ئیبتیسام ئیغفیر

 

بنغازی-شاری بنغازی لیبیا شانازی بە میراسێکی کولتووری فراوانەوە دەکات کە دەتوانێت پشتگیری لە دامەزراندنی زیاتر لە مۆزەخانەیەک بکات. سەرەڕای هەوڵە دووبارەکانی لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ زیندووکردنەوەی بیرۆکەکە، بەڵام پڕۆژەکە لەدواوە دەمێنێتەوە و بەربەستی کارگێڕی و نەبوونی پشتیوانی گیرۆدە بووە.

 

لە کاتێکدا جیهان لە ١٨ی ئایاری هەموو ساڵێکدا ڕۆژی جیهانی مۆزەخانە بەڕێوەدەبات، مۆزەخانەکان بەبێ بەرامبەر دەرگاکانیان بەڕووی سەردانکەراندا دەکەنەوە، مێژوو و میراسی کولتووری مرۆڤایەتی پیشان دەدەن. سەرەڕای سامانە شوێنەوارییە بەرفراوانەکەی، شاری بنغازی لیبیا هێشتا مۆزەخانەیەک نییە کە تەیار بێت بۆ نمایشکردنی ئەم شوێنەوارە دەگمەنانە، کە مێژووی شارەکە لە ڕێگەی قۆناغە جیاوازەکانییەوە، ئەو شارستانیەت و ململانێیانەی کە ئەزموونی کردووە بەڵگە دەکات.

 

"مۆزەخانەکان شوێنێکی مێژوویین کە دەبێت بپارێزرێن"

سەیدە سەراوی، بەرپرسی بەشی مۆزەخانە و کۆگاکانی شوێنەوار لە دەستەی دێرینەکانی بنغازی،وتی: ساڵانێکە داواکاری دامەزراندنی مۆزەخانەی تایبەت بە شارەکە، لە پێشینەی کارەکانی دەسەڵات بووە، بەڵام کەوتۆتە گوێی کەڕ لەلایەن بەرپرسەکانەوە، کە تا ئێستا گرنگییەکی ئەوتۆیان بەو بابەتە نەداوە. ڕوونیدەکاتەوە کە "بنغازی خاوەنی میراسێکی کولتووری فراوانە کە دەتوانێت پشتگیری لە دامەزراندنی زیاتر لە مۆزەخانەیەک بکات نەک تەنها یەک مۆزەخانە. بۆیە هەوڵدەدەین مۆزەخانەیەکی ناوچەیی دابمەزرێنین کە مێژووی سروشتی و میراسی شوێنەواریی لە پێش مێژووەوە تا سەردەمەکانی داگیرکاری عوسمانی و ئیتالیا و تەنانەت شەڕە هاوچەرخەکانی وەک شەڕی 'کەرامە'ی لە ساڵی ٢٠١٥ لەخۆبگرێت."

 

ئاماژەی بەوەشکرد، هەوڵەکانی ئێستا تەواوکەری دەستپێشخەرییەکن، کە لەلایەن ئیبتیسام ئەبو رەقیعە دەستیپێکردووە، کە مۆزەخانەیەکی بچووکی لە چوارچێوەی چالاکییەکانی "هاوینی بنغازی" ساڵی ڕابردوودا دامەزراندووە. "بیرۆکەی

مۆزەخانەکە ئامادەیە بۆ جێبەجێکردن، ئێمەش تەنها چاوەڕێی گڵۆپی سەوزین لەلایەن دەسەڵاتدارانی فەرمی. شوێنەکەی دەکرێت یان کۆشکی قشلەی عوسمانی بێت یان شوێنێکی گونجاوی دیکە".

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کۆشکی قشلەی عوسمانی ئەو تایبەتمەندیانە ناگرێتەوە کە پێویستە بۆ مۆزەخانەی مۆدێرن. ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئەو بینایە بۆ ئەم مەبەستە گونجاو نییە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕێنێسانسە شارییەی شارەکە شاهیدییەتی. باشترە مۆزەخانەیەکی مۆدێرن لە سفرەوە دروست بکرێت، بەتایبەتی کە شارەکە شوێنی پێویستی هەیە بۆی".

