فاتمە ڕەشاد

 

عەدەن- ساڵانە ژنانی یەمەن لە یەک سەقفدا کۆدەبنەوە بۆ گفتوگۆگردنی پرسە بەرچاوەکان لە لوتکەی ژنان کە لەلایەن دامەزراوەی بوون بۆ ئاسایشی مرۆییەوە ڕێکدەخرێت، کۆبوونەوەکەی هاوکاتە لەگەڵ هەڵمەتی ١٦ ڕۆژی چالاکی دژی توندوتیژی ڕەگەزی.

 

سەبارەت بە چالاکی و ڕووداوەکانی هەشتەمین لوتکەی ژنان، کە بڕیارە لە سەرەتای مانگی کانوونی دووەمدا بەڕێوەبچێت، مەها عەواز، کارگێڕی دامەزراوەی بوون بۆ ئاسایشی مرۆیی، ڕایگەیاند، کۆبوونەوەی لوتکەی ژنان ڕاستیترین ڕووداوە بۆ گەیشتن بە گەورەترین دەستپێشخەری ژنان بۆ داڕشتنی ناسنامەی تەڤگەریەکی ژنانی شەڕانگێز و مافخوازانە و ستراتیژ، ئەمەش تێگەیشتنێک زیاتر دەبێت کە زۆر شتی تر پێویستی بە هەبوون هەیە، بە شێوەیەکی کرداریی ئەنجام دەدرێت بۆ دامەزراندنی کردەوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی بەهێز لە ڕێگەی هاوبەشییەوە.

 

جەختیشی لەوە کردەوە، کە لوتکەی ژنان لە ماوەی دوو ڕۆژدا بەڕێوەدەچێت و باس لە پرسە سەرەکییە نیشتمانییەکان دەکرێت، لەوانە پرۆسەی بونیادنانی ئاشتی و ڕێڕەوی سیاسی، جگە لە بابەتە ئابوورییەکان، دادپەروەری ئینتقالی، و پاراستنی مافەکانی ژنان. هەروەها لە لوتکەکەدا باس لە بابەتەکانی پەیوەست بە گۆڕانی کەشوهەوا و دادپەروەری کەشوهەوا، شوێنی گشتی و ڕێگاکانی پاراستنی، هەروەها ڕۆڵی کەرتی تایبەت و هاوبەشییەکانی و کاریگەرییە پەرەسەندووەکانی لە پێشخستنی بەشداریکردنی ژنان دەکرێت.

 

ڕوونیشیکردەوە، لوتکەکە ڕێبازێکی کارلێککارانە دەگرێتەبەر بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پرسەکانی نێوان بەشداربووان و لایەنە پەیوەندیدارەکان، ئەمەش ئامادەیی نێودەوڵەتی و ناوچەیی فراوانی پێبەخشیوە، هەروەها بەرژەوەندی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، ئەم کارلێککردنە ڕەنگدانەوەی دەرفەتێکی ڕاستەقینەیە بۆ ژنانی یەمەن کە پرسەکانیان بە شێوەیەکی ڕاستیتر بخەنەڕوو، لوتکەکە بە دەرکردنی ڕاگەیاندراوێک کە بە "جاڕنامەی عەدەن" ناسراوە کۆتایی دێت، ئێستا خۆمان بۆ هەشتەمین لوتکەی ژنان ئامادە دەکەین، کە هیوادارین بەبێ بەربەست و ئاڵەنگاری بە ئاسانی بەردەوام بێت، لە هەموو لوتکەیەکدا ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبینەوە، بەڵام هەوڵدەدەین بە شێوەیەکی کاریگەرتر بەسەریاندا زاڵ بین.

 

"دەرئەنجامەکانی لوتکە ساڵانە"

مەها عەواز سەبارەت بە لوتکە و دەرەنجامەکانی ەتی: ئەوەی لە لوتکەی ژناندا گرنگترینە دەرئەنجامەکانین، کە لەسەر بنەمای ئەو بۆچوون و بیرۆکە و چارەسەرەکانی بەشداربووان ئاڵوگۆڕیان کردووە، دەمەوێت ئاماژە بەو بەشدارییە هەمەچەشنە بکەم کە لە لوتکەکەدا شاهیدی دراون، لەنێویاندا ژنانی گەنج، هەروەها پیاوان و گەنجان، وەک گروپێکی هەمەچەشن، هیچ نموونەیەک نییە بۆ ئەم بەشدارییە، بەڵکو پێویستی بە پێناسەکردن هەیە.

 

ڕوونیکردەوە، کە بەشداریکردن لە لوتکەی ژنان لە یەمەن ڕەنگدانەوەی هەمەجۆریییەکی بەرفراوانە کە پاشخان و تەمەن و پسپۆڕی و پیشەی جیاواز لەخۆدەگرێت، جگە لە هەمەجۆریی جوگرافی، ئەم فرەچەشنییە ئامانجی ئەوەیە کە هیچ لایەنێک بەدەر نەکرێت، هەروەها ئەم هەمەچەشنییە ئەو بناغەییە کە دەرئەنجامەکانی لوتکەکەی لەسەری بونیاد نراوە، لیژنەی هەماهەنگی کاردەکات بۆ گەیاندنی ئەم دەرەنجامانە بە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان و بەرپرسانی پەیوەندیدار، لە سەرکردایەتی سیاسییەوە تا وەزیرەکان و حکومەت.

