از کرانه‌های نیل تا بازار قاهره: داستان برند یک زن سودانی
پس از درگیری‌های سودان، تأمین درآمد به اصلی‌ترین چالش خانواده‌های مهاجر بدل شد. از آنجا که فرصت‌های شغلی در این کشور محدود است، کسب‌وکارهای خرد به گزینه‌ای امن برای آنان تبدیل شده است.
اسماء فتحی
قاهره- صنایع دستی در اشکال گوناگون، مسیری است که زنان برای تحقق آرزوها و تأمین درآمدی مناسب برای خانواده‌هایشان برمی‌گزینند. این امر، با پشتیبانی نهادهای مدنی، به‌ویژه در حوزه‌ی بازاریابی، سبب شده است تا بسیاری از زنان به این عرصه روی آورند.
عفرا عِمده، زنی که کسب‌وکار زیورآلات دست‌ساز خود را با نام خودش بنا نهاده، در گفت‌وگو با خبرگزاری ما از فراز و نشیب‌های فعالیتش می‌گوید. او از چالش‌های پیش رو، راه‌های ممکن برای موفقیت و شیوه‌های غلبه بر موانع بازاریابی سخن به میان می‌آورد، موانعی که بسیاری از زنان کارآفرین با سرمایه‌های محدود با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. عفرا همچنین به فضای رقابتی بازار و واقعیت‌های زندگی پناهندگان و مهاجران در کشور میزبان می‌پردازد.
چطور شد که کسب‌وکار شخصی خود را راه انداختید؟ لطفاً درباره‌ی ایده و فعالیتتان برایمان بگویید.
یک سال و نیم پیش، درست پس از آغاز درگیری‌ها، از سودان به اینجا آمدم. باید به دنبال راهی برای کسب درآمد می‌گشتم. پس از آنکه کشورمان درگیر ویرانی شد و ما همه چیز را از دست دادیم، این ایده به ذهنم رسید تا به منبع درآمد خانواده‌ام تبدیل شود.
من در کار ساخت زیورآلات و جواهرات هستم. اساس کارم استفاده از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، مُنجوق و مس است و با ترکیب آن‌ها، نیم‌ست‌هایی جذاب طراحی می‌کنم.
در دوران دانشجویی در سودان نیز به عنوان کمک‌خرج همین کار را انجام می‌دادم. اما وقتی به مصر آمدم، با فضای متفاوتی روبرو شدم. اینجا تنوع مواد اولیه و فرصت‌های کاری بسیار بیشتر است. محصولاتم را به بازار عرضه کردم و توانستم به خانواده‌ام کمک کنم. اکنون برند شخصی خودم را دارم که خوشبختانه با استقبال و بازخورد بسیار خوبی در شبکه‌های اجتماعی مواجه شده است.
همچنین با برندهای شناخته‌شده همکاری می‌کنم و محصولاتم را در بازارچه‌ها عرضه می‌کنم تا آثارم در معرض دید شمار بیشتری از علاقه‌مندان به صنایع دستی قرار گیرد.
به عنوان یک مهاجر، با چه چالش‌هایی در مسیر کاری خود روبرو هستید؟
وقتی به مصر آمدم، کمیساریای عالی پناهندگان دوره‌های آموزشی گوناگونی در زمینه‌ی صنایع دستی برگزار کرد. من در این میان به ساخت زیورآلات علاقه‌مند شدم و به این ترتیب، پروژه‌ام را کلید زدم.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایم، تسلط بر هنر کار با مس بود، چون پیش از این تجربه‌ای در آن نداشتم، اما این هنر، هم مهم و هم متمایز است. من آن را فرصتی دیدم تا با یادگیری‌اش، کسب‌وکاری خاص و متفاوت برای خود بسازم.
برای یادگیری در دوره‌های مختلفی شرکت کردم، از جمله دوره‌ای که «سازمان جهانی غذا» برگزار کرد. با گذشت زمان و به دلیل پیوند عمیق این هنر با تمدن‌های مصر و نوبه در سودان، در آن مهارت یافتم و توانستم نیم‌ستی به نام «قمر بوبا» را طراحی کنم که به محصولی خاص و پرطرفدار تبدیل شد.
در گام بعدی، قصد دارم با یک لحیم‌کار برای توسعه‌ی محصولاتم قرارداد ببندم، زیرا به‌کارگیری لحیم‌کاری، پیشرفت مهمی در کار ما محسوب می‌شود. پس از آن نیز بر ساخت زیورآلات نقره و سپس طلا تمرکز خواهم کرد.
کسب‌وکارهای کوچک و خرد، به‌خصوص کسب‌وکارهای زنان، اغلب با موانع بسیاری روبرو هستند که عبور از آن‌ها به تلاشی خستگی‌ناپذیر نیاز دارد. بسیاری در این راه ناامید می‌شوند و کار نیمه‌تمام خود را رها می‌کنند.
من هم با سختی‌های زیادی روبرو بودم. بازاریابی در کشور میزبان یکی از آن‌ها بود، چرا که سلایق و ایده‌ها در اینجا متفاوت است. برای حل این مشکل، مدت زیادی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تلاش کردم تا به طیف وسیعی از مخاطبان سودانی و مصری دست پیدا کنم.
چالش دیگر من، تلاش برای زنده نگه داشتن فرهنگ بومی سودان است تا این فرهنگ، به‌ویژه برای کسانی که وطن خود را ترک کرده‌اند و در کشور میزبان ساکن شده‌اند، با گذر زمان به فراموشی سپرده نشود.
این مسئولیت را بر دوش خود حس می‌کنم که فرهنگ بومی‌ام را تا جای ممکن از طریق آثارم به کشور میزبان معرفی کنم. خوشبختانه تا حد زیادی در این کار موفق بوده‌ام و توانسته‌ام سنت‌ها، ایده‌ها و فرهنگ اجتماعی سودان را در قالب دست‌سازه‌های سنتی که تولید می‌کنم، به نمایش بگذارم.
از سوی دیگر، بازار مصر با سودان دارای تفاوت‌هایی می‌باشد. شناخت این بازار و ایجاد یک گروه مخاطب هدف، نیازمند مطالعه و بررسی است تا بتوانم محصولاتم را به درستی معرفی کنم. این امر ایجاب می‌کند که برای موفقیت در فضای بسیار رقابتی این حوزه، کارم ویژگی منحصربه‌فردی داشته باشد تا بتواند نظر مشتریان را جلب کند.
آیا زنان سودانی، به‌خصوص در شرایط فعلی، در کشورهای میزبان دچار مشکل هستند؟
تعامل با جوامع میزبان چالش‌های خاص خود را دارد، به‌خصوص که در حال حاضر سودانی‌ها با فشارهایی برای بازگشت به کشورشان روبرو هستند. این مسئله باعث شد به این فکر بیفتم که کسب‌وکارم را هم در سودان و هم در مصر، که محل اقامتم است، فعال نگه دارم.
سودان در حال حاضر در مرحله بازسازی است و ما باید در این روند سهمی داشته باشیم. همین مسئله ما را به بازگشت ترغیب می‌کند. از طرفی، نگرانی و هراس از آینده، ما را در یک دوراهی نگه داشته است که آیا بازگردیم یا در کشوری که به ثبات نسبی در آن دست یافته‌ایم، بمانیم.
در نهایت، تصمیم برای بازگشت یا عدم بازگشت به سودان، یک انتخاب کاملاً شخصی است که به خواست و شرایط هر فرد بستگی دارد و نمی‌توان انتظار یک حرکت جمعی را داشت.