ئینتیسار مەیالی

 

عێراق- سەرەڕای بەشداریکردنی ژنان وەک کاندید لە هەڵبژاردنەکانی پارێزگاکانی عێراقدا، بۆ بەدیهێنانی گۆڕانکاری لە ڕێژەی ژنان لە پۆستەکانی بڕیارداندا، ئەگەری بوونی ژنان لە پۆستەکانی بڕیارداندا کەمە، کۆمەڵگە پێویستی بە ژنێک هەیە بوونی خۆی بەهێز بکات وەک هاوبەشێک لە بڕیاردان و لە پۆستەکاندا کە گونجاو بێت لەگەڵ تواناکانیان، ئەمەش لە ڕێگەی پەرەپێدانی بەرنامەیەک کە لە بەرژەوەندی ژناندا بێت و بە جددی کار بکات بۆ بەدواداچوون بۆ جێبەجێکردنیان، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بەو یاسایانەوە هەیە کە ڕێگە بە توندوتیژی و کوشتن و بێبەشکردنی ژنان لە مافە مرۆییەکانیان دەدات.

 

بکوژرانی ژن بەبیانووی کوشتنی شەرەفەوە ئازادن

سەرەڕای ئەوەی یاسایەک توندترین سزای بۆ کوشتن سەپاندووە، بەڵام ڕۆژانە ژمارەیەکی زۆر لە ژنان لە کۆمەڵگەدا هەن دەستدرێژی دەکرێتە سەریان و دەکوژرێن و بکوژەکە ئازاد دەکرێت، دوای ئەوەش تاوانەکە بە "کوشتنی شەرەف" دادەنرێت، بەرەنگارییەکانی ژنان تەنها بەو لایەنەوە سنووردار نەبوون، تەنانەت لە پۆستەکانی بڕیارداندا، هەروەک کاندیدە ژنانەکان بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان ڕووبەڕووی چەندین ئاستەنگی دەبنەوە وەک سنووردارکردن و دەسەڵاتی پیاوان.

 

بوونی ژنان لە پۆستە سیاسییەکاندا سنووردارەو تەنها بۆ نیشاندانی وێنەیەکی ئەرێنییە

ژنان لە پۆستە سیاسییەکاندا بە شێوەیەکی نەریتی ئامادەییان سنووردار کراوە بۆ گۆشەیەکی فەرمی، ئەمەش تەنها بۆ ئەوەیە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ڕازی بکەن و ڕەنگدانەوەی ئەو وێنە ئەرێنییە بن کە حکومەت گرنگی بە بوونی ژنان لە هەموو بوارەکانی کاردا دەدات.

 

ئیسرا سەلمان، خوێندکاری یاسا و پارێزەری ڕاهێندراوی مافەکانی مرۆڤ وتی: بەشداریکردنی ژنان لەمساڵدا لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکاندا باش بوو، چونکە ئێمە ئارەزووی بەهێزکردنی ژنان دەکەین لە ڕووی سیاسییەوە، بە دڵنیاییەوە ژنان دەتوانن پێگەی سیاسی ڕاستەقینە وەربگرن و ڕۆڵیان هەبێت لە ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسیدا، بەشی سەرەکی لەم پرۆسەیەدا ژمارەی ئەو ژنانە نییە کە بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا دەکەن، بەڵکو ڕێژەی بەشداریکردنی ژنانە لە هەڵبژاردنەکاندا بەشداریکردنێکی باشە بۆ بەهێزکردنی ژنان لە ڕووی سیاسییەوە، بەڵام لە هەمان کاتدا کوالێتی گرنگە، پێویستە ژنان هەبن کە بتوانن خزمەتگوزاری پێشکەش بکەن و بۆچوونیان هەبێت بۆ خزمەتکردنی کۆمەڵگە بەگشتی و ژنان بەتایبەتی.

 

هەڵبژاردنی ژنان هێشتا لەژێر کۆنترۆڵی پارتەکاندایە

ئاماژەی بەوەشکردووە، ژمارەیەک لە کاندیدە ژنەکان هەن کە هیچ بیرۆکەیەکیان نییە سەبارەت بە کارەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان و ڕۆڵی ڕاستەقینەیان لەم پرۆسەیەدا، دەبینین ژنان لە هەندێک حیزبدا تەنها ژمارەیەکن بۆ زیادکردنی دەنگەکان یان کۆتا بۆ بەدەستهینانی کورسی، بۆیە ژنان دەبنە ئامرازێک بۆ ئەو لایەنانە، وەک ژنان بەرنامە و تێڕوانینی سیاسییان نییە، ئەمەش ئەو شتەیە کە ئێمە لێی دەترسین، ژنان ڕۆڵی تەواوی خۆیان لە کۆمەڵگەدا بەدەست نەهێناوە چونکە ژمارەیەک لە ژنان پەراوێزخراون و نەگەیشتوونەتە ڕۆڵی ڕاستەقینەی خۆیان، جا لە هەڵبژاردنەکاندا بێت یان لە بوارەکانی دیکەدا، لە کاتێکدا هەڵبژاردنی ژنان هێشتا لەسەر بنەمای تواناکانی خۆیان یان لێهاتووییەکانیان نییە، بەڵکو لەسەر بنەمای ئەو ژنەیە کە پارتەکەی دەتوانێت کۆنترۆڵی بکات.

