ڕەفیف ئیسلیم

 

غەززە-کەرتی غەززە لەم دواییانەدا شایەتحاڵی چەندین پێشێلکاری بووە کە لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە لە کاتی جێبەجێکردنی قۆناغی یەکەمی ڕێککەوتنی ئاگربەست کە لە مانگی تشرینی یەکەم ڕابردوودا واژۆ کرابوو.

 

هێزەکانی ئیسرائیل بە ئەنجامدانی ئەم پێشێلکاریانە، هەموو داواکارییە نێودەوڵەتییەکان بۆ وەستاندنی شەڕ و خۆئامادەکردن بۆ دەستپێکردنی قۆناغی دووەم، پشتگوێ دەخەن، ئەمەش لە کاتێکدایە کە نیگەرانییەکانیان لە کاریگەرییەکانیان لەسەر جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکە و لەسەر هاوڵاتیانی مەدەنیە لە شارە گەمارۆدراوەکەدا.

 

دانە حەبوب، شرۆڤەکاری سیاسی لە شاری غەززە، لێدوانی لەسەر پێشێلکارییەکان داوە و ڕایگەیاندووە، کە ئەو پێشێلکارییانە "تەکنیکی" یان ڕووداوی گۆشەگیر نین، بەڵکو شێوازێکی ڕوونی ڕەفتارەکانی ئیسرائیلن لە بەڕێوەبردنی ڕێککەوتنی ئاگربەست لە کەرتی غەززە، ئەم نەخشە لەسەر بنەمای بەتاڵکردنەوەی ئاگربەست لە ماددەکەیدایە لە هەمان کاتدا پاراستنی ڕووبەرێکی پابەندبوون بە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی.

 

ڕوونیکردەوە، کە لەوەتەی ئاگربەستەکە ڕاگەیەندراوە، چوارچێوەیەکی مەیدانی بۆ جێبەجێکردنی دامەزراوە، لە هەمووی گرنگتر ئەوەی پێی دەوترێت "هێڵی زەرد"، بەگوێرەی هەردوو ڕێککەوتنی ڕاگەیەندراو و ڕانەگەیەندراو، بڕیارە ئەم هێڵە وەک خاڵی جێگیرکردن و کشانەوەی دواتر بۆ هێزەکانی ئیسرائیل بێت، بەتایبەتی لە سەرەتای قۆناغی دووەمی ڕێککەوتنەکەدا، ئامانجی سەرەکی ئەویش ڕێگەدان بە گەڕانەوەی بەشەکی هاوڵاتیانی مەدەنی و کەمکردنەوەی خۆلێدانی سەربازی لەگەڵیان و ڕێگە خۆشکردنە بۆ جێبەجێکردنی لایەنە مرۆییەکانی ڕێککەوتنەکە.

 

"پێشێلکارییە بەردەوامەکان"

ئاماژەی بەوەشکرد، هێڵی زەرد تەنها زاراوەیەکی میدیایی نییە، بەڵکو "پاڵەیەکی بنەڕەتییە لە جێبەجێکردنی قۆناغەکانی ڕێککەوتنەکەدا، بەڵام کێشەکە لە پابەندنەبوونی ئیسرائیلدایە بەم هێڵە وەک لە لێکتێگەیشتنەکاندا هاتووە، ڕاپۆرتە مەیدانییە متمانەپێکراوەکان وتییان: هێزەکانی ئیسرائیل هێڵی زەردیان بەزاندووە و بە شێوەیەکی کاریگەر لەسەر زەوی کێشاویانەتەوە بە فراوانکردنی و مامەڵەکردنی وەک ناوچەیەکی سەربازی داخراو، قەدەغەکردنی چوونە ژوورەوە لە ڕێگەی جێگیرکردنی ئۆتۆمبێلی سەربازی و ڕێگریکردن لە گەیشتن بە دانیشتووان بۆی.

 

دانە حەبوب، وتی: هێڵی زەرد تەنها پێشێلکردنی ڕێککەوتنەکە نییە، بە بیانووی نیگەرانییە ئاسایشییەکان هێرشی ئاسمانی بێوچان هەیە، گەشتە چڕەکانی سیخوڕی بەسەر کەرتی غەززە شەو و ڕۆژ، جگە لەوەش، سنووردارکردنی توند هەیە بۆ چوونە ژوورەوەی یارمەتییە مرۆییەکان، بەتایبەتی سووتەمەنی و پێداویستییەکانی فریاگوزاری، ڕێگریکردن لە گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆ ماڵە سەرەتاییەکانیان، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە هێزەکانی ئیسرائیل وەک مانۆڕێکی تاکتیکی مامەڵە لەگەڵ ڕێککەوتنەکەدا دەکەن، ئاگربەستەکە دەپارێزن کاتێک خزمەت بە ئامانجەکانیان دەکات و پێشێلی دەکەن کاتێک کە کاردانەوەی نێودەوڵەتی بە کەمترین شێوە هەست پێدەکەن.

