ناوەندی هەواڵ

 

ئەمڕۆ ٢٥ی شوبات، زەینەب جەلالیان، زیندانی سیاسی کورد کە بە زیندانی هەتاهەتایی سزا دراوە، لە ساڵیادی دەستبەسەرکرانیدا، لە نامەیەکدا لە زیندانی یەزدەوە، بەشێک لە ئازارەکانی ١٧ ساڵەی دیلبوونی خۆی بە ئاماژە بە ئەشکەنجەی توندی جەستەیی و دەروونی کە لەلایەن لێکۆڵەرانەوە لە کاتی دەستبەسەرکردنیدا کراوە، پێانسەکردو وتی: گرنگ نەبوو وەڵامم دایەوە یان بێدەنگ بووم؛ ئەشکەنجەدانەکە بەردەوام بوو. لە عەقڵی نەخۆشیان تێنەگەیشتم. لەو شوێنە تاریکەدا، دەرگایەک بۆ ڕووناکی نەبوو، چونکە بریکارەکانی ستەم، وەک شەمشەمەکوێرە، لە ڕووناکی دەترسان.

 

زەنیب جەلالیان، لە دایکبووی ساڵی ١٩٨٢ لە گوندی "دیم قشڵاق"ی شاری ماکو، بەتەمەنترین و تاکە زیندانی سیاسی ژنە کە سزای هەتاهەتایی لە ئێراندا بەسەر دەبات. لە ٢٧ی ئاداری ٢٠٠٧ەوە لە زینداندایە و مافی دەرچوون و لە زۆربەی ئەم ساڵانەشدا مافی سەردانی خێزانەکەی لێ زەوت کراوە. سەرەڕای ئەوەی لە ماوەی زیندانیکردنیدا تووشی چەندین نەخۆشی بووە، بەڵام چەندین جار بە شێوەیەکی نایاسایی و توندوتیژی لە نێوان زیندانە جیاوازەکاندا گواستراوەتەوە.

 

زەینەب جەلالیان لە ساڵی ٢٠٠٨ بە تۆمەتی "محەرەبە" سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێندرا. ئەم حوکمە لە ساڵی ٢٠١١ بۆ زیندانی هەتاهەتایی کەم کرایەوە. لە ماوەی دەستبەسەرکردن و زیندانیکردنیدا تووشی ئەشکەنجەی توند بووە و دوای ١٧ ساڵ هێشتا لە ژێر فشاری دەزگا ئەمنییەکاندایە و هەر ڕەزامەندییەک بۆ دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییە پزیشکییەکان و ناردنی بۆ مۆڵەتی نەخۆشی مەرجدارە بە دەربڕینی پەشیمانی. پارێزەرەکەی ئەمیرسالار داوودی چەندین جار جەختی لەوە کردووەتەوە کە بەردەوامی زیندانیکردنی بریکارەکەی بەپێی یاسای نوێی سزای ئیسلامی نایاساییە و پێویستە ئازاد بکرێت.

 

دەقی تەواوی نامەکەی زەینەب جەلالیان بەم شێوەیەیە:

"دەستەکانم بۆنی گوڵیان لێدەهات، بە تاوانی گوڵ هەڵگرتن سزادرابووم". "بەڵام کەس بیری لەوە نەدەکردەوە کە ڕەنگە من گوڵێکم چاندبێت."

زوڵم زامێکی قووڵی لە دڵمدا بەجێهێشت کە هەرگیز لەبیرم ناچێتەوە، گوڵێکی بچووک بووم، هەڵگری پەیامێکی گەورەی ئازادی بووم. لە ٢٧ی ئازاری ٢٠٠٧گەشتەکەم بۆ شاری جوانی کرماشان دەستی پێکرد، بەڵام بریکارەکانی ستەم لە ڕێگادا ڕفاندم و بردیانم بۆ شوێنێکی نامۆ.

