شنیار بایز

 

سلێمانی- ساڵی ٢٠٢٢ بە کۆمەڵێک ڕووداوی سیاسی و کۆمەڵایەتیدا تێپەڕی، کە کاریگەری لەسەر هەموو توێژەکانی کۆمەڵگە هەبوو، بە یەکێک لە ساڵە خراپەکانیش هەژمار دەکرێت، بەهۆی ئەو دۆخەی دەسەڵاتداران و سیاسەتمەنداران لە هەرێمی کوردستان و عێراق بۆ هاوڵاتیانیان خوڵقاندووە، ململانێی سیاسی، خراپی دۆخی ئابووری و کوشتن و توندوتیژی ساڵەکەی خراپتر کردبوو.

 

ڕەوشی کۆمەڵگە و سیاسەت هەرچەند خراپ بێت، کاریگەری زیاتر لەسەر دۆخی ژن دروست دەکات، سەرجەم ئەمانەش وایانکردووە توندوتیژییەکانی سەر ژنان ڕوو لە هەڵکشان بکەن، کوشتنەکان لە ژێر ناوی شەرەف ئاسایی بێت لای بەشێکی هاوڵاتیان، لەلایەکی دیکەشەوە، لەگەڵ هەموو بڕیارەکانی لە بەرژەوەندی خەڵک و بە تایبەت ژناندا نییە، وەزارەتی ڕۆشنبیری لەم ساڵدا بڕیاریدا هەواڵەکانی کوشتنی ژنان بڵاونەکرێتەوە، کە کاریگەری هەڵکشانی حاڵەتەکان و نەبوونی هەنگاوی چارەسەری بەدوای خۆیدا هێنا.

 

"تەنگەژە لە هەر وڵات و شوێنێک هەبێت کاریگەری بۆسەر ژنان دەبێت"

ڕووناک مەجید، ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگەی کوردستان، دەربارەی ڕەوشی عێراق و هەرێمی کوردستان لە ساڵی ٢٠٢٢ و ئەو گۆڕانکارییانەی ڕوویانداوە لەو ساڵەدا ڕوونیکردەوە، لە هەر وڵات و کۆمەڵگەیەکدا تەنگەژە و گۆڕانکاری هەبێت کار دەکاتە سەر ژنان، وتیشی: "ساڵی ٢٠٢٢ یەکێکە لە خراپترین ساڵەکان کە عێراق پێیدا تێپەڕبوو".

 

هۆکارەکانی دۆخی خراپی عێراقیشی گەڕاندەوە بۆ ئەو ململانێ سیاسییەی کە ڕوویدا، هەروەها ئەو ململانێ سیاسیانەش ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر باشووری کوردستان دروست کردبوو، چونکە هەرێم گرێدراوی عێراقە و لەسەر هەمان دەستوور دەڕوات بەڕێوە.

 

"پێکنەهێنانی حکومەت کاریگەری خراپی لەسەر هەموو کایەکانی کۆمەڵگە کردووە"

ڕووناک مەجید ڕایگەیاند، دواکەوتنی دروستبوونی حکومەت و دووبارە هەڵبژاردنەوە کاریگەری خراپی لەسەر عێراق و هەرێم دروستکردبوو، دواجار شۆڕ ببووە بۆ ناو کۆمەڵگە و خێزانەکان، دەشڵێت: سەرجەم ئەم هۆکارانە وایانکرد یاساکان بە شێوەی خۆی جێبەجێ نەکرێت، بێگوومان جێبەجێنەکردنی یاساش ببووە هۆی خراپی ڕەوشی ژیانی تەواوی هاوڵاتیان لە ڕووی ئابووری، سیاسی، کوشتن و توندوتیژییەکانەوە.

 

ڕوونیکردەوە ئەم هۆکارانە دەبنە هۆی زیادبوونی کێشە کۆمەڵایەتییەکان، لە بوونی کێشەی کۆمەڵایەتیدا ئەوەی ئاستەی زۆرترین زیانی بەردەکەوێت ژنانن، چونکە تەواوی پیاوان لەوکاتەی لە دەرەوە ڕووبەڕووی شڵەژاوی هەرێم و عێراق دەبێتەوە لە ماڵەکەیدا لە ژنەکەیدا دەردەکاتەوە.

