زەینەب خەلیف

 

دێرەزوور- سەڕەرای پەرەسەندنی بونیاندنان و بەردەستبوونی چیمەنتۆ و کەرەستەی خاوی دیکە بۆ بیناسازی و گەرمکردنەوە وایکردووە کە بەکارهێنانی شێوازە کۆنەکانی وەک "سیرە" "جۆرێک لە پارچەی چنراوی نەریتی" پێویست نەبێت، بەڵام هاوڵاتیانی ناوچە گوندنشینەکانی کانتۆنی دێرەزوور لە ناوچەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا هێشتا ڕێوڕەسمی بونی ساڵانە دەپارێزن.

 

هاوڵاتیانی ناوچەکە "سیرە" لە لقە دارە بڕاوەکان دروست دەکەن کە لە باخەکانیانەوە دروێنە دەکرێن، هەروەها  بە پلەی یەکەم لقەکانی توو و سینچۆناو دارەکانی تر بەکاردەهێنن، کە لە وەرزی پایزدا گەڵاکانیان هەڵدەوەرێت، "سیرە" لەلایەن چەند ژنێکەوە بە بەکارهێنانی شێوازێکی نەریتی و بۆماوەیی دەچنرێت.

 

ئەم لقە دارانە زۆرجار بۆ دروستکردنی شوێنی نیشتەجێبوون و کۆبوونەوەی ئێواران بەکاردەهێنرێن، کە لە ناوچەکەدا پێی دەوترێت "سيباط" "کەپر"، لە هەندێک ناوچەدا بە "عەرزالە" "جیاکەرەوە" ناسراون، لە گوندەکانی دیکەدا ئاماژەیە بۆ شوێنی هەڵگرتنی شتومەکی ناپێویست وەک دار و ئالیکی ئاژەڵان.

 

زۆر هۆکار بەشداربوون لە پاراستنی تایبەتمەندییە گوندنشینەکانی ژیانی سادە، لەوانە پاراستنی میراسەکەی ژنان و وابەستەبوونیان بە هەموو شتێکەوە کە بە ژیانی گوندنشینەوە دەیانبەستێتەوە، هەروەها توانای ژنان بۆ وەبەرهێنان لە هەموو شتێکدا، بەو پێیەی چاندنی داری توو تەنها بۆ میوەکە نییە، بەڵکو وەبەرهێنانی تەواوەتی تێدا دەکرێت، لە میوەکەیەوە دەست پێدەکات تا دەگاتە دارە سووتێنەرەکەی، کە بە دەست دەکرێتە "سیرە" بازنەیی بە داری توو پێی دەوترێت "حەلانە"، ئەمەس چەندین بەکارهێنانی هەیە.

 

کولتوورێکی ڕەگداکوتاویی قووڵ

خەدیجە عەبدوڵا، لە کاتی بونیادنانی "سیرە"، ڕوونی دەکاتەوە، کە چاندنی دار توو لە گوندەکەیدا تەنها چالاکیەکی کشتوکاڵی وەرزی نییە، بەڵکو نەریتێکە ڕەگ و ڕیشەی قووڵە و پراکتیزەیەکی ڕۆژانەیە کە پێویستی بە لێهاتوویی و ئارامی هەیە، وتی: ئێمە دار توو دەچێنین بەهۆی سوودە زۆرەکانیانەوە، بەرهەمەکەی بەکاردەهێنین کە لە ناوچەکەدا بە "فرتوس " "توو" ناسراون، بۆ ئامادەکردنی شەربەت و خواردن، سەبارەت بە دارەکانی دەیکەین بە "سیرە" کە لە ژیانی ڕۆژانەماندا بەکاریدەهێنین.

 

وتیشی: لە گوندەکاندا وەک گلدانەوەی دانەوێڵە یان وەک گەمارۆ بۆ ئاژەڵداری لەوانە مانگا و مەڕ بەکاردەهێنرێن، بەتایبەتی لە وەرزی زستاندا، لەسەرەوە بە قوڕ دادەپۆشرێن بۆ ئەوەی سەقامگیریان بکەن و لە سەرما و شێ دابڕێن.

