بەرژین کارا  

 

مەخموور- خەڵکی کامپی مەخموور کە بەهۆی زوڵم و ستەمەکانی دەوڵەتی تورکەوە ئاوارە بوون، لە ساڵی ١٩٩٨ەوە لە مەخموور دەژین، لە هەمانساڵدا بە فەرمی لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە وەک کامپی پەنابەران ناسێندرا و تا ئەمڕۆش لە ژێر بەرپرسیارێتی عێراقدا ماوەتەوە، دوای ئەوەی لە مەخموور نیشتەجێ بوون و ژیانێکیان بۆ خۆیان دامەزراند، ڕۆژانە تووشی هێرش و سیاسەتی دەوڵەتی داگیرکەری تورک و پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ بڵاوەپێکردن و چۆڵکردنی کەمپەکە بوون. بە واتایەکی تر لە ڕۆژی کۆچەکەیانەوە تا ئێستا جگە لە هێرشی جەستەیی هێرشی سەربازی تایبەتیان بۆ کراوە. 

  

لە ١٧ی تەمووزی ٢٠١٩، ئیدارەی پەدەکە گەمارۆیەکی بەسەر کامپەکەدا سەپاند و نەیهێشت هیچ کەسێک کامپەکە بەجێبهێڵێت بۆ هەولێر. دوای ئەوە حکومەتی عێراقیش پەیوەست بوو بە پلان و سیاسەتەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا و هەوڵەکانی بۆ گەمارۆدان و چۆڵکردنی کامپەکە دەستپێکرد. سەرەتا لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ هەوڵی گەمارۆدانی کامپەکەیان دا و دوایین جاریش لە ٢٠ی ئایاری ٢٠٢٣، بەڵام ڕووبەڕووی کاردانەوەی گشتی بوونەتەوە و لە ئەنجامی بەرخۆدانی گشتی هەنگاوێکیان بۆ دواوە بردەوە، بەڵێنێکی زۆر بۆ کامپەکە درابوو لە کاتی ئەو کۆبوونەوانەدا کە لەو کاتەدا ئەنجامدرابوون، بەڵام تا ئێستا هیچ هەنگاوێک بۆ جێبەجێکردنیان نەنراوە. 

 

لەمبارەیەوە هاوسەرۆکایەتی ئەنجومەنی گەلی کامپی مەخموور لەم دواییانەدا ڕایگەیاند کە عێراق ناسنامە بۆ خەڵکی مەخموور دەرناکات و خۆراک دابەش ناکات و کێشە تەندروستی و کارگێڕی و یاساییەکانی کەمپەکە چارەسەر دەکات. لە ١٠ی نیسانەوە حکومەتی عێراق گەمارۆی سەر کەمپەکەی توندتر کردووە و لە هیچ بارودۆخێکدا ڕێگە بە دانیشتوانی کەمپەکە نادات بچنە ناو شارەکانی عێراقەوە. ئەو کرێکارانەی دەچنە سەر کارەکانیان ڕەتدەکرێنەوە یان زیندانی دەکرێن، یان خەڵکی شارەکانی وەک بەغدا و موسڵ و کەرکوک و شارەکانی دیکە دەردەکرێن یان دەستگیردەکرێن. هەمان شت بۆ کەسانی نەخۆشیش دەگونجێت. 

  

یەکێک لەو ناوچانەی کە زۆرترین زیانی بەرکەوتووە بەهۆی هێرش و گەمارۆ و ئاستەنگەکانی دەوڵەتی تورکیا لەلایەن پارتی دیموکراتی کوردستان و حکومەتی عێراقەوە بواری پەروەردەیە، لە دوای گەمارۆی پەدەکە خوێندکاران نەیانتوانیوە لە زانکۆکانی باشووری کوردستان بخوێنن، واتە مافی خوێندنیان لێ زەوت دەکرێت. جگە لەوەش، هەرچەندە حکومەتی عێراق بەرپرسیارە لە کامپەکە، بەڵام هیچ هەنگاوێک بۆ چارەسەرکردنی کێشە هەنووکەییەکان نانێت و ڕۆژ بە ڕۆژ سیاسەتەکانی توندتر دەکاتەوە، هەروەها خوێندکاران بەهۆی نەچوونە ناو زانکۆکانەوە کاریگەری نەرێنییان لەسەرە، ئەمەش کێشەی گەورە لێدەکەوێتەوە. 

  

سەبارەت بەو پرسە و کاریگەریی گەمارۆ و سنووردارکردنەکان لەسەر خوێندکاران، مامۆستا ئایسەل بیلەن،  ئەندامی دەستەی خوێندنگەی ئامادەیی شەهید کۆچەرین قسەی بۆ ئاژانسەکەمان کرد. 

 

"رێگای دەرچوون لە عێراقیش بەڕووی ئێمەدا داخرا" 

ئایسل بیلەن ڕایگەیاند، ساڵانێکە خوێندکاران ناتوانن بچنە زانکۆکان و خوێندنیان کورت دەکرێتەوە وتی: ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ بارودۆخی سیاسی، واتە بەهۆی ڕێگری و گەمارۆی پارتی دیموکراتی کوردستانەوە. بەهۆی کەمپ و هەڵکەوتەی جوگرافی کەمپەکە وەک زیندان بووە، هیچ شوێنێک بۆ هیچ کەسێک نییە کە لەڕووی دەروونییەوە ئارام بگرێت، هەموو شتێک داخراوە، ئەمەش هەم کاریگەری لەسەر کۆمەڵگە و هەم بۆ خوێندکاران هەیە. لەم دواییانەشدا هەندێک هەوڵمان داوە بۆ ئەوەی خوێندکارەکانمان بچنە زانکۆکانی عێراق. هەبووە، ڕێبازی ئەرێنی، بەڵام دوای ئەوەی وەزیری دەرەوەی تورکیا هاتە عێراق، نزیکەی ٢٠ ڕۆژە ئێستا ڕێگای دەرچوونمان لە عێراق داخراوە تا ئێستا هەولێر داخراوە، ئێستا بەغدا و موسڵ و کەرکوک و سلێمانی و ناوچەکانی دیکەی عێراقیش داخراون. 