 

ئەفسەرە ڕەشپۆشەکان داب و نەریتی سەیریان هەبوو. لەو شوێنە ترسناکەدا، نەدەبوو کەس کەسی دیکە ببینێت. بە چاوپۆشێکی ڕەش چاویان بەستم و پرسیاریان کرد: ناوت چییە؟ دەمگوت: من ناوم زەینەبە. لێیان دەدام و دیسان لێم دەپرسیم ناوت چییە؟ بەردەوام دەمگوت: من ناوم زەینەبە. جارێکی تر لێیان دەدام و ئەشکەنجەیان دەدا و لێیان دەپرسیم: ناوت چییە؟.

 

دووبارە و سێبارە پرسیارێکیان دووبارە دەکردەوە، گرنگ نەبوو وەڵامم دایەوە یان بێدەنگ بووم؛ ئەشکەنجەدانەکە بەردەوام بوو، لە عەقڵی نەخۆشیان تێنەگەیشتم، لەو شوێنە تاریکەدا، دەرگایەک بۆ ڕووناکی نەبوو، چونکە بریکارەکانی ستەم، وەک شەمشەمەکوێرە، لە ڕووناکی دەترسان.

 

دوای چەند مانگێک گوازرامەوە بۆ زیندان، پاسەوانەکانی زیندان ژن بوون، بەڵام ڕەفتارەکانیان تەنانەت لەو پیاوە بێ ناوانە خراپتر بوو و ئەوەش بۆ من زۆر بە ئازار بوو.

 

دوای چەند مانگێک لە چاوەڕوانی و نادڵنیایی بە ئازار و ماندووکردن، ڕۆژێک بە تۆنێکی پڕ لە ناڕەزایی و ڕق و کینە، لە ڕێگەی بڵندگۆی زیندانەوە ناوم بانگ کرا. دەست و قاچیان بە زنجیر بەستم و بردیانم بۆ دادگای بانگهێشتکردن. سێ خولەک لەگەڵ دادوەردا لەسەر زمانی زگماکی خۆم گفتوگۆم کرد، ئەو منی نەدەناسی، تەنانەت گوێی لە قسەکانیشم نەگرت. کەواتە بڕیارەکەی لەسەر چی دانا و سزای لەسێدارەدانی بۆ دەرکردم؟ نازانم!

 

دواتر دەربەدەریان کردم بۆ تاران، ٦ مانگ لە خانەکانی زانیاریدا بووم، لە ژێر فشارێکی زۆردا بۆ دانپێدانان و چاوپێکەوتنی زۆرەملێ. دوای ساڵانێک بریکارەکان دایکمیان لە ژێر هەڕەشەدا هێنایە تاران. ناڵە ناڵەیەکانی دایکم لە دەرەوەی تێگەیشتن و وەسف نەکراو بوون. زۆر ئەستەم بوو بۆی کە بەرگەی ئازاری لەدەستدانی منداڵەکەی و سزای لەسێدارەدان بۆ هاوسەرەکەی بگرێت. ئازارەکانی دایکم لە سەبر و خۆڕاگری زیاتر بوو، بەڵام سەری بۆ ستەم و ستەمکاران دانەناوە. دایکم دەرکەوتەی خەمێکی گەورە بوو؛ بە دڵنیاییەوە قسەکانم ناتەواون بۆ پێناسەکردنی.

 

دوای ٦ مانگ منیان گەڕاندەوە بۆ کرماشان، چەندین جار داوای گواستنەوەم بۆ پارێزگاکەم دەکرد، بەڵام ٧ ساڵ لە زیندانی کرماشان زیندانی بووم. دوای ئەوە دەربەدەر کرام بۆ زیندانی خۆی و چوار ساڵ لەوێ لەژێر فشاری دەروونی و سۆزداریدا بووم.

 

ئەو شەوە کە قەدەغەی هاتووچۆیان ڕاگەیاندبوو و زیندانەکە نوقمی بێدەنگییەکی کوشندە بوو، بریکارە ستەمکارەکان گەڕانەوە و بە زنجیریان بەستم و دەربەدەریان کردم بۆ زیندانی قەرچەک، منیان لە دەستبەسەرکردنی کاتیدا هێشتەوە و لەوێ تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بووم. هیچ چاودێرییەکی پزیشکیم وەرنەگرت، سییەکانم زیانێکی زۆریان پێگەیشت. زۆر جار داوای گواستنەوەم کرد، بەڵام هیچ وەڵامێک نەبوو. ناچار بووم دەست بە مانگرتن لە خواردن بگرم.

