تەوار پێنجوێنی

سلێمانی- ساڵی ٢٠٢١ ڕووداوی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئابوریی چارەنووسساز ڕوویاندا، هەر لە دابەزینی بەهای دینار بەرامبەر دۆلار، هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر گارە و بادینان، نەدانی موچە، ڕووداوەکانی ٨ی تەمموزی ناوخۆی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، هێرشەکانی سەر شەنگال و لێکەوتەکانی ڕێککەوتنی تورکیا-عێراق-پەدەکە، بۆردومانەکانی هەرێمی کوردستان لەلایەن تورکیاوە، هەڵبژاردنی پێشوەختەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بەستنی کۆنگرەی دووەمی ژنانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکوری ئەفریقا، کۆنگرەی گفتوگۆی کوردی و عەرەبی سەرکەوتوو، خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی گەنجان، خوێندکاران، وانەبێژان و مامۆستایان، کۆچی بە لێشاوی گەنجان بۆ بیلاڕوسیا-پۆڵەندا و لافاوەکەی شاری هەولێر هەموو ئەمانە کاریگەری ڕاستەخۆیان لەسەر کۆمەڵگە و بەتایبەت ژنان هەیە.

 

ژنانی سیاسەتمەداریش باس لەوەدەکەن کە دەبێت ژنان لە هەموو کایەکاندا ڕۆڵیان بگێڕن و بە ئەقڵیەتێکی دوور لە دەسەڵاتداری و پیاوسالاری، لە بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە و بڕیاردان لە خاڵە گرنگەکاندا بۆچوونی ژنانەی خۆیان بسەلمێنن.

 

هەڵبژاردنی پێشوەختەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کەلە ٩ی تشرینی یەکەم بەڕێوەچوو، ژنان توانیان سیستمی کۆتای ٪٢٥ تێبپەڕێنن و زیاتر لەو ڕێژەیە و بە دەنگی خۆیان بچنە پەرلەمانی عێراق، ئەگەرچی سێ مانگ بەسەر هەڵبژاردندا تێپەڕیوە بەڵام هێشتا پەرلەمان دانیشتنی  خۆی ئەنجام نەداوە، سروە محەمەد، کاندیدی سەرکەوتوو بۆ پەرلەمانی عێراق لە گەرمیان، باس لەوەدەکات ژنان توانیویانە متمانەی خەڵک بەدەستبهێنن و بە دەنگی خۆیان بچنە پەرلەمان، هەروەها لە ڕووی یاسایی، کۆمەڵایەتی و ئابوری و کارگێڕیشدا دەستکەوتنی گرنگیان بەدەستهێناوە.

 

سروە دەڵێت: "خۆشبەختانە لە هەڵبژاردنی عێراقدا ژنان دەنگی باشیان هێناوە و بێ سیستمی کۆتا دەچنە پەرلەمان، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەو باوەڕییەی کۆمەڵگە کە پێی وایە دەبێت ژنان لە بواری یاسادانان، جێبەجێکردن و بڕیارداندا کاربکات و شوێن دەستی دیاربێت"، ئاماژەی بەوەشدا لە پەرلەمانی عێراق و هەرێمی کوردستان یاسای باش دەرکراون کە ژن و خێزان دەپارێزێت، بۆیە پێویستە وەک ژن فراوانی زیاتر بدەینە یاساکان و نەک تەنها ژن خێزانیش بپارێزین.

 

"دەبێت کاندیدانی سەرکەوتوو کاری زیاتر بۆ ژنان بکەن"

عێراق چەندین ساڵە ڕووبەڕووی شەڕی زۆر و ململانێ بووەتەوە، شەڕی مەزهەبی و داعش نمونەیەکن، هەموو ئەمانە تەندوتیژی و دەستدرێژی زیاد کردووە، بۆیە ئەو کاندیدە سەرکەوتووە دەڵێت: پێویستە کاندیدانی ژنی سەرکەوتوو بۆ پەرلەمان کاربکەن تاوەکو یاسای تۆکمە و باش بۆ پاراستنی ژن و خێزان و کۆمەڵگە دەربکرێت.

 

سروە محەمەد دەڵێت "تا ژن ئازاد نەبێت، کۆمەڵگەش ئازاد نابێت"، نایشارێتەوە کە ئازادبوونی ژن بە ئاسانی بەدەستنایەت بەڵکو دەبێت بە چالاکی، یاسا، ڕێکخستنەوەی کۆمەڵگە و خێزان و هەموو کایەکانی دیکە بگەینە بەدەستهێنانی ئازادی.

 

ئاشنا بابان، مامۆستای زانکۆ لە بەشی سیاسەت، دەربارەی پێگە و ڕۆڵی ژنان لە ناوەندەکانی وەک سیاسەت، پەرلەمان، کارگێڕی و بەڕێوەبردنەکاندا دەپرسێت ژنان لە ناوەندە جیاوازەکاندا هەن، بەڵام تا چەند ڕۆڵیان هەیە، "ژنان هەتا لە ناوەندی بڕیاردا نەبن، دەبنە پاشكۆ، با چەندین ژن هەبن لە کایە سیاسییەکاندا بەڵام ئەگەر ڕۆڵ و بڕیاریان نەبێت، گرنگ نییە، ژنان کاریان کردووە، بەڵام لە ئاستی پێویستدا نییە".

 

"ژنان لە کایە سیاسییەکاندا هەن بەڵام ڕۆڵیان پێنادرێت"

ئاشنا دەشڵێت پێویستە ژنان بواری زیاتر بڕەخسێنن و خۆیان بسەلمێنن، "دەبێت پێیان وابێت کە دەبێت لە ناوەندی بڕیاردا بن و ڕۆڵی خۆیان بگێڕن، ڕێگری زۆر هەیە وەک کۆمەڵگە، خێزان و یاسا و چەندین لایەنی دیکە"

 

ئەو مامۆستایە نمونەی سەرۆکی پەرلەمان دەهێنێتەوە کە ژنێکە و بە هەوڵ و کۆشش چووەتە ئەو جێگەیە، بەڵام نایشارێتەوە کە سەرۆکی پەرلەمانیش نەیتوانیوە وەکو خودی خۆی کاربکات و بەردەوام فشاری لەسەرە، وتیشی: "سەرۆکی پەرلەمان خۆی ئازاد نییە، کە ئەمە بۆ پیاوێک بەو شێوەیە نییە و ئازادترە لە پێگەکەیدا".

 

مامۆستا ئاشنا بە گرنگی دەزانێت سەرباری کێشە و بەربەستەکانی ژنان، وازنەهێنن و کۆڵنەدەن، چونکە بەپێی یاسا و پەیمانە نێودەوڵەتییەکان و دەستوری عێراقی، ژن مافی هەیە لە هەموو کایەیەکدا بوون و ڕۆڵ بگێڕێت، "پێویستە ژنان ئیدی لە پاشکۆیەتی دەربچن و بچنە ناوەندەکانی بڕیارەوە".

 

ت.پ