ŞIYA KOYE

Koyê - Federe Kürdistan Bölgesi'nde Hewler'e bağlı Koyê ilçesinde kadınlar için çalışma imkanlarının kısıtlı olmasına rağmen, birçok kadın yılmadan kendi ekonomilerini oluşturuyor. Kadınlar özellikle ekmek üretiminde önemli bir rol oynuyor. Narinc ve Şewnem gibi kadınlar, ekmek yaparak hem kendi geçimlerini sağlıyor hem de başka kadınlara istihdam yaratıyor.

Koyê’de iş imkanlarının sınırlı olduğu bir ortamda, son yıllarda kentte çok sayıda ekmek fırını açıldı. Bu fırınların her birinde 10’dan fazla kadın çalışıyor. Koyê’de üretilen ekmekler, Kürdistan’ın diğer şehirlerine de gönderiliyor. Bu durum, özellikle kadınlar için yeni iş fırsatları doğuruyor. Kadınlar arasında üniversite mezunları, peşmerge olanlar, şehit eşleri de bulunuyor. Birçok kadın hâlâ toplum baskısından çekinse de kendi ayakları üzerinde durmak istiyor.

Tek başına çalışıyor

Narinc Rafiq, daha önce birçok farklı işte çalışmış, şu an ise bir fırında ekmek yapıyor. Altı yetim çocuğu tek başına büyüten Narinc, ilk başta kendi fırınını açtığını ancak ekonomik sorunlardan dolayı kapatmak zorunda kaldığını anlatıyor. Şimdi başka bir fırında sabah 12.00’den akşam 21.00’a kadar çalışan Narinc Rafiq, “Hiçbir zaman birinden yardım istemedim, hükümet dahil. Benim için çalışmak bir onurdur. Daha önce üniversitede ve insan hakları kurumlarında çalıştım, çaycılık yaptım, elimden ne geldiyse yaptım. Şimdi iki yıldır burada çalışıyorum ve gurur duyuyorum. Çocuklarımı kimseye muhtaç etmeden büyüttüm” diyor.

Narinc Rafiq, Kürt kadınlarını överek, “Kürt kadını kadar güçlü ve özgür bir kadın yoktur. Eğer bu özgürlüğüm olmasaydı, üç aydır maaş alamadığım bu dönemde başkalarına el açmak zorunda kalırdım” diye konuşuyor. Fırında günde yaklaşık 150-200 ekmek ürettiklerini belirten Narinc Rafiq, farklı müşteri taleplerine göre çeşit çeşit ekmek yaptıklarını ve çevre illere de satış yaptıklarını anlatıyor.

‘Kadınlar ekmek yaparak ayakta duruyor’

Fırının sahibi Şewnem Eskender ise sekiz yıl başka bir fırında çalıştıktan sonra kendi işyerini açma kararı almış. Şu an fırınında iki vardiya halinde toplam sekiz kadın çalışıyor. Şewnem Eskender “İşimden çok memnunum, kadınlar işlerini çok iyi yapıyor. Ekmeklerimiz temiz ve lezzetli olduğu için müşterilerimiz memnun” diye konuşuyor.  Temizlik ve hijyenin önemine dikkat çeken Şewnem Eskender “İş bittikten sonra mutlaka yerleri yıkarız, her şeyi temizleriz. Ekmek temiz bir ortamda yapılmalı, aksi halde müşteri bir daha bizden ekmek almaz” diyor.

Şewnem Eskender, ekmek yapmanın zor bir iş olduğunu ancak insanın kendi ayakları üzerinde durabilmesi için çalışması gerektiğini vurgulayarak son olarak “Ben çalışırken çocuklarım yanımdaydı, şimdi büyüdüler. En önemlisi çalışmak çocuk senden bir şey istediğinde ‘yok’ dememektir. Bu yüzden evde oturan kadınlara tavsiyem, çalışsınlar, çocuklarına daha iyi bir gelecek sunsunlar” diye ifade ediyor.