ناوەندی هەواڵ

 

ژنان لە سەرانسەری جیهاندا، بە دەست پەڵەی کار و دڵی پڕ لە هیوا، دژی سەرمایەداریی بێبەزەیی و عەقڵانییەتی پیاوسالاری وەستاون، وەک ڕووبارەکان کە بەردەکان دەشێوێنن، دیوارەکانی ستەم نەرم و بێ گیان دەکەن، لە کۆڵانە تاریکەکانی مێژوودا دەنگی هەنگاوەکانیان ئەندامەکانی نەزمی کۆنی هەژاندووە؛ ئەو ژنانەی کە نەک تەنها بۆ خۆیان، بەڵکو بۆ هەموو مرۆڤایەتی داهاتوویەکی ئازاد و یەکسان دەنووسن، بڵێسەی نەکوژانەوەن کە شەو دابەش دەکەن و بەیانیان بەڵێنی ڕزگاری دەدەن.

 

نانسی ویچەر، سیاسەتمەداری ئینگلیزی لە ئەنجومەنی کۆمۆنەکان لە یەکەم وتارەکەیدا لە ٢٤ی شوباتی ١٩٢٠دا وتی: نابێت لەبیرتان بچێت کە ئێمە ئێستا مافی ئەوەمان هەیە دەنگ بۆ ژنان بەکاربهێنین و دەمانەوێت ئەم مافە بە ژیرانە بەکاربهێنین.

 

هەندێک پێشهاتە مێژووییەکانی دیکە کە ئەمڕۆ ڕوویانداوە بەم شێوەیەن

١٨٧٤: کلارا کالنینا لە ٢٤ی شوباتی ١٨٧٤ لە ڕووسیا لەدایک بووە، لە ساڵی ١٨٩٠ بۆ ماوەی چوار ساڵ لە خوێندنگەی جێلگاڤا خوێندوویەتی، خەباتی بۆ مافە کۆمەڵایەتی و هەڵبژاردنەکانی ژنان کردووە، دوای شۆڕشی ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٢٠ بۆ ئەنجومەنی یاسادانانی لاتڤیا هەڵبژێردرا و بووە یەکێک لەو پێنج ژنەی هەڵبژێردران.

 

١٩٨٦:  ڕوکمینی دیڤی ئاروندال، چالاکوانی مافی ئاژەڵان و سەماکار، بووە یەکەم ژن لە مێژووی هیندستان کە کاندید بکرێت وەک ئەندامی ڕاجیا سەبا، ڕوکمینی هەمیشە بەشدار بووە لە بنیاتنانی نەریتی کولتوور و کاری دەستی هیندستان. ڕوکمینی ٣٥ ساڵ لەمەوبەر کۆچی دوایی کرد.

 

١٩٢٠: سیاسەتمەداری ئینگلیزی نانسی ویچەر لانگهۆم ئەستۆر لە ساڵی ١٩١٩ وەک ئەندامی پەرلەمان لە ئینگلتەرا هەڵبژێردرا. بۆ یەکەمجار ژنێک بۆ ئەنجومەنی کۆمۆنەکان هەڵبژێردرا، لە ٢٤ی شوباتی ١٩٢٠ قسەی کرد و سەرنجی بۆ مافی دەنگدانی ژنان ڕاکێشا.

 

١٩٥٦: تیۆریست و فەیلەسوفی ئەمریکی جودیت پامێلا باتلەر لە دایکبووی ٦٥ ساڵ لەمەوبەر. جودیت لە زانکۆی کالیفۆرنیا لە بێرکلی وانەبێژ بووە. هەروەها بەرهەمی مێشکی هانا ئارێنت بوو. جودیت لە کتێبەکانیدا سەرنجی لەسەر چەمکە جێندەرەکان بووە و تیۆری ئەدای جێندەری پەرەپێداوە. ئەم تیۆرە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر توێژینەوە فێمینیست و کەیرەکان هەبوو.

 

٢٠٠٩: کۆمیسیۆنی ژنانی کرێکاری دیسک لە ٨ی ئادار، ڕۆژی جیهانی ژنان سەردانی کرێکارانی سینتەری کرد. ٢٢ی کانوونی یەکەمی ساڵی ٢٠٠٨، ٣٨٠ کرێکاری سینتەر بەهۆی پەیوەستبوونیان بە یەکێتی میتال ئیش لە کارەکانیان دوورخرانەوە و بۆ ماوەی ١٧ مانگ لە بەردەم ئەو کارگەیە ناڕەزایەتییان دەربڕی. دوای ٤ ساڵ، کرێکاران مافەکانیان وەرگرتەوە و جارێکی دیکە گەڕانەوە سەر کارەکانیان. کۆمیسیۆنی ژنانی کرێکاری دیسک لە ٢٤ی شوباتی ٢٠٠٩ بۆ نیشاندانی پشتیوانی سەردانی کرێکارانی سینتەری کرد.

 

٢٠٢٠: زانای کریۆل کاترین جۆنسن لە حیسابکردنی میکانیکی هێڵی ئاسن سەرکەوتوو و بەناوبانگ بوو. بیرکار کریۆلا پێشەنگ بوو لە بەکارهێنانی کۆمپیوتەر بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکەی. زانا کریۆلا وەک یەکەم ژنە ئەفریقایی-ئەمریکی لە ناسا کاری کردووە. کرێۆلا ساڵێک لەمەوبەر کۆچی دوایی کرد.