ضرورت ایجاد پناهگاه‌های امن برای زنان تحت خشونت در مراکش

سازمان‌های حقوق بشری مراکش خواستار افزایش تعداد مراکز پناه‌دهی و مشاوره برای زنان آسیب‌دیده خشونت شده و بر ضرورت مشارکت فعالان سیاسی در دفاع از حقوق زنان تأکید کردند.

حنان حارت

مراکش - نبود سرپناه امن برای زنان آسیب‌دیده خشونت، آنان را در معرض آسیب‌های مضاعف قرار می‌دهد. این شرایط می‌تواند به افسردگی شدید و خودکشی یا حتی مرگ به دست فرد متجاوز منجر شود.

کازابلانکا با جمعیتی بیش از چهار میلیون نفر، بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر مراکش است که حدود نیمی از ساکنان آن را زنان تشکیل می‌دهند.

به گزارش انجمن‌های مدنی، کازابلانکا یکی از شهرهایی است که بالاترین آمار خشونت علیه زنان را دارد؛ اما تعداد مراکز پناه‌دهی و مشاوره در این شهر افزایش نیافته است. این امر، تأمین سرپناه برای زنان قربانی خشونت را به یکی از چالش‌های اصلی این کلان‌شهر تبدیل کرده است.

در کازابلانکا چندین مرکز وابسته به انجمن‌های مردم‌نهاد به زنان آسیب‌دیده خشونت خدمات ارائه می‌دهند. با این حال، این مراکز با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که توانایی آن‌ها را در حمایت مؤثر از قربانیان محدود می‌کند. ضعف هماهنگی میان این مراکز با نهادهای دولتی و جامعه مدنی نیز روند حمایت همه‌جانبه از قربانیان را دشوارتر کرده است.  

بشری عبدو، رئیس انجمن «چالش برای برابری و شهروندی»، می‌گوید: «مراکز مشاوره و پناه‌دهی از مهم‌ترین ابزارهای حمایت از زنان قربانی خشونت در کازابلانکا هستند. این مراکز محیطی امن برای دریافت خدمات روان‌شناختی، اجتماعی و حقوقی فراهم می‌کنند تا زنان بتوانند از بحران عبور کنند.»

وی با اشاره به افزایش مستمر آمار زنان آسیب‌دیده خشونت در پایتخت اقتصادی مراکش، بر ضرورت ایجاد مراکز پذیرش، مشاوره و راهنمایی برای حمایت از قربانیان در کازابلانکا و مناطق پیرامون آن تأکید کرد.

بشری عبدو هشدار داد که بسیاری از زنان آسیب‌دیده خشونت، به دلیل نبود مراکز حمایتی در کازابلانکا، ناچار به پذیرش و عادی‌سازی خشونت می‌شوند: «تداوم این وضعیت می‌تواند به خودکشی این زنان یا قتل آنان به دست متجاوز منجر شود».

وی با اشاره به کمبود امکانات حمایتی برای زنان در کازابلانکا گفت هزینه‌های نگهداری از زنان آسیب‌دیده خشونت بسیار بالاست و انجمن‌ها به تنهایی قادر به تأمین این هزینه‌ها نیستند: «برخی انجمن‌ها مراکز پناه‌دهی دارند، اما این مراکز با توجه به افزایش موارد خشونت کافی نیستند.»

بشری عبدو تأکید کرد: «ما به مراکز امن بیشتری نیاز داریم تا دیوار سکوت شکسته شود و خشونت علیه زنان کاهش یابد. هرچه این مراکز به محل زندگی زنان نزدیک‌تر باشند، احتمال گزارش موارد خشونت بیشتر می‌شود.»

وی خواستار تأسیس مراکز جدید در مناطق مختلف کازابلانکا برای پاسخگویی به نیازهای فزاینده شد و بر ضرورت هماهنگی میان مراکز، نهادهای دولتی و جامعه مدنی برای حمایت همه‌جانبه از زنان آسیب‌دیده تأکید کرد. وی از شورای شهر کازابلانکا خواست برای حمایت از زنان آسیب‌دیده خشونت به‌سرعت اقدام کند.

رئیس انجمن «چالش برای برابری و شهروندی» بر مسئولیت فعالان سیاسی تأکید کرد و گفت آن‌ها باید همگام با جامعه مدنی، به مسائل زنان در برنامه‌های خود توجه کنند. این اقدامات شامل ایجاد مراکز مشاوره، پناه‌دهی و توانبخشی برای نجات زنان از چرخه خشونت می‌شود: «مراکز مشاوره، نخستین نقطه تماس برای زنان قربانی خشونت هستند؛ جایی که می‌توانند مشکلات خود را مطرح کنند، حمایت و راهنمایی دریافت کنند و در مسیر یافتن راه‌حل همراهی شوند.»

وی افزود: «هرچه زنان در محله خود فرصت بیشتری برای یافتن گوش شنوا داشته باشند، بهتر می‌توانند صدای خود را بلند کنند و در برابر خشونت‌های روزمره مقاومت کنند.» وی بار دیگر بر ضرورت تأسیس مراکز پناه‌دهی و مشاوره در کازابلانکا تأکید کرد.

بشری عبدو با اشاره به هزینه‌های بالای نگهداری از زنان آسیب‌دیده خشونت گفت حتی اگر انجمن‌ها چنین مراکزی داشته باشند، ظرفیت آن‌ها بسیار محدود است. برخی انجمن‌ها از مراکز پناه‌دهی یا فضاهای چندمنظوره وابسته به «تعاون ملی» و وزارت خانواده استفاده می‌کنند، اما مدت اقامت مجاز برای قربانیان خشونت تنها ۷۲ ساعت است: «این مدت بسیار کوتاه است. هرچه بتوانیم بار مالی و اجرایی را از دوش جامعه مدنی و انجمن‌های زنان برداریم، توان بیشتری برای محافظت از زنان خواهیم داشت.»

وی بر ضرورت واگذاری مسئولیت تأمین هزینه‌ها، آموزش و پذیرش زنان آسیب‌دیده به نهادهای محلی تأکید کرد و گفت: «اگر این مسئولیت به درستی اجرا شود، می‌توانیم آمار سالانه خشونت علیه زنان را کاهش دهیم.»

انجمن «چالش برای برابری و شهروندی» در دادخواستی به شورای شهر کازابلانکا، به کمبود حمایت کافی از زنان در برابر خشونت در فضاها و اماکن عمومی شهر اشاره کرده است. زنان شاغل در فضاهای عمومی بیشتر در معرض خشونت و تبعیض قرار دارند و این انجمن خواستار تأسیس مراکز پناه‌دهی و مشاوره برای حمایت از زنان آسیب‌دیده شده است.

در حال حاضر، در سراسر مراکش تنها ۸۶ مرکز پناه‌دهی برای زنان آسیب‌دیده خشونت وجود دارد که به هیچ وجه پاسخگوی حجم شکایات ثبت‌شده نیست.

با وجود همه محدودیت‌ها، مراکز پناه‌دهی و مشاوره در کازابلانکا همچنان نقشی حیاتی برای زنان در شرایط دشوار ایفا می‌کنند. دستیابی به اثربخشی بیشتر تنها در سایه همکاری دولت و جامعه مدنی ممکن است و این همکاری برای تضمین حمایت و حفظ کرامت زنان ضروری است.