 

وتیشی: کۆمەڵگە دەستیکردووە بە قبوڵکردنی بوونی کاندیدی ژن، بە ڕەچاوکردنی ئەوەی کە لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەران و ئەو پارێزگایانە ئەنجام دراوە کە ژنان تێیدا بەشدارن، بۆیە بوونی ژنان بووەتە ڕاستییەک و نامۆ نییە بۆ کۆمەڵگە، هەروەها بەشداریکردنی ژنان لە دەستووردا سەپێندراوە لە نێو کۆتای ژناندا کە جەخت لەسەر نوێنەرایەتیکردنی ٢٥% دەکاتەوە.

 

"بەشداری باشی ژنان وەک کاندید هەیەو پێویستی بە پاڵپشتی هەیە"

سوهاد ئەلخەتیب، پەروەردەکار و چالاکوانی سیاسی وتی: بەشدارییەکی باشی ژنانی عێراقی هەیە وەک کاندید لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکاندا، بە ٧٥ کورسی لە کۆی ٢٨٥ کورسی، یان زیاتر ٢٥%، پشتیوانی و قبوڵکردنی ژنانی عێراقی وەک کاندید هەیە، ئێمەش وەک عێراقییەکان هیوای باشترین دەخوازین، ژنانی عێراقی دەتوانن بە پشتیوانی و بەهێزکردنی ئەرێنی بەسەریاندا زاڵ بن، بۆ ئەوەی دەرفەتێکی باشیان هەبێت بۆ بەشداریکردن وەک کاندید و دەنگدەر لە ئەنجومەنی پارێزگاکان و هەڵبژاردنەکان بەگشتی، پێویستمان بە ژینگەیەکی پشتگیری سەلامەت هەیە کە پشتیوانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و کولتووریی بۆ ژنانی عێراق دابین بکات.

 

"هەندێک کەس بۆ کۆکردنەوەی دەنگ بەکاردەهێندرێن"

لە لایەکی دیکەوە سارە ئەلجاسم، چالاکوانی مەدەنی لەو باوەڕەدایە کە لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق لە ساڵی ٢٠٢٣دا، ئامادەبوون و دەرکەوتن و بەشداریکردنی ژنانی کاندید هەبووە، ئەمەش شتێکی ئەرێنییە، چونکە هەندێک لە ژنان توانیان بەسەر ئەو ئاستەنگ و مەترسی و ترسانەدا زاڵ بن کە لەوانەیە ڕووبەڕووی ببنەوە، هەندێک کەس هەن کە بە بیانووی کاندیدکردن بەکاردەهێنرێن تەنها بۆ کۆکردنەوەی دەنگەکان و وەک ڕێگایەکی هەڵە بۆ بازاڕکردنی بەرنامەی هەڵبژاردن و ئەم ڕێوشوێنانە نەرێنین.

 

سەبارەت بەو ئاستەنگانەی کە ڕووبەڕووی هەندێک لە کاندیدە ژنانەکان دەبنەوە، وتی: کاندیدەکان بەهۆی دەرکەوتنیان لە ڕاگەیاندنەکانەوە دەناڵێنن، لە ماوەی کاندید کردنیان ڕووبەڕووی ئازار دەبنەوە و دەبێت وا دەرکەون کە لەگەڵ خەڵکدا قسە بکەن، بۆیە پێویستیان بە بەهێزکردنی ڕاگەیاندن هەیە بۆ شکاندنی ئەو بەربەستانە، هەندێک لە کێشەکان ئەو پڕۆژە و هەراسانکردنانەن کە هەندێک لە پاڵێوراوە ژنانەکان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا ڕووبەڕووی دەبنەوە بەهۆی هەژماری ساختەوە.

 

نەورەس حەسەن، چالاکوانی کرێکاری وتی: بەشدارییەکی باشی ژنان لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکاندا هەیە، بەڵام راستی ئەمڕۆی ژنان لە کۆمەڵگەدا پێویستی بە ژمارەی ئەو ژنانەیە کە لە هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکاندا بەشداری دەکەن زیاترە، هەرچەندە پێویستی بە باشترکردنی ئەو بەرنامە و پلانانەیە کە ژنان لە ئەنجومەنی پارێزگاکاندا پێشکەشی دەکەن بۆ باشترکردنی دۆخی ژنان، هەروەها ژنانی پاڵێوراو ڕووبەڕووی کێشەی گەورە دەبنەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڕەفتاری پەراوێزخراو لە پۆستەکانی بڕیارداندا، قبوڵکردنێکی گەورەی کۆمەڵایەتی هەیە بۆ بەشداریکردنی ژنان، بەتایبەتی لەو کاتەوەی کە توانای خۆیان لە هەموو بوارەکانی کاردا سەلماندووە.

 

جانان سلیوە، چالاکوان لەو باوەڕەدایە کە دەستگەیشتن بە مافەکانی ژنان لە ئاستی ئارەزوودا نییە و تەنها پاڵێوراون وەک ڕێژەی سەدی، وتیشی: ئەمڕۆ ئارەزووی یەکسانی ڕەگەیزی دەکەین نەک بۆ چەندایەتی.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: سەرەڕای ئاستەنگییە ژینگەییەکان، جوتیارانی ژن هەن کە بە هەوڵێکی زۆر بەردەوام دەبن لە کارەکانیان و بارودۆخی سەختی ژیان تەنانەت هەندێک لە ژنانی ناچارکردووە وەک شۆفێری تەکسی کار بکەن و دارتاشی و کرێکارانی بیناسازی و پیشەی دیکەمان دۆزییەوە کە پیاوان لە کاتێکی دیاریکراودا باوەڕیان وابوو کە تەنها کاری خۆیانە.