ئیسرا عەزیزی

 

هەورامان- فێستیڤاڵی هەنار تیشک دەخاتە سەر ناسنامەی کولتووری هەورامان و پێشخستنی گەشتیاری بە دابینکردنی ئەزموونێکی ئارام و چێژبەخش بۆ خەڵکی ناوچەکە و سەردانکەران بە هەمان شێوە.

 

ئاهەنگ و فێستیڤاڵە هەمەچەشنەکان لە ناوچەی شاخاوی هەورامانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە مێژە جێگەی سەرنجی گەشتیاران بووە، نەک تەنها بۆ نمایشکردنی بەرهەمە ناوخۆییەکان بەڵکو بۆ فێربوون لە کولتووری دەوڵەمەند و جوگرافیای ناوازەی ناوچەکە. به ڵام ئه مساڵ فێستیڤاڵی هه نار له چه ند گوندێکی هه ورامان به شێوه یه کی جیاواز به ڕێوه ده چێت، له نێویاندا بلبەر، ژیوار، سیلین. فێستیڤاڵەکە لە ٢ی تشرینی یەکەمەوە دەستیپێکردووە، تەنها یەک ڕۆژ بەردەوام نابێت، بەڵکو بۆ ماوەی شەش هەفتە هەموو پێنجشەممەیەک بەردەوام دەبێت.

ئەم فێستیڤاڵە بە ڕێکخستنەکەی جیادەکرێتەوە، کە جەنجاڵی لەناو گوندەکان کەمدەکاتەوە و بەشدارە لە کەمکردنەوەی کاریگەرییە نەرێنییەکانی ژینگەیی وەک پیسبوون و تێکچوونی ڕووەک و ژاوەژاو، کە دانیشتوان و بەتایبەت کەسانی بەتەمەن بێزە دەکەن، هەروەها نەبوونی قجەنجاڵی هاتوچۆ کەشێکی ئارام بە چالاکییەکە دەبەخشێت و ئەزموونێکی چێژبەخش بۆ هەردوو سەردانکەران و خەڵکی ناوچەکە دابین دەکات.

 

یەکێک لە تایبەتمەندییە دیارەکانی فێستیڤاڵەکە، کارلێکی ڕاستەوخۆی نێوان گەشتیاران و بەرهەمهێنەران و جووتیارانە. گەشتیاران دەتوانن بەرهەمی کوالیتی بەرز و گونجاو ڕاستەوخۆ لە باخەوانان بکڕن، و چێژ لە سەردانی باخچەکان و هەڵگرتنی میوەکان وەربگرن. ئەم ئەزموونە گەشتکردن بۆ ئەم فێستیڤاڵانە ناوازە و سەرنجڕاکێش دەکات بۆ گەشتیارانی سەرتاسەری ڕۆژهەڵاتی کورستان و ئێران.

ڕەحیلا ئەدوایی، ژنێکی تەمەن ٢١  ساڵەی خەڵکی گوندی سیلین لە دەڤەری هەورامان، ئیرادەی ژنانی هەورامان بە جوگرافیای ناوچەکە دەبەستێتەوە ڕوونیدەکاتەوە، ئەگەر زیاتر باسی ڕۆڵی ژنان لە هەوراماندا بکات، ژنان هەمیشە چالاک و سەرقاڵی کارکردن بوون، بەهۆی ئەو ئاڵەنگاری و کۆت و بەندانەی کە جوگرافیای هەرێم سەپاندویەتی.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، گوندی سێلین لە هەورامان بە بەرهەمهێنانی هەنار و هەنجیر بەناوبانگە، کە دوو بەرهەمی دیارترین بەرهەمی ناوخۆیین، وەرزی لێکردنەوەیهەنجیر لە هاویندا دەستپێدەکات، کە هەنجیرەکان وشک دەکرێنەوە و دەنێردرێت بۆ بازاڕ و دوکانەکانی میوەفرۆشێ وشک لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و سەرتاسەری ئێران. لەگەڵ هاتنی وەرزی پایز، وەرزی دروێنەکردنی هەنار و سرکەی هەنار دەستپێدەکات، پرۆسەیەک کە کاری زۆری دەوێت.

 

جەختیشی لەوە کردەوە، کە کارلێکەکانی لەگەڵ گەشتیاران لە کاتی فێستیڤاڵی هەناردا تەنیا لە فرۆشتندا سنووردار نییە، بەڵکو ناساندنی سەردانکەران بە کولتوری ناوچەکەش دەگرێتەوە. ژنەکان قۆناغەکانی دروێنەکردنی هەنار و جۆراوجۆری ڕەنگ و جۆر و تامەکانی بۆ سەردانکەران ڕوون دەکەنەوە، هەروەها حەز دەکەن بە درێژایی ئەم ئەزموونە لەگەڵیان بن. هەروەها جلوبەرگی نەریتی لەبەر دەکەن، هەروەها کاری دەستی و کاری دەستی ناوخۆیی نمایش دەکەن.

زۆرێک لە ژنانی گوندەکانی هەورامان خۆبەخشن، باخچەی خۆیان دەچێنن و هەموو هەنگاوە کارچڕەکانی ئامادەکردنی بەرهەمەکە ئەنجام دەدەن، گەشتیاران لەکاتی سەردانکردنی ناوچەکە پێویستە بە وردی و ئارامییەوە لێی بکۆڵنەوە. تێگەیشتن لە ژیانی ژن و پیاوی هەورامان و بەتایبەت ژنەکانی کە هێماکانی خۆڕاگرین، تێڕوانینێکی قووڵ پێشکەش دەکات. ژنان، کە لە هەر بارودۆخێکدا واتا بۆ ژیان دەهێنن، بە ڕەسەنایەتی و جوانی و ماندووبوون و سەربەخۆیی خۆیان جیا دەکرێنەوە. ئەم جوانی و بەهێزییە تەنیا بە وردبوونەوە و بە قووڵی لە ژیانی ڕۆژانەیان تێدەگەین.