ئەسما فەتحی

 

قاهیرە- قەیرانەکان و گرژییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کاریگەرییان لەسەر چەندین ئاستی جیهان، بەتایبەتی کێشە ئابووری پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ هەڕەشەیە بۆ سەر شێوازی مافەکانی مرۆڤ و بیرو بنەما جیهانییەکان. 

 

کۆمەڵگەی ڕۆژئاوایی پێیوایە کە سەربەخۆیە لەوەی کە ڕوودەدات، بەڵام ئەم بۆچوونە لاوازە، چونکە وڵاتانی جیهان بە گشتی بەیەکەوە بەستراونەتەوە و هەر جەنگێک یان ناکۆکییەک لەگەڵ کاریگەرییەکانی کاریگەری لەسەر هەمووان دەبێت.

 

"خەڵک باجی شەڕ دەدەن"

سەنا سەعید، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی نیشتمانی بۆ ژنان وتی: دیارترین ڕووداو لەم دواییانەدا لە جیهاندا شەڕی بەردەوامە لە غەززە و قەیرانەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەگەر کۆتایی پێنەهێندرێت و چارەسەر نەکرێت، ئەوا لە هەموو جیهاندا دۆخێکی سەرلێشێواوی ڕوودەدات، دیمەنەکە زۆر نیگەرانکەر بووە، چونکە شەڕ لە فەڵەستین هەیە، لە سودان هەیە و قەیرانێک لە سووریا و لوبنان و ئوردن هەیە، کە هەموویان کارەساتی ڕاستەقینەن و خەڵک بەهۆی کاریگەرییەکانیانەوە دەناڵێنن و باجەکانیان دەدەن.

 

"پێویستە بارودۆخەکە ئارام بێتەوە پێش ئەوەی خراپتر بێت"

جەختیکردەوە لەوەی ئەوەی لە یەمەن ڕوویدا و کاریگەرییەکانی لەسەر کەشتییە دەریاییەکان و ڕاستی ئەمە لەسەر کەناڵی سوێس پێویستی بە بیرکردنەوە هەیە دەربارەی دەرئەنجامەکانی ڕووداوەکانی ئێستا، چونکە جیهان یەکخراوە و کاریگەری لەسەر دەبێت کاتێک شەڕ و ناکۆکییەکان لە بەشێکدا ڕوودەدات، ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەشێکە لە ئاسایشی جیهان، پێویستە بارودۆخەکە ئارام بێتەوە پێش ئەوەی خراپتر بێت.

 

"دەیاردەی کۆچ و ئاوارەبوون زیاد دەکات و کاریگەری لەسەر جیهان دەبێت"

سەنا سەعید وتیشی: بەردەوامبوونی بارودۆخەکە بەم شێوەیە قەبارەی دیاردەی کۆچ و ئاوارەبوونی هاوڵاتیانی مەدەنی زیاد دەکات، ئەگەر جیهانی ڕۆژئاوا پێی وابێت کە لەوە دابڕاوە، ئەوە شتێکە هیچ پەیوەندییەکی بە ڕاسدتییەوە نییە، چونکە پێشتر بەهۆی جەنگی عێراق و سەرکەوتنی داعشەوە کاریگەری لەسەر بووە و ئەوەی لە لیبیا و عێراق ڕوویدا کاریگەری لەسەر داهاتووی جیهان بە گشتی هەبووە، بۆیە نابێت جیهانی ڕۆژئاوا دوو ستاندارد جێبەجێ بکات، چونکە ئەمە تەنها زیان بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو وڵاتانە ناگەیەنێت کە بە ناسەقامگیری و شەڕی تاکلایەنە دەناڵێنن.

 

سەبارەت بە یاسا نێودەوڵەتییەکان و پەیماننامە نێودەوڵەتییەکان لەسەر مافەکانی مرۆڤ کە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەبارەیەوە هاوار دەکات، سەنا سەعید وتی: ئەوان دەربارەی مافەکانی مرۆڤ قسە دەکەن بەڵام هیچ هەڵوێستێکی نێودەوڵەتی ڕوون و پتەو نییە، با پشتیوان بن و داگیرکەرانی خاک هەڵبێن و وڵاتانی دراوسێ ڕۆڵێکی سەرەکییان هەبێت لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەوەی کە ڕوودەدات بۆ دروستکردنی بلۆکێکی بەهێز لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و یەکخستنی هەوڵەکان.

 

"لە شەڕو قەیرانەکاندا ژنان کاریگەرییان لەسەردەبێت"

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە جەنگ و قەیرانەکاندا ژنان کاریگەرییان لەسەر دەبێت، وتی: ئەگەر سەیری شەڕی غەززە بکەین، دەبینین کە زۆرترین ڕێژەی کوشتن لەناو ژنان و پاشان منداڵاندا ڕوویداوە، زۆرجار دیمەنی پێشێلکارییەکان یان دەستگیرکردن و کوشتن بەشێوەیەکی سەرەکی لەسەر ژنانە، کە لە ئێستادا بە ڕوونی دیارە.

 

"هاوکاری فێمێنیستی بۆ پشتیوانیکردنی ژنان پێویستە"

سەبارەت بە ڕۆڵی ژنان و کاریگەرییان لەسەر بارودۆخی ئێستا، وتیشی: هەوڵە هاوبەشەکان بە زۆری کاریگەرییەکی بەرچاویان هەیە و ئەو هەڵوێستانەی کە لە ماوەی جەنگی غەززەدا سەریان هەڵدا گەورەترین نموونەیە لە میسر، کۆمەڵگەی مەدەنی و سکرتاریەتەکانی ژنان لە حزب و دامەزراوەکانی ژناندا بۆ پشتیوانیکردنی خەڵکی مەدەنی، بە ڕەچاوکردنی ئەوەی کە هاوکاری فێمێنیستی بۆ پشتیوانیکردنی ژنان لەژێر باری جەنگ و ناکۆکییەکاندا پێویستە بۆ ڕەتکردنەوەی ئەو کردارانەی کە مافەکانی ژنان پێشێل دەکەن.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا سەنا سەعید جەختی لەوەکردەوە بارودۆخەکە پێویستی بە ئارامکردنەوەو بەدەستهێنانی سەقامگیری بەگشتی هەیە و لە ماوەی ئەو ململانێ و جەنگەدا کە پێویستی بە پشتیوانی نێودەوڵەتی هەیە.