نور ئەحمەد

 

ڕەققە-لە نەبوونی ڕاپۆرتی ڕێکخراوە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەکانی مافی مرۆڤ و مافی ژنان کە بەڵگەی ئەو پێشێلکاریانەی کە بەرامبەر ژنان لە سووریا بە گشتی و ژنانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بە تایبەتی بەڵگەیان لەسەرە، لە ماوەی ساڵانی قەیرانەکەدا، زۆرێک لە تەڤگەرەکانی ژنان و لایەنە سیاسی و سەربازی و مەدەنییەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، پرۆسەی دادپەروەری گوازراوەیان وەک پێشەنگیەکی سەرەکی بەرزکردۆتەوە، بەو پێیەی پێویستییەکە کە دەبێت لەسەر زەوی لەم قۆناغە چارەنووسسازەدا جێبەجێ بکرێت، داوا لە ژنان دەکات مافی وەرگرتنەوەی مافەکانیان هەبێت و داوای دادپەروەری بکەن و یاسا دەربکەن و تاوانباران لێپرسینەوەیان لێ بکرێت.

 

ناهد نەحاس، وتەبێژی ئایندەی پارتی سووریا جەختی لەوە کردەوە کە ژنانی سووریا قورسایی کاردانەوەی ئەو ململانێ چەکدارانەی کە لە ئەنجامی قەیرانی سووریاوە هاتنە ئەستۆیان گرتووە و بەردەوامن لە زەرەرمەندبوون لە دەرئەنجامەکانی، جەختی لە گرنگی بەشداریکردنیان لە دادپەروەری گوازراوە وەک خاڵی وەرچەرخان لە چاکبوونەوەیان و دووپاتکردنەوەی ڕۆڵی ڕاستەقینە و کاریگەریان لە کۆمەڵگەدا کردەوە.

 

"بەدیهێنانی هاوسەنگییەکی کۆمەڵایەتی گشتگیر کە مافەکانی ژنان مسۆگەر بکات"

سەبارەت بە پێویستی بەپەلەی پێشنیارکردنی دادپەروەری گوازراوە، ناهد نەحاس، وتەبێژی پارتی سووریای داهاتوو ڕوونیکردەوە کە لە ماوەی ١٤ ساڵدا سووریا شاهیدی چەندین شەڕی خوێناوی و ململانێی چەکداری بووە لە لایەن کوتلە جیاوازەکانەوە کە لەو کاتەدا ناوچەکەیان کۆنترۆڵکردبوو، لە ئەنجامدا کاردانەوەی نەرێنی زۆری بۆ تاکەکان و کۆمەڵگە لێکەوتەوە، لەناو ئەو قۆناغە هەستیار و چارەنووسسازەدا کە ناوچەکە لە دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس ئەو ناوچەیە تووشی بوو، دادپەروەری گوازراوە بووەتە پێویستی و زەروورەتێک بۆ گەیشتن بە هاوسەنگییەکی کۆمەڵایەتی هەمەلایەنە کە ماف و پاراستنی ژنان مسۆگەر بکات”.

 

ئەو بنەما و بناغانەی کە جێبەجێکردنی دادپەروەری گوازراوەی لەسەری بونیاد نراوە، ڕوونیکردەوە: جێبەجێکردنی دادپەروەری گوازراوە لەسەر بنەمای گرنگی ئەو پێکهاتە کۆمەڵایەتییە دامەزراوە، ناتوانرێت لە کۆمەڵگەیەکی ئاژاوەگێڕ و ناڕێک و بێ یاسادا جێبەجێ بکرێت، بناغەکەی دەستەبەرکردنی مافەکانی هەموو پێکهاتەکانی نەتەوە و باوەڕە جیاوازەکانی هەرێمە، و بەڕاستی لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی هەموو مافەکانی مرۆڤە، پێشێلکارییەکان کە یاسا تایبەتەکانی ئێستا پێشێل دەکەن، بەپێی بڕگەکانی دادپەروەری گوازراوە.

