ڕەجا خەیرات

 

مەغریب – ژنان لە ناوچە گوندنشینەکانی سێلاس نەیەعقوب (١٠٠ کیلۆمەتر لە باشووری مەغریب) ڕووبەڕووی بارودۆخی سەخت دەبنەوە، بەتایبەتی پەراوێزخستن و گۆشەگیری؛ کۆمەڵگەیەکی کۆنەپەرست کە ڕێگەیان پێنادات بە ئازادی بجوڵێن بۆ دۆزینەوەی هەلی کار و ژیانێکی باشتر. ئەم دۆخە دوای بوومەلەرزەکە خراپتر بووە.

 

لە بەرامبەر ئەم هەلومەرجانەدا کە ڕۆڵی ژنانی لە کۆمەڵگەی گوندنشینی " سێلاس نەیەعقوب "دا سنووردار کرد بۆ کارکردن لە کێڵگەی بادەم و گوێز و چاندنی سەوزەوات و چاودێریکردنی منداڵان و ئەنجامدانی کاری ماڵەوە، عائیشە سەعید، ژنێک کە باوەڕی بە کاری دەستەجەمعی و ڕۆڵی پێشکەوتنخوازانەی ژنانی گوندنشین لە ناوچەکەی خۆیدا هەیە، بڕیاریدا کۆمەڵەیەک بە ناوی "ئەلکەرەمە بۆ ژنان" دابمەزرێنێت.

 

عائیشە سەعید تەحەددای ئەو کۆمەڵگەی پیاوسالاری کرد کە تێیدا گەورە بووە و کۆمەڵەیەکی دروست کردووە بۆ ئەوەی گرنگی بە ژنان و پرسەکانیان بدات، بەتایبەتی بەهێزکردنی ئابووری و کۆمەڵایەتی ژنان لە گوندی "تەسافات" لە بەرزاییە شاخاوییەکانی ناوچەی گوندنشینی تەڵات. ئەم ناوچەیە کە بەهۆی نزیکی لە ناوەندی بوومەلەرزەکەی ئەلحەوزی ئەیلوولی ٢٠٢٣ زیانێکی زۆری پێگەیشتووە، بە سروشتی شاخاویی سیحراوی ناسراوە. دار بادەم و گوێز ئەم ناوچەیە دەگرێتەوە و خەڵکەکەی بە چاندنی سەوزە و بەخێوکردنی ئاژەڵ دەژین. هەروەها ئەم ناوچەیە شوێنی یەکێک لە کۆنترین گۆشەکانی مەغریبە کە "زەویە تسافات"ە، کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم.

عائیشە سەعید کە بزووتنەوەی کاری کۆمەڵایەتی لە ناوچەکەی خۆیدا خستە جووڵەوە، چانسی درێژەدان بە خوێندنی نەبوو. لە تەمەنێکی بچووکدا وازی لە خوێندن هێناوە و هاوسەرگیری کردووە و سێ منداڵی بووە. بەڵام باوەڕی بە پێویستی پەروەردەکردنی کچان، وەک دەروازەیەکی ڕاستەقینە بۆ بەدەستهێنانی زانست و سەربەخۆیی، وای لێکرد بەشداری لە پۆلەکانی خوێندەواریدا بکات و ببێتە نمونەیەک بۆ زۆرێک لە ژنانی گوند کە پەیوەست بوون بە ڕیزەکانی ئەو چینانەوە.

 

عائیشە سەعید وتی: بۆ ئێمەی ژنان ئاسان نەبوو کۆمەڵەیەک لەم گوندەدا دابمەزرێنین. ژنان بۆ تەواوکردنی ڕێکارە کارگێڕییەکانی پێویست بۆ دامەزراندنی کۆمەڵەکە، بۆیان نییە ناوچەکە بەجێبهێڵن. "زۆربەی ژنەکانیش دژی ئەو بیرۆکەیە بوون و دەیانگوت تەنانەت پیاوانیش نەیانتوانیوە کۆمەڵگەیەک دروست بکەن".

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، سەرەڕای سەختییەکان، ئێمە پابەند بووین بە خەون و بیرۆکەکەمانەوە کە لە ساڵی ٢٠١٥ەوە لە مێشکماندا بوو. سەرەتا پڕۆژەکەمان سنووردار بوو بە دابینکردنی سەرچاوەی داهات. ئاماژەی بەوەشکردووە، "کەلوپەلی چێشتلێنانمان بۆ ئاهەنگی هاوسەرگیری و ئاهەنگەکانی گوندەکە دەهێنا و بەکرێمان دەدا بە داواکاران و داهاتەکەمان دابەش دەکرد".

 

بەو پێیەی ئەمە بەس نەبوو بۆ ژنانی گوندنشین کە بەدەست توندوتیژی ئابووری و گۆشەگیرییەوە دەناڵێنن (بەهۆی کەمی داهات و نەبوونی پڕۆژەیەکی گەشەپێدانی یەکگرتوو)، پێویست بوو ئاسۆی نوێ بکۆڵرێتەوە. عائیشە سەعید وتی: ئێمە لەگەڵ پڕۆژەی بەکرێدانی پێداویستی حزبی ماینەوە، کە وەرزی بوو و پێداویستی ئەندامەکانی تێدا نەبوو، تا ئەو کاتەی براکەم وتی پێویستە چوارچێوەیەکی بەکۆمەڵ بۆ فراوانکردنی پڕۆژەکە دروست بکەین. "ئەم بیرۆکەیە لە ساڵی ٢٠٢١ هاتەدی".