 

چەندین بەکارهێنانیان هەیە، قەبارەکانیان بەپێی پێویستی دەگۆڕێت، دەتوانرێت بەکاربهێنرێن بۆ داپۆشینی شوێنێک یان ڕێڕەوێکی داپۆشراو، یان بۆ دروستکردنی پەناگەیەک یان "کەپر" کە خێزانەکە تێیدا دادەنیشن بۆ ئەوەی لە گەرمی خۆردا لە سەرمای زستاندا خۆیان بپارێزن، ئێمە لە شوێنێک دایدەنێین کە ڕووی لە خۆر بێت بۆ ئەوەی بتوانین لە تەنیشتی دابنیشین، ئەم خاڵە پێی دەوترێت لوتکەی "سیرە".

 

پرۆسەی دروستکردنی "سیرە"ی نەریتی دوای دروێنەکردنی دارەکان دەست پێدەکات، دارە تووەکە وشک دەکرێتەوە و دواتر بە دەست دەچنرێت بە بەکارهێنانی شێوازێکی نەریتی کە بە چەندین نەوە دەگوازرێتەوە، وتی: دارەکە لە توو، یان لە نەمام، یان بە بڕین دەچێنرێت، دوای گەشەکردنی، لە کاتێکی دیاریکراوی ساڵدا دەست دەکەین بە کۆکردنەوەی دار، دواتر بە دەست شێوەی "سیرە" دەکەین پرۆسەکە ماندووت دەکات و هەندێکجار دەتوانێت ڕۆژێکی تەواو بخایەنێت، بەڵام ئەوە پێویستییەکە بۆ بژێوی ژیانمان و بەشێکە لە میراسەکەمان کە نامانەوێت لەدەستی بدەین.

 

خەدیجە عەبدوڵا ، وتی: لە منداڵیدا سەیری کارکردنی دایکم و باوکم دەکرد، بە تێپەڕبوونی کات دەستم کرد بە فێربوون لێیان، دیوار و کەرەستەی بونیادنانی مۆدێرنمان نەبوو، بۆ هەموو شتێک پشتمان بە داری توو دەبەست، لە خواردنەوە تا شوێنی مانەوە.

 

سوودەکانی داری توو تەنها لە میو و دارە سووتێنەرەکانیدا سنووردار نییە، بەڵکو گەڵاکانی وەک ئالیکی ئاژەڵیش بەکاردەهێنرێن، داری سووتێنەرە زیادەکان بۆ گەرمکردنەوە لە زستاندا یان بۆ سووتەمەنی فڕنەکە هەڵدەگیرێن، وتیشی: ڕەنگە ئەوە بۆ هەندێک سادە بێت، بەڵام لە ڕاستیدا میراسێکی دەوڵەمەندە، ئەوە تەنها دارێک نییە، شێوازێکی تەواوەتی ژیانە، ئێمە پێی دەژین و پاشماوەی دارە سووتێنەرەکانیش لە تەنیشت فڕنەکەوە هەڵدەگیرێن بۆ گەرمکردنەوە و چێشت لێنان، هەروەها  ئەوە یادەوەری بەکۆمەڵەکانمانە.

 

خەدیجە عەبدوڵ لە کۆتایی قسەکانیدا جەختی لەسەر ئیرادەی خۆی بۆ گواستنەوەی ئەم زانستە بۆ نەوەکانی داهاتوو کردەوەو وتی: ژیان پەرەدەستێنێت، بەڵام ئێمە پابەند دەبین بەم پیشەیە و دەیگوازینەوە بۆ منداڵ و نەوەکانمان، چونکە نوێنەرایەتی زیاتر دەکات لە تەنها سەرچاوەیەک یان داب و نەریتێک، کە درێژکراوەی ژیانمان و ناسنامەکەمانە، نامانەوێت ببینین نەمێنێت.