 

دوای چەند ڕۆژێک لە چاوەڕوانی، لە نیوەی شەودا، کە زیندانییەکان خەوتبوون و تەنیا دەنگی کۆکەم بێدەنگییەکەی شکاند، بریکارە ستەمکارەکان گەڕانەوە. زۆرەملێ بە دەستبەند و بەستراو دەربەدەریان کردم بۆ کرمان. چاو نەبوو بۆ خوێندنەوەی داواکارییەکەم، نە گوێ بۆ گوێگرتن لە قسەکانم، نە دڵێک بۆ هاوسۆزی. دوای چەند مانگێک لە تەنیایی و گۆشەگیری، بێبەشبوون لە تەلەفۆن و سەردان و تەنانەت کارتی کڕینیش، لە ئێوارەیەکی خەمناک و تۆزاوی کرمان، ئەفسەرانی زیندان، بە سوێندی درۆ و بە زۆر، دەربەدەریان کردمەوە بۆ کرماشان.

 

سەرەڕای ئەوەش، دوای ئەم هەموو سەرگەردانییە زۆرەملێیە بە جەستەیەکی ماندوو و نەخۆشەوە، چاوەکانم داخست بۆ ئەوەی هەناسەم بگرم، بەڵام دەنگی پاسەوانانی پاککەرەوە ڕێگریان لێکردم پشوو بدەم. دەست و قاچمیان بەست و چاویان داپۆشی و دەربەدەریان کردم بۆ یەزد. ساڵانێک لەم تاریکییەدا تێپەڕیوە، لەگەڵ هەموو سەختی و ناڕەحەتیەکان، بێ پەیوەندی تەلەفۆنی و سەردان، ئێستا چوار ساڵ و چوار مانگە لە زیندانی یەزد زیندانیم.

 

لەم تاریکی زیندانەدا، چاوەکانم سەر یەک دائەنێم. وێنەیەکی ناڕوون لە ژیانی دەرەوەی زیندان لە مێشکمدا ماوەتەوە. بیری باوەشی گەرمی دایکم و نیگای خۆشەویستی باوکم و پێکەنینی خوشکەکەم و تەنانەت ڕوخساری براکەم دەکەم. بیری خەڵکی گەرم و میواندۆستی کوردستان و گۆرانی کوردی دەکەم. بیری بۆنی خاک گوڵە شلێر و سمۆرەی سەر دارە بەڕووەکان دەکەم. بیری کانییە ڕوونەکان و ڕووبارە ڕژاوەکان و شاخە بەرزەکان و شەوانی پڕ لە ئەستێرە دەکەم.

 

بەو هەموو ئازار و حەسرەتەوە ١٧ساڵ تێپەڕیوە... ١٧ ساڵ!

گەلی بەڕێزی ئێران!

بەرپرسانی ئەم دەسەڵاتە خەریکی وێرانکردنی زێدی ئێمەن. گەنجەکانمان دەکوژن، لە سێدارە دەدەن، یان دەیانێرن بۆ زیندان. سامانە سروشتییەکانمان تاڵان دەکەن. ئابوری وڵاتیان وێران کردووە. هەژاری و برسێتی بەربڵاوە. تا کەی لە بەرامبەر ئەم وێرانکەرە بێبەزەییانە بێدەنگ دەبیت؟! تا کەی دەتەوێت لەگەڵ هەژاری و برسێتی خەبات بکەیت؟! ئایا ئەم ژیانە زەلیلکەرە مافی ئێمەیە؟!

 

خەڵکی خۆشەویستی ئەم خاکە! با یەکبگرین و بە یەک دەنگ هاوار بکەین: نا بۆ کوشتن، نا بۆ لە سێدارەدان، نا بۆ زیندان، نا بۆ هەژاری، نا بۆ برسێتی...

 

ئەگەر بە بینینی هەر نادادپەروەرییەک توڕەیی بجوڵێیت، تۆ هاوڕێی منیت.