عائیشە سەعید بە هەوڵی تایبەتی خۆی توانی ژنانی گوندەکە ڕازی بکات کە لە مزگەوتی گوندەکەدا بەشداری وانەکانی خوێندەواری بکەن. هەروەها ژمارەی ژنانی ئەندامانی پڕۆژە ئابوورییەکەی وردە وردە زیادی کرد، چونکە ژنان پێویستیان بە دروستکردنی سەرچاوەیەکی داهات بوو کە بتوانێت بژێوی ژیانی خۆی و منداڵەکانیان دابین بکات. جگە لە پڕۆژەی پێشوو، پڕۆژەی دیکەی داهات وەک دروستکردنی عەقیق و زەڕەنگەریش زیادکران.

 

ئەو لە خواستی ژنان بۆ دروستکردنی سەرچاوەی داهاتی بەردەوام تێگەیشت و وتی :"هەستم بە حەسرەتی ژنان دەکرد بۆ سەرچاوەیەکی سەربەخۆی داهات، هەر جارێکیش چاوم پێیان کەوت، هەستم بە حەسرەتی ژنان دەکرد بۆ قوتابخانە". بۆیە بڕیارمدا بچمە شار و هەموو بەڵگەنامە پێویستەکان بۆ دامەزراندنی کۆمەڵەکە ئامادە بکەم. "من ناوی "کەرامەت بۆ ژنان"م هەڵبژارد، چونکە پێموایە ژنانی ئەم گوندە و گوندەکانی دەوروبەری پێویستیان بە ژیانی کەرامەت هەیە، ئەمەش تەنها لەڕێگەی پەروەردە و بەهێزکردنی ئابوورییەوە دەکرێت". ناوبراو درێژەی بە قسەکانی دا و ڕوونی کردەوە کە سەرەڕای دژایەتی پیاوانی گوند، کۆمەڵەی "کەرامەت بۆ ژنان" توانی لە ماوەیەکی کورتدا و بە بەشداری ژنان لە ڕێگەی بەهێزکردنی ئابووری و کۆمەڵایەتی و شکاندنی گۆشەگیرییانەوە سەرکەوتن بۆ ژنان بهێنێت.

 

عائیشە سەعید، بە ئاماژەدان بەوەی کە دوای بوومەلەرزە سەختەکەی ئەم ناوچەیە (بەهۆی نزیکیی لە ناوەندەکەی)، خەونی ژنان بۆ پڕۆژەکەیان لەناوچوو، وتی: "زۆرێک لە ئەندامانی کۆمەڵەکە لە داروپەردوو ڕزگارکران، هەوڵەکانیش بۆ بەدیهێنانی خۆیان و بەدیهێنانی بەهێزکردنی ئابووری و کۆمەڵایەتی گۆڕا بۆ شەڕی مانەوە".

 

وتیشی: "هەنگاومان دەنا بۆ بەدیهێنانی پڕۆژەکانمان و بنیاتنانی بناغەکانی پێشکەوتن و باشترکردنی بارودۆخەکان کاتێک بوومەلەرزە وێرانکەرەکە ڕوویدا و زۆربەی ژیانی ئێمەی کردە کارەسات". "ئێمە هێشتا تامی تاڵی ئەو ڕۆژانەمان تام دەکەین."

 

ناوبراو بە تاڵییەوە باسی لە ئەزموونی ژنان و خەڵکی گوندەکە کرد لە سێ ڕۆژی دوای بوومەلەرزەکە: "هەموو ڕێگاکان داخران، هەروەها ڕێگاکانی گوندەکە دوای دوو ڕۆژ لە بوومەلەرزەکە کرانەوە، کە ژێرخانی گوندەکەی بە تەواوی تێکدا". بیرکردنەوە لە گەڕانەوە بۆ پڕۆژە کۆمەڵایەتییەکان قورس بوو. "هەر ژنێک برینە جەستەیی و سۆزدارییەکانی چاک دەکردەوە و هەوڵی دەدا لەگەڵ ژیانێکی نوێدا ڕێکبکەوێت کە ماڵەکەی لەدەستدابوو".

 

عائیشە سەعید هێمای بۆ ئەوەش کرد، سەرەڕای ئەو کارەساتانەی کە بوومەلەرزەکەی ئەلحەوز بۆ زۆرێک لە خێزانە خەمگینەکان بەجێی هێشت (٨٤ گیانلەدەستدان لە گوندەکە و ناوچەکانی دەوروبەری کە زۆربەیان ژن و منداڵ بوون)، هێشتا هیوا لە دڵی زۆرێک لە ژناندا زیندووە کە دەیانەوێت دیواری گۆشەگیری بشکێنن و بەشداربن لە گەشەپێدانی ناوچەکە و باشترکردنی بارودۆخەکانیان.

 

عائیشە سەعید جەختی لە گرنگی خوێندنی ژنان کردەوە و داوای دابینکردنی کەلوپەلی گواستنەوە بۆ قوتابیانی هەرێم بۆ گەیشتن بە قوتابخانەکان کرد: "ژنان واز لە خوێندن دێنن، چونکە قوتابخانەکان لە گوندەوە دوورن". هەروەها "هەژاری و لاوازی ڕێگری لە ژنان و کوڕانی گوندنشین دەکات کە بەردەوام بن لە خوێندن لە زانکۆکانی شارەکاندا."

 

عائیشە سەعید دەزانێت گۆڕینی دۆخی ژنان لە ناوچە شاخاوییەکان بەهۆی کۆمەڵگەی کۆنەپەرست و داخراوەوە ئاسان نییە، بەڵام بە ئیرادە و هاودەنگی و بەشداریکردنیان لە بەرنامەکانی گەشەپێدانی کۆمەڵەی " لكرامة للنساء "، دەتوانن واقیعی خۆیان بگۆڕن و ژیانێکی باشتریان هەبێت.