 

جەختی لە گرنگی بەشداریکردن و پابەندبوونی ڕاستی کردەوە بۆ جێبەجێکردنی ئەم دەرەنجامانە، چونکە لە دەنگی خەڵکەوە سەرچاوە دەگرن و بەستراوەتەوە بە پێداویستییە ڕۆژانەکانیان، ئەو پرسانەی لەم دواییانەدا باسکراون، وەک دۆخی ئابووری، پرسی زیندانیان و دەستبەسەرکراوان، کۆمەڵگەی مەدەنی و کردنەوەی ڕێگاوبانەکان، ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر ژیانی خەڵک هەیە و بەو هۆیەوە لە بەدواداچوون و جێبەجێکردندا پێویستی سەرەکی وەردەگرن.

 

داواکارییەکانی "شۆڕشی ژنان"

مەها عەواز ئاماژەی بە گرنگی بەستنەوەی دەرئەنجامەکانی لوتکەکانی پێشوو بە ڕووداوەکانی ئەم دواییەی یەمەن کرد، کە ژنان لە چەند شارێکدا ڕژاونەتە سەر شەقامەکان و داوای ژیانێکی شکۆمەندانە و دابینکردنی خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان دەکەن، ناڕەزایەتییەکانی ئەمساڵ و بزووتنەوەی ژنان بە ڕوونتر پێناسە کراوە، ژنان بەشێوەیەکی بەرچاو پێشەنگایەتیان دەکەن و داواکارییەکانیان هاوتەریب بوون لەگەڵ ئەوانەی پێشتر لەلایەن لوتکەی ژنانەوە خراونەتەڕوو، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو ڕێوشوێنانەی کە لە لوتکەکەدا گیراونەتەبەر، وەک بانگەوازی دابەزینی بەهای دراو، لە نێو ئەو داواکارییەکانی بەشداربووان ورووژێنراون، ئەمەش ڕەنگدانەوەی هاوئاهەنگییە لە نێوان بزووتنەوەی گەل و دەرئەنجامی ئەو لوتکانەدا.

 

ڕوونیشیکردەوە، دەرکردنی ئەو ڕاگەیاندراوە بەناوی لوتکەی ژنانەوە هەنگاوێکی ئەرێنییە، بەڵام ئەوەی گرنگترە ئەوەیە کە ڕێوشوێنی کردەیی پەیڕەو بکرێت کە توانای گۆڕینی بۆ ڕاستیەکی بەرجەستە هەبێت کە ئازاری ڕۆژانەی خەڵک کەم بکاتەوە لەگەڵ ئەو قەیرانە زیندووانەی ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، ئەو ڕاسپاردانەی لە لوتکەکەدا هاتوونەتە دەرەوە نوێنەرایەتی چوارچێوەیەکی دیسپلینکراو دەکەن بۆ کردەوە، هەوڵەکان لەسەر بڵاوکردنەوەی ئەو ڕاسپاردە و دەرئەنجامانەن، بەتایبەتی ئەوانەی لە جاڕنامەی عەدەندا هاتووە، زوو و بە هەردوو زمانی عەرەبی و ئینگلیزی، هەروەها بەکارهێنانی هەموو ئامرازەکانی بەردەست.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، بەشدارییەکی بەرچاو لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە هەیە، لەگەڵ داواکاری بەردەوام بۆ دەرئەنجام و ڕاسپاردەکانی لوتکەکە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی بەرژەوەندی جیهانییە بۆ لوتکە، بەڵام هێشتا ڕێگایەکی دوور و درێژ ماوە بۆ ئەوەی ئەم دەرەنجامانە وەربگێڕدرێن بۆڕاستی: پێش هەموو شتێک پێویستی بە ئیرادەی سیاسی ڕاستی هەیە، لەگەڵ پێشکەشکردنی هەموو جۆرە پشتیوانییەک بۆ دەستەبەرکردنی گۆڕانکاری بەرجەستە لەسەر زەوی.

 

ئەمساڵ ژنانی یەمەن بە تامەزرۆییەوە چاوەڕوانی هەشتەمین لوتکەی ژنانن، هیواکانیان لەسەر گەیشتن بە دادپەروەری مرۆیی لە وڵاتێکدا چەسپاوە کە بەهۆی ململانێکانەوە لەسەر مانەوە و بڕیاردان ماندوو بووە، دۆخی خراپی ئابووری وایکردووە هەمووان چاوەڕێی چاکسازی بکەن، بەڵام تا ئێستاش ژنان زۆرترین کاریگەری ئەم قەیرانانەیان لەسەرە.

 

لە کاتێکدا کە ژماردنەوەی پاشەکشە بۆ لوتکەکە تەنها چەند ڕۆژێکی تر دەست پێدەکات، ژنانی یەمەن هیواکانیان بۆ داهاتوویەکی باشتر بەرز دەکەنەوە، پێشبینی چارەسەری پرسە درێژخایەنەکانیان دەکەن و لە سەرووی هەمووشیانەوە دەرفەتی ژیان لە ژینگەیەکی پارێزراودا کە بە خۆشەویستی و بەزەیی و ئاشتی تایبەتمەندە.