 

"ململانێی سیاسی پێگەی ژنی لە سیاسەتدا دوورخستووەتەوە"

لە درێژەی قسەکانیدا ڕووناک مەجید، باسی لەوەکرد کۆمەڵگە لە هەر دۆخێکدا بێت، پێگەی ژن لاواز نابێت، چونکە ژنان بناغەی کۆمەڵگەن، ژنان لە عێراق و باشووری کوردستانیشدا ڕۆڵی کاریگەریان هەبووە لە بەرەوپێشچوونی سیاسەت و کۆمەڵگە، بەڵام هۆکاری دوورکەوتنەوەی ژنان لە سیاسەت بۆ چەند پرسێک گەڕاندەوە، وەک بوونی ئەقڵیەتی پیاوسالاری و هەبوونی تەنگەژەی سیاسی و خراپی ململانێی سیاسیی کە وادەکات ژنان بوونیان لاواز بێت لە لایەنە سیاسییەکاندا، وتیشی: لە مێژووەوە ژنان لە بواری سیاسیدا هەوڵیانداوە، بەڵام لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ پێگەی ژن لە سیاسەتدا لاوازتر بووە بەهۆی کێشە سیاسییەکانەوە، بەڵام دواتر لە ساڵی ٢٠١٤وە ژنان بەهۆی بەرەوپێشچوونیان لە فکر و ئازادی ژن، زیاتر بەشداری لە سیاسەت و بەڕێوەبردنی وڵاتدا دەکەن.

 

"سیستمی دەسەڵاتداری لە باشوور کوشتن و توندوتیژییەکانی سەر ژنانی زیادکردووە"

ئەو ئەندامەی تەڤگەری ئازادی ئاماژەی بەوەشدا، دۆخی ژن لە ساڵی ٢٠٢٢دا بەتایبەتی لە بابەتی ژن کوشتن و توندوتیژییەکانی سەریان، چووە ئاستێکی بەرز، وتی "بێگوومان هۆکاری زیادبوونی ئەم حاڵەت و کوشتنانەش، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو لاوازکردنەی سیاسەت و ئەقڵیەتی پیاوسالاری لەسەر ژن بەڕێوەی دەبات، هەموو کوشتنێک و توندوتیژییەکیش فکرێکی لە پشتەوەیە کە بووتە پاڵنەر بۆی، لە کۆمەڵگەیەک داین یاساکان وەک خۆی جێبەجێ ناکرێن، بکوژان و پاڵنەرەکانی بکوژان لە یاساکان بەدەر بوون و یاسایان بەسەردا جێبەجێ ناکرێت، دواجار نایەکسانی لە کۆمەڵگەدا دروستدەکات، لە خێزان و تەواوی فەرمانگە و کایە جیاوازەکانی ژیان.

 

ڕووناک مەجید باسی لەوەکرد، هۆکار زۆرن بۆ زیادبوونی کوشتن و توندوتییژییەکانی سەر ژنان، بەڵام ئەوەی لە هەموو هۆکارەکان باڵادەستترە، بریتییە لە بوونی سیستمی دەسەڵاتداری لە باشووری کوردستان، خراپی تۆڕی کۆمەڵایەتی و ململانێی سیاسی.

 

"٢٠٢٣ دەبێتە درێژەیپێدەری شۆڕشی ژن"

دەربارەی خۆبەڕێکخستنکردنی ژنان و ڕووبەڕووبوونەوەیان دژی ئەم دۆخە، ڕووناک مەجید ڕوونیکردەوە، کە پێویستە سەرجەم ڕێکخراوەکان و ئەوانەی کار بۆ ژنان دەکەن، بچنە پاڵ یەکتر لەپێناو کۆدەنگی یەکتردا، یەکگرتنیان لەپێناو دەرکردنی کۆمەڵگە لە قەیرانەکان بە گشتی و ژنان لە توندوتیژییەکان بێت، لەکۆتاییدا وتی: دەبێت ژنان بە تێکۆشانەکانی خۆیان هەوڵی ئازادی فکری بدەن، ئازادییەک بۆ بەرەوپێشچوونی کۆمەڵگە بێت، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە ژنان لە هەرجێگەیەکی جیهان بن، دەبێت یەک هەڵوێست بن و تێکۆشانەکانیان بەرەو ئازادی بێت.

تێڕوانینی ڕووناک مەجید دەربارەی ساڵی ٢٠٢٣ بریتییە لەوەی، کە لە ساڵی ٢٠٢٢ شۆڕشی ژن زیاتر بەرەوپێش چووە، نمونەی ڕۆژهەڵاتی هێنایەوە و وتی "بە بڕوای من ٢٠٢٣ دەبێتە درێژەپێدەری شۆڕشی ژن ئەو شۆڕشەی ژن پێویستی پێیەتی بۆ بەدەستهێنانی ئازادی و تێکۆشانەکان".