 

پێیوایە کاریگەری ئەم پێشێلکاریانە لەسەر ڕێککەوتنەکە ڕاستیە. وتی: هەموو ڕێککەوتنێک تەنها لەسەر بنەمای ئەوەی نووسراوە، بەڵکو لەسەر بنەمای نیەتپاکی و میکانیزمی جێبەجێکردنیش، کاتێک هێڵی زەرد دەبڕدرێت و هێرش دەکرێتە سەر، ڕێککەوتنەکە دەبێتە چوارچێوەیەکی سست، بۆ پێشکەوتنی سیاسی ناگونجێت، گواستنەوە لە قۆناغی ئارامییەوە بۆ ئاگربەستی هەمیشەیی مەحاڵە، ئەمەش نێوەندگیرییەکان بە تایبەت میسر و قەتەر دەخاتە دۆخێکی ئەوپەڕی سەختەوە، ئەوان خاوەنی دانوستاندنن،کارامەیی، بەڵام ئامرازەکانیان نییە بۆ جێبەجێکردنی پابەندبوون.

 

جەختیشی لەوە کردەوە، کە هەڵوێستی نێودەوڵەتی ناتوانرێت بە نەبوو پێناسە بکرێت، بەڵام بەو شێوەیە کاریگەر نییە کە پێویستە، وتی: ڕاگەیاندراوی ئیدانەکردن و داوای ڕێزگرتن لە یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان هەیە، هەروەها دەربڕینی نیگەرانی لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان و یەکێتی ئەوروپاوە هەیە، بەڵام ئەوەی هێشتا کەمی هەیە میکانیزمێکی چاودێری کاریگەرە لەسەر زەوی، هەروەها پەیوەندییەکی ڕوون لە نێوان پشتیوانی سیاسی و سەربازی و ڕێزگرتن لە مەرجەکانی ئاگربەستەکە، دەبێت ڕێوشوێنی سزادان بۆ پێشێلکردنی ڕێککەوتنەکە بدۆزرێتەوە، کە ئیسرائیل ناچار دەکات ئەوەی واژۆی کردووە جێبەجێ بکات.

 

"هاوڵاتیانی مەدەنی باجەکەی دەدەن"

سەبارەت بە هاوڵاتیانی مەدەنی لە غەززە، دانە حەبوب ڕوونیکردەوە، کە ئەوان زۆرترین باج دەدەن، پێشێلکارییەکان بە واتای بەردەوامی ترس و ناپارێزراوی و سەختی لە دەستکەوتنی خۆراک و دەرمان و دواکەوتنی گەڕانەوەی ئاوارەکان و فشاری دەروونی بەردەوام بەتایبەت بۆ منداڵان و ژنان، ئەوان لە یەک کاتدا لەنێوان شەڕ و ئاشتیدا گیریان خواردووە، ناتوانن لە ڕۆژانی داهاتوودا داهاتووی خۆیان دیاری بکەن، و بە دڵەڕاوکێیەوە چاوەڕوانی دەستپێکردنی قۆناغی دووەمە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئاوەدانکردنەوە بە مسۆگەری سیاسی و ئاسایشی دەستپێدەکات نەک تەنها هاتنە ژوورەوەی کەرەستەی خاو، وتی : تا ڕێز لە هێڵی سەوز نەگیرێت و دۆخی ئاسایشیی ناسەقامگیر بێت، خێرخوازان دوودڵ دەبن، پڕۆژەی گەورە جێبەجێ ناکرێن و ئەوەی لە غەززە دەکرێت، ناگاتە چاکسازی ڕاستەقینە.

 

دانە حەبوب، شرۆڤەکاری سیاسی لە شاری غەززە لە کۆتاییدا وتی: ئەوەی ئێستا ئەزموون دەکرێت، بەڕێوەبردنی کاتی ژیانی مەدەنییە لە کەرتی غەززە، نەک ڕێککەوتنێکی ڕاستەقینەی ئاگربەست وەک ئەوەی لە میدیاکاندا وێنا دەکرێت، قۆناغی دووەم کە دەرفەتێکە بۆ گەڕاندنەوەی هاوسەنگی ڕێژەیی و دەستەبەرکردنی ژیانێکی مەدەنی سەقامگیرتر، پڕە لە مەترسی و پەیوەستە بە دۆخی ئێستا.