 

ناهد نەحاس ڕایگەیاند کە جێبەجێکردنی لە ڕێگەی هۆشیاری پەروەردەیی بۆ ڕاگەیاندنی بەرپرسیار و هەروەها چاکسازی وردە وردە لە دەوڵەت و کۆمەڵگە و دروستکردنی متمانەی لەدەستچوو لەنێوان تاکەکان و دامەزراوەکانیاندا بەدی دێت، ئەمەش پەیکەری کۆمەڵایەتی و هاوسەنگی بەهێزتر دەکات و بەشدار دەبێت لە گۆڕینی دەسەڵاتی پاوانخواز بۆ دەسەڵاتێکی دیموکراتی.

 

جەختیشی لەوە کردەوە کە ژنان زۆرترین کاریگەری شەڕیان لەسەرە، بە دەسەڵاتی کوتلە تیرۆریستییەکاندا، ژنانی سووریا تووشی چەندین کاردانەوە بووە کە کاریگەری لەسەر ڕاستیەکەیان هەبووە، لەوانە دوورخستنەوە و پەراوێزخستنی ڕۆڵ و مافەکانیان، لەدەستدانی خێزانەکانیان، ئاوارەبوون، لەدەستدانی شوێنی حەوانەوە، بێبەشکردنی خوێندن و کارکردن و هەڵوەشاندنەوەی خێزانەکان.

 

جەختیشی لەوە کردەوە کە ئازارەکانی ژنان لە چوارچێوەی نەبوونی ڕاپۆرتی ڕێکخراوە مرۆییەکان و بەڵگەنامەکردنی پێشێلکارییەکان بەردەوامە، وەک تەڤگەری ژنا و لایەنە سیاسی و مەدەنییەکان لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، بە ئەرکی خۆمان زانیوە دادپەروەری گوازراوە وەک مۆدێلێک بۆ چارەسەرێکی ڕیشەیی بخەینەڕوو بۆ نەهێشتنی کاردانەوەکانی شەڕ و ئازارەکانی ژنان، هەروەها پشتیوانی بۆ ئەو کەسانە بکەین کە زیانیان بەرکەوتووە، ئەمەش لە ڕێگەی زنجیرەیەک کۆڕ و وۆرکشۆپی گفتوگۆیەوە بەدەست دێت، هەروەها دابەشکردنی بروشورەکان، لەم کۆڕانەدا، چەمکی دادپەروەری، چۆنیەتی ژنان دەخەینەڕوو، دەتوانێت بەشداری تێدا بکات، و بەهێزیان بکات بە هۆشیاری و هێز بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆیان بگێڕن و نوێنەرایەتی دەنگەکانیان بکەن.

 

"ژن ناخی ڕاستەقینەی کۆمەڵگەیەکی یەکگرتووە"

ناهد نەحاس ڕوونیکردەوە، دیارترین ئاڵەنگاری بەردەم بەشداریی ژنان لە دادپەروەری گوازراوەدا بریتین لە هەژموونی پیاو لە دامەزراوە مەدەنییەکان و دادگاکان، نەبوونی نوێنەرایەتی ژنان لە پۆستەی بڕیاردانی سیاسی، چەوساندنەوەی ژنان لەلایەن پیاوە باڵادەستەکانەوە کە ڕاستەوخۆ دەکەنە ئامانج، نایەکسانی و هەڵاواردن بەرامبەریان، هەروەها نادادپەروەری ئابووری.

