مرکز خبر- روز جمعه ١٣ تیرماه، در پی انفجار یک مین به‌جای‌مانده از جنگ ایران و عراق، دو کودک ۱۰ و ۱۱ ساله در روستای مرزی محمد شقاطی (دوسلق) از توابع بخش فتح‌المبین شهرستان شوش، جان خود را از دست دادند.

بر اساس گفته‌های محمد خزائی، بخشدار فتح‌المبین، انفجار در یکی از محل‌های خاک‌برداری اطراف روستا به وقوع پیوسته است. وی بدون اشاره به هویت این دو کودک اعلام کرد که این دو کودک حین بازی با یک شیء ناشناس، که ظاهراً مین عمل‌نکرده بوده، دچار حادثه شده‌اند.

در پی این انفجار، یکی از کودکان در محل جان خود را از دست داده و کودک دیگر پس از انتقال به بیمارستان نظام‌مافی شوش به دلیل شدت جراحات وارده، جان خود را از دست داد.

روستای محمد شقاطی یکی از مناطق مرزی درگیر در جنگ هشت‌ساله ایران و عراق بوده و همچنان با خطر وجود مین‌ها و مهمات منفجرنشده مواجه است.

با گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ ایران و عراق، مین‌های به‌جامانده از آن دوره هنوز هر سال جان شهروندان را می‌گیرند یا آن‌ها را دچار معلولیت و آسیب‌های جدی می‌کنند. این مسئله نه‌تنها یک معضل امنیتی و بهداشتی، بلکه نشانه‌ای از فقدان سیاست‌گذاری مؤثر در حوزه مدیریت پیامدهای پساجنگ است.

ایران یکی از آلوده‌ترین کشورهای جهان از نظر مین‌های زمینی و مهمات عمل‌نکرده است. استان‌های غربی و جنوب‌غربی ایران، به‌ویژه خوزستان، ایلام، کرماشان، سنه و اورمیه، مناطقی هستند که بیشترین آلودگی را دارند. این مین‌ها عمدتاً در دوران جنگ ۸ ساله با عراق کار گذاشته شده‌اند، اما تاکنون بسیاری از آن‌ها پاک‌سازی نشده‌اند یا به‌درستی علامت‌گذاری نشده‌اند.

براساس آمار منتشرشده از سوی نهادهای حقوق بشری، تنها در سال ۲۰۲۴، ۱۴ نفر کشته و ۳۳ تن دیگر مجروح شدند. این ارقام در نگاه اول شاید اندک به نظر برسند، اما باید توجه داشت که اغلب قربانیان، کودکان، کشاورزان، کارگران پروژه‌های عمرانی و عشایر کوچ‌رو هستند؛ گروه‌هایی که نه دسترسی مناسبی به آموزش ایمنی دارند و نه امکان پیش‌بینی خطر را.

شمار زیادی از قربانیان نیز با قطع عضو، نابینایی یا آسیب‌های روانی مزمن روبه‌رو می‌شوند که زندگی اجتماعی و اقتصادی آن‌ها را برای همیشه دچار اختلال می‌کند. هزینه‌های درمانی و روانی، نه‌تنها بر فرد، بلکه بر خانواده و جامعه تحمیل می‌شود.

 

ضعف در مدیریت بحران و پاک‌سازی

با وجود تلاش‌هایی که طی سال‌های گذشته از سوی برخی نهادهای دولتی مانند «مرکز مین‌زدایی کشور» انجام شده، روند پاک‌سازی مین‌ها بسیار کند و ناکافی بوده است. در بسیاری از موارد، نبود بودجه، فقدان شفافیت اطلاعات و نبود اراده سیاسی برای اولویت‌بخشی به این موضوع باعث شده که مناطق آلوده همچنان بدون پاک‌سازی باقی بمانند.

از سوی دیگر، ایران تاکنون به «پیمان‌نامه اتاوا» برای ممنوعیت استفاده و تولید مین‌های ضدنفر نپیوسته است. این در حالی است که عضویت در این معاهده می‌تواند راه را برای بهره‌گیری از حمایت‌های بین‌المللی در پاک‌سازی مین و حمایت از قربانیان باز کند.