هیرو علی

سلیمانیه- کشتار زنان به بهانه‌ی «ناموس» به دست مردان خانواده یا نزدیکان، نمود عریانی از خشونت و واپسگرایی‌ست؛ پدیده‌ای تازه در جامعه‌ کوردها نیست. پس از قیام سال ۱۹۹۱ نیز، موارد قتل زنان همچنان بازتابی از ساختار اجتماعی باشور کوردستان بوده‌اند. این نوع جنایت نه تنها حمله‌ای‌ست علیه یک زن، بلکه جنایتی‌ست علیه تمام انسانیت و آینده‌ی نسل‌ها. فشار روانی، ترس و ناامنی‌ای که بر خانواده‌ها تحمیل می‌شود، خود به مانعی بتُنی بر سر راه رشد و شکوفایی جامعه بدل می‌گردد.

خبرگزاری ما بر پایه‌ی آمارهای گردآوری‌شده، موارد قتل زنان از آغاز سال جاری تاکنون را به شرح زیر ارائه می‌دهد:

- چهارم ژانویه، در خیابان چراخانی شهر سلیمانیه، دختر دانش‌آموزی در کلاس دهم دبیرستان رازی کچان، در حالی که تنها ۱۶ سال داشت، با سلاح پدرش به زندگی خود پایان داد.

- یازدهم ژانویه، زنی که از پیشمرگ‌های یگان (زێرەڤانی) وابسته به حزب دموکرات بود، در شهر هولیر به دست برادرش به قتل رسید.

- پانزدهم ژانویه، زنی به نام (ت.گ) با ۴۳ سال سن و ساکن خیابان الیاسَفره در شهر پنجوین، به شکل وحشیانه‌ای به دست همسرش کشته شد. جسدش سوزانده شد و قاتل پس از فرار به روژهلات کوردستان، نهایتاً بازداشت گردید.

- شانزدهم ژانویه، در خیابان فرمانبران شهر هولیر، زنی ۳۷ تا ۴۰ سال نیز به دست برادرش با تبر کشته شد. قاتل پس از مدتی خود را به نیروهای امنیتی تسلیم کرد.

- سی‌و‌یکم ژانویه، جسد زنی در یکی از مجموعه‌های مسکونی نزدیک خیابان کردساتی شهر سلیمانیه در حالی یافت شد که به قتل رسیده بود.

- دوم فوریه، در خیابان کانی کوردە شهر سلیمانیه و در نزدیکی مسجد رحمان، پیکر زنی ۲۴ ساله پیدا شد که آثار اصابت گلوله بر بدنش نمایان بود. فرد مظنون به قتل او بازداشت شد.

- سوم فوریه، در خیابان رزگاریِ شهرک چمچمال، زنی جوان متولد ۱۹۹۱ به دست دایی‌اش به قتل رسید. عامل قتل پس از مدتی دستگیر شد.

- بیست‌و‌دوم فوریه، در مسیر «زێی گەورە» بر روی پلی میان خبات و کَلَکە، پیکر زنی ۲۹ ساله از اهالی شهر هولیر کشف شد که به دلایل نامعلومی جان باخته بود.

- بیست‌وهفتم فوریه، در شهرک بنَسلاوَی هولیر، زنی در جریان یک درگیری خانوادگی به دست همسرش با شلیک هفت گلوله به قتل رسید.

- سیزدهم مارس، حوالی ساعت ۱۱ قبل از ظهر، در مسیر «زێی گەورە» و در محدوده‌ی روستای زَنگل از توابع آکره، پیکر زنی پیدا شد که دست‌ها و پاهایش با سیم آهنی بسته شده بود و آثار خفگی بر او دیده می‌شد. پس از آن، جسد به «زێی گەورە» منتقل شد.

- سیزدهم مارس، پزشکی در شهر هولیر با نام (س. م) در حمله‌ای خشونت‌بار، همسرش سنا کمال، خواهر همسرش سنار کەمال و مادر همسرش را با شلیک گلوله به قتل رساند. او پس از این جنایت از سوی نیروهای امنیتی هولیر بازداشت شد.

- نوزدهم مارس، در روستای گریزە از توابع شهرستان سیدصادق، مردی با نام (ب. ش) که از خارج کشور بازگشته بود، پنج عضو خانواده‌اش را به قتل رساند. قربانیان همگی زن بودند و شامل نیهایَت قادر (مادر قاتل)، سیما سالار و یارا سالار (خواهران قاتل) بودند.

- دوم آوریل، زنی به نام ژیار محمد، ۲۵ ساله، اهل سیدصادق و ساکن شهرک بازیان در استان سلیمانیه، به شکلی مشکوک در منزل خود جان باخت.

- ششم آوریل، زنی ۲۴ ساله از منطقه‌ (شارەدێی) روویان در حوزه‌ی اداری آکره، با نام (م. م. ک) به دست همسرش با نام (ا. م. ج)، که ۲۷ سال داشت، به قتل رسید.

- نهم آوریل، در خیابان سرای شهر حلبچه، پیکر زنی با نام «ش. ن. م» پیدا شد، در حالی که جای اصابت گلوله بر سرش دیده می‌شد.

بیش از پنج سال است که نهادهای مسئول به شیوه‌ای گزینشی، تنها بخشی از آمار مربوط به خشونت علیه زنان، به‌ویژه موارد زن‌کشی را منتشر می‌کنند. مسئولان مرتبط با پرونده‌های خشونت، انتشار کامل آمار را ممنوع کرده‌اند؛ اجازه داده نمی‌شود این اطلاعات به رسانه‌ها برسد تا جامعه درباره‌ی آن گفتگو کند، سیاستی برای کاهش و ریشه‌کنی خشونت‌ها طراحی شود، و سازمان‌های داخلی و بین‌المللی بتوانند با درک دقیق وضعیت زنان، به ارزیابی بپردازند. هدف از این پنهان‌کاری نه کاهش بحران، بلکه تلاشی‌ست عامدانه برای سرپوش‌گذاشتن بر مسئله و امتداد چرخه‌ی خشونت در ساختار جامعه.