  

"خوێندکار هیچ هیوایەکیان بە داهاتوو نییە" 

ئایسل بیلەن ئاماژەی بەوەشکرد، بەهۆی ئەو سنووردارکردنانەی ئێستا و قەدەغەکردنی خوێندن لە زانکۆکان، کاریگەری نەرێنی لەسەر خوێندکاران دەکات و وتی: لەم ساڵانەی دواییدا بەتایبەت خوێندکارانی نێر لە ئاستی ئامادەکاریدا بوون، کاتێک سەیری هەندێک بەش دەکەین، سێ بەش هەن، لەهەندێکیشدا، چوار خوێندکاری نێر هەن. زۆرینەی خوێندکاران هیچ ئایندەیەک بۆ خۆیان نابینن و ئەوانیش هیچ هیوایەکیان  نییە. هەرچەندە ئێمە هەڵوێستی خۆمان هەیە، بەڵام ساڵانە نزیکەی ١٠٠ خوێندکار لە خوێندنگەی ئامادەیی دەرچوون، بەڵام هەرچەندە ئێمە کۆبوونەوە ئەنجام دەدەین و ئاگاداریان دەبین، بەڵام هیچ هیوایەکیان نییە کە داهاتوویان هەبێت. 

 

"تەندروستی و پەروەردە بەجیا لە بارودۆخە سیاسییەکان مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت"

ئایسەل ئاماژەی بەوەشکرد، لەو ڕۆژەوە کە بوونەتە پەنابەر، هەموو جۆرە هێرشێک لەدژی ئەوان دەستیپێکردووەو وتی: وەک گەلی کورد بەتایبەتی خەڵکی مەخموور وابەستەی بارودۆخی سیاسین، ئەگەر بارودۆخی سیاسی باش بێت، دۆخی ئێمەش باشە، ئەگەر باش نەبێت، گەورەترین هێرش بۆ سەرمان دەکەن، چونکە ئێمە لەدەستی ئەوانداین. بۆ ئەوەش کەسێک دەتوانێت بەرگەی هەندێک شت بگرێت تا ڕادەیەکی دیاریکراو،  ئەگەر ئێمە دۆخێکی سیاسیمان پێبدەین، بۆ نموونە ئەگەر بڵێیت لە نەخۆشخانە کار دەکەم، چونکە ئەوە کارێکە بۆ خوێندن مسۆگەرە وەک کامپێک، هەرگیز وا نازانرێت کە تەندروستی و پەروەردە لە بارودۆخە سیاسییەکان جیا بکرێتەوە بە پێچەوانەوە، ئەوان لەبەرچاو دەگرن کە کۆمەڵگە لە ڕووی دەروونییەوە کاریگەری لەسەر دەبێت.

 

"بانگەوازییەکانمان بێ وەڵام دەمێننەوە"

ئایسل بانگەوازی بۆ لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد و لە کۆتایی قسەکانیدا بەم شێوەیە وتی: وەک کامپێک زانکۆکان بەڕووماندا داخراون، ڕێگاکانمان داخراون، گەمارۆ هەیە، لە لایەنە جیاوازەکانەوە هێرش دەکرێتە سەرمان، ئەگەر ئەم ڕێگایە دانەخرابایە، خەڵک بەدیلێکی بۆ خۆیان دروست دەکرد، لەگەڵ ئەوەشدا، بەو پێیەی هەموو شتێک داخراوە، ناتوانن هیچ بکەن، ئێمە هیچ هیوایەکمان لە هیچ کەسێک نییە، چونکە تەنانەت کاتێک پەیوەندی دەکەن، ئەوان پشتگوێ دەخرێن، بۆیە وەک کامپێک تەنها دەتوانین بانگەوازی ئەو کەسانە بکەین کە لە دەرەوە ئارەزووی ئەوە دەکەن چارەسەری دەستبەجێ بۆ ڕێگا داخراوەکان و گەمارۆی ئێستا بدۆزنەوە.

 

"خوێندکار لە مافی خوێندن بێبەش دەکرێت"

خوێندکار ژیندا یەڵدز ڕایگەیاند کە هەموو خوێندکارێک دەیەوێت بخوێنێت و سەرکەوتوو بێت لە خوێندن و وتی: بەڵام بەهۆی ئەو کێشانەی ئێستا ناتوانن خوێندنیان تەواو بکەن، بەشێک لە هاوڕێکانم وازیان لە خوێندن هێناوە، چونکە هیچ ئومێدێکیان بۆ خوێندن نییە، ئەوان ڕێگەمان پێنادەن لە زانکۆکانی خۆیان بخوێنین، لە خوێندنگە تاقیگەکانیش پێویستن بۆ وانەکانی وەک کیمیا و فیزیا، بەڵام ناتوانین دروستیان بکەین، چونکە ئێمە ناتوانین بیانکەین سەرچاوەکان بەهۆی داخستنی زانکۆکانەوە، خوێندکاران لە مافی خوێندنیان بێبەش دەکرێن و ئەمەش دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی ئارەزووی خوێندن.