ڕەفیف ئیسلیم

 

غەززە-ژنانی گەنجی دەرچووانی زانکۆی پزیشکی لە کەرتی غەززە بەدەست بارودۆخێکی سەختەوە دەناڵێنن، بەهۆی ئەو کاتژمێرە بەردەوامەی خولی پەروەردە کە بۆ تەواوکردنی مەرجەکانی دەرچوونیان ئەنجام دەدەن، لەژێر هەڕەشەی جینۆسایددا. ئەمەش بەهۆی ئەو بارودۆخە ئابوورییە لاوازکەرەی کە ڕێگری لە زۆرێکیان دەکات ئەم هەنگاوە تەواو بکەن، ئاڵۆزتر دەبێت. ئەوانەی کە ماونەتەوە لە ژێر ئەو فشارە گەورەیەدا ڕووبەڕووی نەخۆشخانەکان دەبنەوە، پێویستییان بەم هێزە کارە، تەنانەت دوای تەواوبوونی ماوەی خولی پەروەردەی دیاریکراو، بەبێ ئەوەی پێداویستییە سەرەتاییەکانیان دابین بکرێت.

 

شەمس دریملی، دکتۆر تەکنیکاری نەشتەرگەری، ڕایگەیاندووە کە ئەم پسپۆڕییە لە کۆلێژێک لە کەرتی غەززە خوێندوویەتی، بە پلەی یەکەم دەرچووە. ئاگاداری سەختی کارەکانی داهاتوویەتی، بەو پێیەی پۆستەکەی لە ژووری نەشتەرگەرییە لەگەڵ پزیشکانی نەشتەرگەری. هەر ساتێک کە بەسەری دەبات، شتێکی چارەنووسسازە و لەڕادەبەدەر مەترسیدارە بۆ ژیانی نەخۆشەکان. ئاماژەی بەوەشکردووە، هەرگیز پێشبینی نەدەکرد یەکەم کاتژمێری کارکردنی لە کاتی شەڕی غەززەدا بێت.

 

بێگومان ئەو ژنەگەنجە بەهۆی درێژخایەنی کاتژمێرەکانی کارکردنەوە، بە تایبەت بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی جینۆسایدی شاری غەززە، کاردانەوەی جەستەیی هەیە. هەروەها ئاماژە بەوە دەکات کە بەهۆی لەدەستدانی ژیان و قەرەباڵغی کەیسە سەختەکان لە نەخۆشخانەکان و تێکچوونی خزمەتگوزارییە پزیشکییەکان، کە هۆکارە سەرەکییەکانیش کەمی کەلوپەل و ماندووبوونی کارمەندانی پزیشکی دوای زیاتر لە ساڵ و نیوێکە، زیانی دەروونی زیاترە.

 

پێی وایە ماوەی خولی پەروەردەی دوای تەواوکردنی پسپۆڕییە پزیشکییەکان تێچووی زۆری دەوێت. گرانیی تێچووی ژیان لەگەڵ نەبوونی ئاردی، وا دەکات دەرچوان و خێزانەکانیان نەتوانن ئەو بارگرانییانە لە ئەستۆ بگرن، بەتایبەتی کە نەخۆشخانەکان توانای دابینکردنی پێداویستی پاکوخاوێنی کەسییان نەماوە بۆ پزیشکان، ئەمەش مەترسی گواستنەوەی دەرەکی زۆر نەخۆشی و ڤایرۆسی مەترسیدار زیاد دەکات.

 

شەمس دریملی پێشنیاری پێشخستنی دەستپێشخەرییەکانی کرد بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشییە درمییەکان، وەک هەوکردنی جگەر کە بەشێوەیەکی بەرفراوان بڵاوبووەتەوە بەهۆی بێتوانایی هاوڵاتیان لە پاراستنی پاک و خاوێنی کەسی، لەلایەک و کارمەندانی پزیشکی، لەلایەکی دیکەوە، کە لەژێر قورسایی شەڕدا، بەهۆی کەمیی چەندین کەرەستەی زۆرەوە نەیانتوانیوە کۆنتڕۆڵی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە بکەن لەدەرەوەی نەخۆشخانە، کە سادەترینیان پزیشکین دەستکێش و سابوون و پاککەرەوە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، دەرچووان پێویستیان بە بڕێکی کەم پارە هەیە بۆ دابینکردنی پێداویستیەکانیان، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی پێویستی نەخۆشخانەکان بە پزیشکی نوێی لێهاتوو. ئەو بارگرانییانە لەسەر حیسابی خۆی هەڵدەگرێت، ئەم کارە ئەنجام دەدات چونکە بە پلەی یەکەم هەوڵێکی مرۆییە. بەڵام زۆرێک لە هاوکارەکانی لەم مافە بێبەشن، لە ماڵەوە دەمێننەوە، توانای دابینکردنی ئەو خەرجییانەیان نییە کە لە بڕگەکانی پێشوودا باسکراون، ئەمەش ڕێگری دەکات لە هەنگاونان بەرەو پێشەوە لەگەڵ داهاتوویان.

 

شەمس دریملی هەوڵدەدات یارمەتی هاودەرچوانی خوێندنی پزیشکی بدات لەڕێگەی دەستەبەرکردنی بەخشەرێک کە بتوانێت بڕە پارەیەکی کەم دابین بکات، کە بتوانێت خەرجییەکانی پاکوخاوێنی کەسی دابین بکات، وەک پاککەرەوەی دەست و لۆشن و دەمامک و دەستکێش، جگە لە گواستنەوە. ئاماژەی بەوەشکردووە، پێشتر داواکارییەکەی پێشکەش بە نەتەوە یەکگرتووەکان و هەندێک لە بازرگانان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کردووە، بەڵام هێشتا وەڵامی نەدراوەتەوە.

 

ئەو بیر لە تەواوکردنی ئەم هەنگاوانە دەکاتەوە بە دەستپێکردنی هەڵمەتێکی ئۆنلاین لە چەند ڕۆژی داهاتوودا لە سۆشیال میدیا، بە تایبەتی یەکێتی ئەوروپا بکاتە ئامانج، بۆ ڕزگارکردنی ئایندەی هەزاران دەرچووی زانکۆ لە داڕمان، لە ژێر ڕۆشنایی شەڕی بەردەوام و زیادبوونی ئاڵەنگاریەکانی سەپێنراو، بەهۆی تێکچوونی دۆخی ئابووری کەرتی غەززە و ئەو شەڕەی کە هاوڵاتیانی غەززەی ماندوو کردووە، ئەمەش وایکردووە تەنانەت بیر لە داهاتووی خۆشیان نەکەنەوە.