همچنین در بیست‌وچهارم ماه آدار، وزارت دادگستری رسماً دستور جلوگیری از انتشار گزارش‌های مربوط به قتل زنان را به نهادهای رسانه‌ای ابلاغ کرد.

 

برقراری ثبات در خانواده تأثیر عمیقی بر زنان می‌گذارد

رقیه عثمان، استاد دانشگاه، با اشاره به اشکال مختلف خشونت علیه زنان، توضیح داد: خشونت علیه زنان شکل‌های گوناگونی دارد؛ برخی از این خشونت‌ها جسمی‌اند، مانند آسیب رساندن به بدن زن، و برخی دیگر معنوی‌اند؛ یعنی زخمی کردن احساس و روان زن. چه این خشونت از سوی همسر، پدر یا برادر باشد، در نهایت شخصیت زن را درهم می‌شکند. با این حال، آنچه اهمیت بیشتری دارد، خشونت معنوی است؛ چراکه اثرات عمیقی بر روان زنان می‌گذارد و گاه آنان را به سمت واکنش‌های شدیدتر سوق می‌دهد.

این استاد دانشگاه، ریشه‌های خشونت را نیز مورد بررسی قرار داد و افزود: یکی از سرچشمه‌های اصلی خشونت، ساختار خانواده است. مادامی‌که خانواده‌های ناپایدار در جامعه بازتولید می‌شوند، خشونت نیز ادامه خواهد داشت. اگر زنی جوان در خانواده‌ای سالم و باثبات رشد کرده باشد، احتمال کمتری دارد که از سوی پدر یا برادر با خشونت روبه‌رو شود. این وضعیت، در آینده و در زندگی زناشویی نیز تأثیرگذار است و احتمال خشونت خانگی را کاهش می‌دهد.

اما آنچه فضای زندگی زنان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، نهاد خانواده است. عوامل متعددی در خشونت خانگی نقش دارند؛ مانند بی‌اعتمادی، سوء‌ظن، و نگرانی‌های دائمی. همین‌ دلایل زمینه را برای گسترش خشونت علیه زنان در درون خانواده فراهم می‌کنند.

 

پنهان‌سازی قتل‌های زنان، عاملی برای افزایش تعداد این قتل‌هاست

رقیه عثمان، در رابطه با پنهان‌سازی قتل‌های زنان اشاره کرد که چنین عملی کار خوبی نیست، زیرا ممنوعیت انتشار این مسائل باعث می‌شود که جامعه به‌طور مداوم درگیر خشونت باقی بماند. او گفت: وقتی در رسانه‌ها یا نهادهای اطلاع‌رسانی، موارد مشابه به‌طور کامل بررسی نمی‌شوند و مردم از جزئیات قتل‌ها و حقوق زنان آگاه نمی‌شوند، آن‌گاه جامعه به‌راحتی خشونت‌های پنهان‌شده را می‌پذیرد. افزایش آمار قتل‌های زنان نتیجه‌ای از چندین عامل است، از جمله عدم بررسی دقیق پرونده‌ها و نبود راه‌حل‌های اساسی برای مشکلات، به‌ویژه عدم پیگیری مسئولانه پرونده‌ها در دادگاه‌ها. به این ترتیب، وقتی قتل‌ها منتشر می‌شود، در بسیاری از موارد هیچ‌گونه مجازات یا تصمیمات قانونی مشخصی برای آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود، و مجرمان ممکن است بدون مجازات باقی بمانند یا تنها با جریمه‌های سبک روبه‌رو شوند.

رقیه عثمان، در سخنان خود به چالش‌هایی اشاره کرد که در جامعه‌های اسلامی و سیستم‌های قانونی برای پرونده‌های مربوط به زنان وجود دارد. او تأکید کرد که در بسیاری از کشورها، سیستم‌های قضائی در رابطه با پرونده‌های خشونت علیه زنان در مقایسه با دیگر پرونده‌ها کمتر جدی گرفته می‌شود و ممکن است تحت تأثیر برخی عقاید یا دیدگاه‌ها قرار بگیرد که نمی‌گذارند عدالت به‌طور کامل در این پرونده‌ها اجرا شود. همچنین اشاره کرد که در دولت‌ها، سه نهاد مهم شامل شورای وزرا، دادگاه‌ها و پارلمان‌ها مسئول اجرای قوانین مربوط به قتل‌های زنان هستند، اما گاهی اوقات این نهادها در عمل توانایی اجرای صحیح و بدون تعصب این قوانین را ندارند.

در پایان، او راه‌حل‌هایی برای مقابله با این چالش‌ها ارائه داد و گفت که یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای تغییر این وضعیت، آگاهی‌دهی و آموزش خود زنان است. زنان باید خود را از لحاظ فکری و اجتماعی تقویت کنند و از طریق برنامه‌های آموزشی، سمینارها، و کارگاه‌ها برای ارتقای وضعیت حقوقی خود آماده شوند. همچنین تأکید کرد که سازمان‌های زنان نقش بسیار مهمی در این زمینه دارند و باید بیشتر در پرونده‌های مربوط به حقوق زنان و اطلاع‌رسانی به جامعه فعال باشند.