 

 

 

گرنگی پاراستنی مۆزەخانەکان لە داڕمان

 

سەیدە سەراوی ڕوونیشیکردەوە، بینای کۆشکی قشلە بەسەر بەشێکی تورکیا و بەشی ئیتاڵیدا دابەشکراوە. بەشی تورکیا بەهۆی نەبوونی نۆژەنکردنەوە، بە پێچەوانەی بەشی یەکگرتووتری ئیتاڵی مەترسی داڕمانی لەسەرە. "بەشێک لە سەقفەکە لە ڕاستیدا داڕما، منیش وەک مۆزەخانەیەکی داهاتوو پێشنیار ناکەم."

 

ئەو ڕەخنە لە بەکارهێنانی کەرەستەی ناڕەسەنی وەک چیمەنتۆ و خشت لە نۆژەنکردنەوەی بیناکە دەگرێت، کە بووە هۆی داڕمانی بەشی ڕۆژهەڵاتی بیناکە. جەخت لەسەر پێویستی داوای هاوکاری کۆمپانیا تایبەتمەندەکان دەکاتەوە، پێشنیاری ئەوە دەکات کە بیناکە بکرێتە کۆمەڵگەیەکی کولتووری نەک مۆزەخانە بۆ ئەوەی لە داڕمان بپارێزرێت.

 

ئەم بینایانە بەپێی یاسا بە شوێنەوار دادەنرێت و ناتوانرێت بڕووخێنرێن، چونکە هەر بینایەک تەمەنی لە سەرووی ١٠٠ ساڵەوە بێت وەک شوێنێکی شوێنەواری پۆلێن دەکرێت. ڕەخنەی لەو کولتوورە باوەی گرت کە بەردی کۆن کەم دەکاتەوە، وتی "ئەم پارچانە مێژووی وڵاتەکە بەڵگەدار دەکەن و کەس مافی ئەوەی نییە بەهاکانیان کەم بکاتەوە".

 

سەبارەت بە مۆزەخانەکەی پێشوو کە دەکەوێتە ناو مەنارەی بنغازی و ڕووی لە دەریاکە کردبوو، سەیدە سەراوی ڕوونیکردەوە کە بیناکە لە سەرەتادا وەک خوێندنگە دروستکراوە، دواتر کراوە بە مۆزەخانە پێش ئەوەی بە بڕیاری ڕژێمی پێشوو بڕوخێنرێت، "شوێنی نزیک دەریا گونجاو نەبووە، چونکە شێ و خوێ کاریگەری نەرێنی لەسەر شوێنەوارەکان هەبووە".

 

"ئێمە شوێنی گونجاومان نییە بۆ گرنگیدان بە شوێنەوارەکان دوای نۆژەنکردنەوەیان"

سەبارەت بە چارەنووسی ئەو شوێنەوارانەی کە لەوێ نمایشکراون، پشتڕاستی کردەوە کە تا ئێستاش پارێزراون، بە شێوەیەکی ئەلیکترۆنی ئینفۆنتۆری وێنە و پێوانە و کێشیان لەسەر دەکرێت. بەڵام لەناو سندوقەکاندا کۆکراونەتەوە. "ئەم پارچانە بڕیارە لە مۆزەخانەکەدا بن، بەڵام خراونەتەوە ناو کشۆکانەوە".

 

بەهۆی قەرەباڵغییەوە بەشێک لە پارچەکان زیانیان بەرکەوتووە، جگە لە تەمەنی ئەو بینایەی کە تێیدا هەڵگیراون و ئامادەیی بۆ شێ. "ئێمە خۆمان دەستمان کرد بە نۆژەنکردنەوەی هەندێک لە پارچەکان، هەروەک ئەوەی نەشتەرگەری بۆ کەسێک بکەین کە پێویستی بە چاودێری تایبەتە. بەڵام شوێنی گونجاومان نەبوو بۆ چاودێریکردنی ئەم پارچانە دوای نۆژەنکردنەوەیان".

