زهور مەشریقی

 

تونس- نادا هەمامی، پارێزەری تونسی بۆ مافەکانی مرۆڤ پێیوایە توندوتیژی دژ بە ژنان دیاردەیەکی نوێ نییە لە کۆمەڵگەکاندا، بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا ڕێژەکە بە شێوەیەکی مەترسیدار زیادی کردووە.

 

 وتیشی: توندوتیژی دژ بە ژنان پێشێلکردنی ئاشکرای یاسای ژمارە ٥٨ ی ساڵی ٢٠١٧و تەنانەت یاسا نێودەوڵەتییەکانە کە توندوتیژی گەیشتووەتە ئاستی کوشتنی ژنان و وەزارەتی خێزان و ژنان بەرزبوونەوەیەکی بێوێنەی تۆمارکردووە بەتایبەتی توندوتیژی هاوسەرگیری، ئەمەش بەهۆی نەبوونی زانیاری ژنان دەربارەی ڕێگای چیرۆکی تاوانکارییەکە بۆ ئەوەی هێرشبەرەکە بەرپرسیار بکات، هەروەها نەبوونی زانیاری پێویست دەربارەی بوونی تیمی تایبەتمەند بۆ لێکۆڵینەوە لە تاوانە توندوتیژەکان کە ژن دەتوانێت چارەسەری بکات، جگە لە نەبوونی بوونی لە هەموو ناوچە ئەمنییەکان، بۆ نموونە، ١٥ تیم لە پایتەخت هەن و هیچ تیمێک لە پارێزگاکانی باشووری تونس نییە.

 

"ژنانی خاوەن ئابووری بەهێز ناتوانن بێدەنگ بن لە توندوتیژی"

سەبارەت بە توندوتیژی ئابووری و لاوازی ئابووری کە پەیوەندییان بە هۆکارە کۆمەڵایەتییەکانەوە هەیە، ئەو جەختی لەوە کردەوە کە زۆربەی ژنانی قوربانی توندوتیژی بێکارن و لە بارودۆخێکی ئابووری زۆر سەختدا دەژین، لەبەر ئەوەی هۆکارە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکان هۆکارن بۆ توندوتیژی، بەتایبەتی لەو کاتەوەی کە سەربەخۆیی دارایی ژنان لەوانەیە لە هەر زیانێک دووریان بخاتەوەو کاریگەرییان لەسەر هەبێت لەلایەن هەر لایەنێکەوە، هەروەها ئەو ژنانەی کە لە ڕووی ئابوورییەوە بەهێزکراون ناتوانن بێدەنگ بن لە توندوتیژی و دەتوانن ئەو کەسانە بدەنە دادگا کە دەستدرێژی دەکەن و شوێنی ڕێگای دادگاییکردن بکەون کە قورس و ئاڵۆزە و پێویستی بە کات و پارە هەیە.

 

سەبارەت بە یاسای ژمارە ٥٨8 بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ژنان، وتی: ئەمە جیاوازە و لە بارودۆخێکی نائاساییدا هاتووە و هەموو جۆرەکانی توندوتیژی لە دژیان یاسایی کردووە و تەنانەت توندوتیژی سیاسیشی تێدایە، پێویست ناکات پێداچوونەوەی بۆ بکرێت، بەڵام شایەنی ئەوەیە میکانیزمەکانی چالاک بکات بۆ دڵنیابوون لە جێبەجێکردنی گونجاوی.

 

سەبارەت بە بارودۆخی ژنانی کۆچبەری بیابان، جەختی لەوە کردەوە کە ئەوە سەختە و تراژیدیایە، تونس لەژێر پەیماننامە نێودەوڵەتییەکاندا ناچارکراوە بیانپارێزێت بەبێ گوێدانە ڕەنگ و ڕەگەزیان، چونکە مافی مرۆڤی جیهانی تونس ناچار دەکات ئەو کارە بکات و هەموو بەرپرسیارێتییەکانی لە پاراستنیان لە توندوتیژی و پەراوێزخستن و بەکارهێنان هەڵبگرێت.

 

"ژنان هۆشیار نین کە یاسایەک هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوە"

نادا هەمامی پێیوابوو نەبوونی هۆشیاری گەورە دەربارەی کێشەی ژنانی کۆچبەر وایان لێدەکات زیاتر ڕووبەڕووی توندوتیژی ببنەوە و لە ئەنجامی نەزانینی ئەوەی کە یاسایەک هەیە کە بەرەنگاری توندوتیژی دژ بە ژنان ببێتەوە و هیچ ڕەگەزنامەیەک لە تونس بەدوور نەگرێت، ئەمە پێویستی بە ئەنجامدانی هەڵمەتی هۆشیاری فراوان هەیە لە پلاتفۆرمی ڕاگەیاندن بۆ گەیاندنی ئەم یاسایە بۆ هەموو گروپەکان.