 

جەختی لەوەکردەوە کە دادپەروەری گوازراوەی گشتگیر و ڕاستەقینە لە نەبوونی ژناندا بونیاد نادرێت، "ژن ناخی ڕاستەقینەی کۆمەڵگەیەکی یەکگرتوو و توخمێکی کاریگەرە و بەردی بناغەی بونیادنانی نەوەکانی داهاتووە، ئەگەر پەراوێز بخرێن، کۆمەڵگە بە گشتی پەراوێز دەخرێت، بۆیە دەبێت ژنان چالاکانە بەشداری پرۆسەی دادپەروەری گوازراوە بکەن، بەپێچەوانەوە دادپەروەرییەکی ڕاستەقینە و دادپەروەرانە نامێنێت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ژنانی ئەمڕۆ لە ناوچەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا دۆخێکی سەقامگیری و ئارامی دەروونی و کۆمەڵایەتی ئەزموون دەکەن دوای ئەوەی جارێکی دیکە لەسەر پێی خۆیان وەستاون و خۆیان سەلماندوە و ڕۆڵی خۆیان لە هەموو بوارەکاندا بینیوە، پێشەنگ بوون لە پۆستی بڕیاردان، نوێنەرایەتی ڕۆڵی خۆیان لە دەسەڵاتی دادوەری و دادگاکاندا کردووە، هەموو مافەکانیان بەبێ جیاوازی و دوورخستنەوە، لیژنەکانی پاراستنی خۆیان پێکهێناوە، و وردە وردە دەستیان پێکردووە، بۆ ئەوەی لە کاردانەوەی شەڕەکە چاک بێتەوە.

 

"گرنگی تێکەڵکردنی ڕاستەقینە و کاریگەرانەی ژنان لە کۆمەڵگەدا"

ناهد نەحاس پێی وایە بۆ ئاشکراکردنی تاوان و پێشێلکارییەکان دەبێت ژنان بخرێنە ناو کۆمیسیۆنەکانی ڕاستەقینە و دادگا تایبەتەکانەوە، ئامادەبوونی ژنان لە جێبەجێکردنی میکانیزمەکانی دادپەروەری گوازراوەدا، چەشنە کۆنەپەرستانەکان دەشکێنێت و پێگەی ئەوان لە بڕیاردانی سووریادا بەهێزتر دەکات، نەبوونی دەنگی ژنان دەبێتە هۆی شکستی پرۆسەکە، هەروەها دەبێت قوربانیانی ژنان لە هەموو قۆناغەکانی دادپەروەریدا نوێنەرایەتیان هەبێت بۆ دڵنیابوون لە دانپێدانان بە ئازارەکانیان، هەروەها بۆ ئاشکراکردنی پێشێلکارییە شاراوەکانی وەک توندوتیژی سێکسی و کۆیلایەتی، کە زۆرجارە پەراوێزخراوە یان بەڵگەدار نەکراوە.

 

داوای لە ڕێکخراوە مرۆیی و مافەکانی مرۆڤ کرد کە تایبەتن بە مافەکانی ژنان، ئەرکی خۆیان بەرامبەر بە ژنان جێبەجێ بکەن و یاسا دەربکەن کە لە کاتی شەڕە چەکدارییەکان دەیانپارێزێت، ئەو تاوانانەی ژنان لە کاتی ململانێکاندا تووشی بوون و بەردەوامیش بەدەستیەوە دەناڵێنن، لەوانەش توندوتیژی سێکسی و جەستەیی، دەبێت بەڵگەیان لەسەر بێت و ئامارەکان لەسەر کەیسەکانی کوشتن، دەستدرێژی، خۆکوشتن و تاوانەکانی دیکە بەڵگەدار بکرێت، بۆ ئەوەی دەست بکرێت بە لێپرسینەوە لە تاوانباران.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا، ناهد نەحاس، وتەبێژی پارتی سووریای ئایندە جەختی لە پێویستی ڕێکخستنی لیژنەی تایبەت کرد بۆ پشتیوانیکردنی ژنان لە ڕووی دارایی و دەروونییەوە، بەتایبەتی ئەوانەی کە بەهۆی شەڕەکانەوە کاریگەرییان لەسەرە و بەهێزکردنیان لە هەموو ڕوویەکەوە، ئەمەش دەبێتە خاڵی وەرچەرخان بۆ چاکبوونەوە و تێکەڵبوونەوەی ڕاستەقینە و کاریگەریان لەگەڵ کۆمەڵگەدا.