 

سەیدە سەراوی جەختی کردەوە کە بەشی پشکنینی شوێنەوارەکانی بنغازی لە ڕووی کارگێڕییەوە سەر بە وەزارەتی گەشتیاری و دێرینەکانە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەکەوێتە ژێر چەتری دەسەڵاتی دێرینەکان لە تەرابلوس. ئەمەش دەبێتە هۆی لاوازی پشتیوانی و نەبوونی هاڕمۆنی، دۆخێک کە تایبەتە بە زۆرێک لە دامەزراوە فەرمییەکان، کە بەدەست دابەشبوونی کارگێڕییەوە دەناڵێنن لە سەرانسەری وڵاتدا.

 

دەستپێشخەرییە کەسییەکان کە هەوڵی پاراستنی شوێنەوارەکان دەدەن

گروپی چاودێریکردن دەستیان کردووە بە نۆژەنکردنەوەی بەشێک لە شوێنەوارەکان بە بەکارهێنانی سەرچاوەکانی خۆیان، وەک نۆژەنکردنەوەی ئەو دراوانەی کە مەترسی ژەنگیان لەسەر بووە، هەروەها هەوڵدان بۆ کارکردن لەسەر "گورگی لوبا"، کە شوێنەوارێکی زۆر قورسە و بەبێ ئامێری تایبەتمەند مامەڵەکردن لەگەڵیدا قورس بووە، بەهۆی کەمی بودجەوە بەردەست نەبووە.

 

سەبارەت بە ئەگەری کردنەوەی مۆزەخانەکە لەڕووی ئامادەبوونەوە، متمانەی خۆی بە سەرکەوتنی پڕۆژەکە دووپات دەکاتەوە، ئاماژە بەوە دەکات کە ئەوانەی ڕەخنە لە بیرۆکەی "بتەکان" دەگرن زۆرجار سەردانی مۆزەخانەی هاوشێوەیان کردووە لە دەرەوەی لیبیا و پارەی چوونە ژوورەوەیان داوە.

 

هیوادارە مۆزەخانەکە هۆڵی پێشانگە و وانە و تاقیگەی چاککردنەوە و نۆژەنکردنەوە لەخۆبگرێت، ناوچەیی بێت و ناوچەکە لە سرتەوە تا تەبروق بگرێتەوە. ئاماژەی بەوەشکردووە، کاردانەوەکان بەرامبەر بە مۆزەخانەی بچووک ئەرێنی و ئومێدبەخش بووە.

 

ڕوونیکردەوە کە بنغازی خاوەنی زیاتر لە ٤هەزار شوێنەوارە، لەنێویاندا پارچەکان کە لەلایەن ناوەندی کۆنتڕۆڵەوە هەڵگیراون و ئەوانی دیکەش لەنێو ناوەندەکانی دیکەی کۆنتڕۆڵدا دابەشکراون، لەکاتی ئامادەکارییەکانی ئەم دواییەی بۆ کردنەوەی مۆزەخانەی سەرایا لە تەرابلوس هەستی بە ئیرەیی کردووە، چونکە ژمارەیەکی زۆر لەو شوێنەوارانەی لەوێ نمایشکراون لە شاری بنغازییەوە هاتوون، وەک ئێسکەپەیکەری نەهەنگەکان.

 

سەیدە سەراوی لە کۆتایی قسەکانیدا بە ئاماژەیەکی ڕەمزی بۆ "گورگی لوبا" جەختی کردەوە "نایگەڕێنینەوە بۆ ئەو شوێنەی کە موسولینی لێی داناوە، چونکە هێمای کۆنترۆڵکردنیەتی. بەڵکو وەک بەرجەستەکردنی قۆناغێک لە مێژووی لیبیادا لە مۆزەخانەکەدا نمایشی دەکەین.