تا بتوان خدمات مورد نیاز زنان نجات‌یافته را متناسب با نیازهایشان در زمان بحران فراهم کرد.

حنین بوشوشه، رئیس سازمان «نوازی» برای مطالعات و توسعه، می‌گوید: حضور زنان در کارهای انسان‌دوستانه موجب افزایش سرعت واکنش‌ها در زمان بحران‌ها می‌شود و به ارتقاء کارآمدی فعالیت‌های امدادی که توسط تیم‌های انسانی ارائه می‌شوند کمک می‌کند. چراکه زنان در شرایط بحرانی، بهتر از هر کسی می‌توانند نیازهای خانواده‌ها و جوامع خود را درک کنند. بنابراین، ضروری است که توانمندی‌های رهبری زنان، به‌ویژه در سازمان‌های محلی زنان، تقویت شود تا بتوانند در فرآیند تصمیم‌گیری‌های انسان‌دوستانه مشارکت مؤثری داشته باشند.

 

دوره‌ی آموزشی درباره مشارکت زنان در زمان بحران

در همین راستا، گروهی از زنان لیبیایی از شهرهای مختلف در شرق و جنوب لیبی در یک دوره‌ی آموزشی شرکت کردند که به اهمیت مشارکت زنان در تیم‌های واکنش سریع در زمان بحران‌ها و نقش آنان در فعالیت‌های امدادی محلی می‌پرداخت. هدف این دوره، تقویت توانمندی‌های آنان در مواجهه با بحران‌ها و بلایای طبیعی مختلف بود.

 

 

حنین بوشوشه، رئیس سازمان نوازی (که برگزارکننده این دوره‌ی آموزشی بود)، توضیح داد که این برنامه از ۲۳ ژوئن آغاز شده و تا پایان هفته‌ی اول ژوئیه ادامه دارد. در این دوره‌ی آموزشی، موضوعات متنوعی پیرامون نقش زنان در کارهای انسان‌دوستانه و ارزیابی نیازهای زنان در زمان بحران‌ها و بلایای طبیعی مطرح شده است. در این دوره، زنانی با تخصص‌ها و پیشینه‌های مختلف از مناطق و شهرهای گوناگون لیبی مانند الکُفره، طبرق، بنغازی، سلوق، شحات و البیضاء شرکت داشتند.

هدف این دوره گردهم‌آوردن بیشترین تعداد شرکت‌کنندگان از سراسر لیبی بود تا نقش زنان در امدادرسانی، به‌ویژه پس از فاجعه طوفان «دانیال» در سال ۲۰۲۳، تقویت شود؛ فاجعه‌ای که جان هزاران نفر را گرفت و شهرهایی را به طور کامل به دریا کشاند.

حنین بوشوشه افزود: «با توجه به این فاجعه و نارسایی‌هایی که در آن زمان در امدادرسانی رخ داد، اقدام به برگزاری یک کارگاه آموزشی کردیم تا گروهی از مربیان زن و مرد را آماده کنیم که آگاهی درباره ضرورت ادغام زنان در تیم‌های امداد را گسترش دهند؛ تا بتوان نیازهای زنان را در زمان بحران‌ها با سرعت و دقت بیشتری شناسایی و ارزیابی کرد، و در نتیجه کیفیت پاسخ‌های امدادی در چنین شرایطی بهبود یابد.»

 

مراحل آموزش

دوره‌ی آموزشی به دو مرحله تقسیم شده بود: مرحله‌ی اول به ارائه‌ی دانش و اطلاعات در زمینه‌ی کار انسان‌دوستانه اختصاص داشت. موضوعاتی مانند اهمیت حضور زنان در تیم‌های واکنش سریع، نیازهای زنان در زمان بلایای طبیعی، شیوه‌های تعامل با زنان و کودکان در زمان بحران، نحوه‌ی شناسایی و پاسخ‌گویی به نیازهای زنان آسیب‌دیده، و همچنین ارائه‌ی حمایت‌های اولیه روانی در این مرحله مورد بررسی قرار گرفت.

مرحله‌ی دوم شامل آموزش مکانیزم‌هایی برای تربیت مربیان حرفه‌ای محلی در حوزه‌ی امداد و فعالیت‌های انسان‌دوستانه بود. این مرحله بر توسعه مهارت‌های شرکت‌کنندگان به‌عنوان مربیان، از جمله نحوه‌ی برگزاری کارگاه‌های آموزشی در شهرهای خود برای افزایش آگاهی عمومی درباره‌ی اهمیت مشارکت زنان در کارهای امدادی تمرکز داشت.

در این مرحله، شرکت‌کنندگان با روش‌هایی مانند طراحی بازی‌های آموزشی، چگونگی ادغام مسائل مربوط به تفاوت‌های جنسیتی در محتوای آموزشی، و دیگر مهارت‌هایی آشنا شدند که آنان را برای فعالیت مؤثر در حوزه‌ی امداد در مواجهه با بحران‌ها و بلایا آماده می‌سازد.

 

زن؛ بزرگ‌ترین پشتیبان هم‌جنسان خود در بحران‌ها

 

 

عزیزه محمد، پزشک و عضو شورای ملی زنان لیبی، درباره مشارکت خود در این دوره آموزشی که نخستین برنامه از نوع خود در شرق و جنوب لیبی به‌شمار می‌رود، می‌گوید: «این آموزش به من کمک کرد تا بهتر نیازهای زنان در زمان بحران‌ها و بلایای طبیعی را بشناسم. همچنین با روش‌های برخورد صحیح با زنان و کودکان، و چگونگی ارزیابی نیازهای آنان در چنین شرایطی از جمله راه‌های پاسخ‌گویی به نیازهای روانی، غذایی، پزشکی و بهداشتی آنان در دوران بحران آشنا شدم.»

او بر نقش مهم زنان در فعالیت‌های امدادی تأکید کرد و افزود: «زن‌ها بزرگ‌ترین حامی زنان دیگر در زمان بحران‌ها هستند. ارتباط با زنان در شرایط بحرانی بسیار آسان‌تر از ارتباط با مردان است؛ زیرا زنان آگاهی کافی نسبت به نیازهای هم‌جنسان خود، کودکان و خانواده‌ها در این شرایط دارند.»

عزیزه همچنین به مسئله خشونت علیه زنان و تأثیر شدید بحران‌ها بر آن‌ها اشاره کرد و گفت که در پی این بحران‌ها، زنان اغلب به خدمات اساسی مانند مراقبت‌های بهداشتی و آموزش دسترسی ندارند و خطر خشونت مبتنی بر جنسیت نیز برایشان افزایش می‌یابد.

 

پاسخ‌گویی به نیازهای زنان در زمان بحران‌ها

 

 

از سوی دیگر، انتصار العمامی، متخصص امور اجتماعی و یکی از شرکت‌کنندگان در این دوره آموزشی، با تأکید بر اینکه پاسخ‌گویی به نیازهای زنان در زمان بحران‌ها، به‌ویژه در شرایط فعلی کشور که با بلایای طبیعی مکرر، مانند فاجعه درنه و نیز درگیری‌ها و جنگ‌های مسلحانه پی‌در‌پی روبه‌روست، موضوعی بسیار حیاتی است، خاطرنشان کرد: «نقش زنان در زمان بحران‌ها و بلایا بسیار مهم است. زن‌ها بخش اساسی در فرآیند شناسایی نیازها در تیم‌های امدادی هستند.»