نەسرە خەلیل، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی دادوەری کۆمەڵایەتی ڕایگەیاند، کە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری و گەلانی باکوور و رۆژهەڵاتی سوریا سەبارەت بە هێرش و هەڕەشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر هەرێمی فورات پرۆسەی قورستریان تێپەڕاندووە، بۆیە  پێکەوە ئەم قۆناغەش تێدەپەڕێنن.

 

بەرچەم جودی

کۆبانێ- لە سەرەتای دروستبوونی قەیرانی سوریاوە لە ساڵی ٢٠١١ەوە دەوڵەتی تورک بووەتە ئامرازێک بۆ بەدیهێنانی بەرژەوەندییەکانی و هێزە هەژموونییەکان، بزووتنەوەی داگیرکاری دەوڵەتی تورک زیاتر لە سوریا ئەنجام دەدرێت کە لەسەر ئەو بنەمایە دەگەڕێتەوە کە سوریا بووەتە سەرچاوەی شەڕی جیهانی سێیەم بەڵام دەوڵەتی تورک بە سەختی لەژێر چاودێری خۆبەڕێوەبەری لە باکوور و رۆژهەڵاتی سوریادایە، ئەم هەرێمە نزیکەی ١٠ ساڵە هەموو جۆرە هێرشێک دەکرێتە سەری لە داگیرکاری و کۆچبەریدا ژیان کراوە، سەرەڕای هەموو ئەو ڕووداوانەی کە تا ئێستا بە ناو باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریادا تێپەڕیون بە سیستەم و ئاسایش و کۆمەڵایەتی و ئابووری هەوڵیان دا کە خۆیان بە پێی خۆیان بگەن، لەو چوارچێوەیەدا نەسرە خەلیل، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی دادوەری کۆمەڵایەتیی هەرێمی فورات-باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا وەڵامی پرسیارەکانی ئێمەیان دایەوە.

 

زۆر لە هێزەکان هەوڵ دەدەن پرۆژەی خۆبەڕێوەبەری تێکبشکێنن، هەڵسەنگاندنەکانت لەسەر ئەم بابەتە چییە؟

تورکیا دەوڵەتێکی دراوسێی سوریایە بەڵام بەداخەوە لەسەرەتای دروستبوونی قەیرانی سوریاوە ڕۆڵێکی نێگەتیڤی گێڕاوە، لە ساڵی ٢٠١١ەوە دەوڵەتی تورک پشتگیری هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی سوپای ئازاد و جەبهەت ئەلنەسرە و چەتەکانی داعش و هتد کردووە لە ڕێگەی ئەو چەتانەوە دەوڵەتی تورک چەندین شار و ناوچەی سوریای داگیرکردووە و سنوورەکەی تێپەڕاندووە، نمونەی ئەمە عەفرین و سەرێکانی و گرێسپی و باب و جەرابلوس و عەزازە ئەم کردەوانەی دەوڵەتی تورک پێشێلی یاسا نێودەوڵەتییەکان و دەوڵەتی سوریاش دەکات، لە ئاستی یەکەمدا دەوڵەتی تورک باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریای بە ئامانج گرت، وەک دەزانرێت، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لەو ناوچانە دامەزرا ئەم ئیدارەیە ڕۆڵێکی زۆر ئیجابی بینی لەچەسپاندنی سەقامگیری و ئاسایش لەهەرێمدا بەڵام ڕژێمی بەعس ئەم پڕۆژەیە وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر خۆی نیشان دەدات، بۆیە لەهەوڵی دروستکردنی گرژی و ناکۆکی و سەرلێشێواویی لەباکور و ڕۆژهەڵاتی سوریادان لەلایەکی تریشەوە دەوڵەتی تورک هێرش دەکاتە سەر ئەو پڕۆژەیە کە لەسەر ئەو بنەمایەی کە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەرێتی ئاستەنگ لەبەردەم جێبەجێکردنی پلان و خەونەکانی دەوڵەتی تورک بۆ مۆدێرنکردنی دەوڵەتی عوسمانی دروست دەکات.

 

بەپێی شایەتی ئێوە ڕاستی ئەم هێرشانە چیە؟

دەوڵەتی تورک لە چەندین ڕووەوە یاسا و خاکی سوریا پێشێل دەکات، بەڵام ڕژێمی بەعس هێشتا هەڵوێستی نەبووە، تورکیا ڕۆژانە کۆمەڵکوژی لە خاکی سوریا ئەنجام دەدات، وەک زانراوە و بەم دواییانە بارەگای ئەنجومەنی دادوەری کۆمەڵایەتیمان بە فرۆکەی بێ فرۆکەوان بۆمباران کردووە و لە ئەنجامدا دوو گەنج شەهید بوون لە سەرەتای مانگی کانوونی دووەمەوە دەوڵەتی تورک ناوەندی کۆبانێ و گوندنشینەکانی بە فڕۆکەی بێ فرۆکەوان تۆپباران کرد، لە ئەنجامی ئەو هێرشانەدا هاوڵاتیان و ژنان و منداڵان بریندار دەبن و گیانیان لەدەستداوە و ماڵ و موڵکیان وێران بووە.

 

خۆڕاگری و بەرخۆدانی گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و خۆبەڕێوەبەریی لە چ ئاستێکدایە؟

دەوڵەتی تورک هیچ لایەنێک ناژمێرێت و بێدەنگی هێزە نێودەوڵەتییەکان و هەرێمایەتییەکان هانیان دەدات، بۆیە ئەو هێرشانە هەیە و هێشتاش بوونیان هەیە، بەڵام ئێمە گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا پڕۆژە و ئامانجمان هەیە و بە ئیرادەیەکی بەهێز و باوەڕ و هێزەوە ئەم شۆڕشەمان دەستپێکرد هەموومان لەدەوری ئەم پڕۆژەیە کۆبوینەوەو سیستمێکمان هەبوو و تا ئەمڕۆش لەسەر خاکەکەمان نین چونکە ئەمە مافی ئێمەیە دەوڵەتی تورک و چەندین هێزی دیکەش بەهۆی ئەو هێرشە سەربازیی و کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوورییانەوە هەوڵ دەدەن ئەو کارە بکەن، بەڵام گەلەکەمان خاوەنی زانیاری و هەڵوێستن، کۆمەڵگا دەزانێت کە دەوڵەتی تورک دوژمنایەتی دەکات و دەیەوێت پلانەکانی لەسەر خاکەکەمان جێبەجێ بکات بۆیە ئامادەین بۆ هەموو ئەگەرەکان.

 

هەوڵ دەدرێت بچنە ناو باکور و رۆژهەڵاتی سوریاوە بۆ گەمارۆدان بۆیە بینیمان بە چڕیی هێرشەکان هەموو دەروازە مرۆیی و بازرگانییەکان کە دەگەنە هەرێمەکانمان داخرابوون سەرەڕای ئەو فشار و هێرشانەی کە دەکرێتە سەر خۆبەڕێوەبەری، هەروەها بەرخۆدان هەیە گەلانی باکوور و رۆژهەڵاتی سوریا لە سەرەتای دروستبوونی قەیرانی سوریاوە بە چەندین پرۆسەی سەختدا تێپەڕیون، بۆیە دەتوانین ئەم قۆناغەش تێپەڕێنین ئێمە پشت بە یەکتر دەبەستین، بۆیە هیچ چاوەڕوانییەکمان لە هیچ هێزێکی جیاواز نییە بێگومان ئێمە زەحمەتی دەبینین، بەڵام چارەسەرەکان بۆ خۆبەڕێوەبەری کۆتایی پێناهێنێت پێکەوە بەم پرۆسە سەختە تێدەپەڕین.