نوجان آراس

حسکه- مبارزات آزادی‌بخش کورد، نقشی بنیادین در شکوفایی فرهنگ کوردی و تداوم آن تا به امروز داشته است. فرهنگ و هنر کورد، از پشتوانه‌ی میراثی تاریخی و غنی برخوردار است؛ میراثی که ادبیات شفاهی و کلام‌های (ترانه‌های) دنگبِژان، سینه به سینه و زبان به زبان، آن را به روزگار ما رسانده‌اند.

زنان، همواره چون دیگر عرصه‌ها، در انتقال فرهنگ نیز نقشی پیشگام ایفا کرده‌اند. از جمله این زنان پیشگام در فرهنگ و هنر کورد، هنرمند نام‌آشنا، هوزان مزگین، با نام اصلی گربت آیدین است.

هوزان مزگین، در کنار هنرمندانی چون عایشه شان، بانو شیروانی، مریم خان، دلیلا مَیاسر (شَنای گوچَر)، مرضیه رزازی، سوسکا سمو و الماس خان، با اجرای آثاری چون «نوروز»، «شورشگَر»، «چم هزل»، «گوندینو هاوار» و «لو هَڤالنو»، و همچنین با مواضع استوار انقلابی خود، در حافظه و قلب خلق کورد جایگاهی ویژه یافته است.

 

سرتسلیم فرود نیاورد

هوزان مزگین، زاده‌ی ۱۹۶۲ در باتمان، اندکی پیش از کودتای نظامی ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ به جنبش آزادی‌بخش کورد پیوست. او در سال ۱۹۸۳ به اروپا رفت و با تلاشی خستگی‌ناپذیر و همتی والا، به سازماندهی و اعتلای فرهنگ و هنر کوردی همت گماشت و در بنیان‌گذاری «کوما هونر» مشارکت نمود. هوزان مزگین همچنین در فعالیت‌های «اتحادیه زنان میهن‌دوست کوردستان» حضوری فعال داشت و در هر دو عرصه فرهنگ و هنر و سازماندهی زنان، نقشی پویا ایفا کرد. وی سپس مسیر کوهستان را در پیش گرفت و در ۱۱ مه ۱۹۹۲، طی درگیری در خانه‌ای که در آن اقامت داشت، با پیروی از سنت مظلوم دوغان، تسلیم را نپذیرفت و در مقاومتی قهرمانانه جان باخت.

اوین پاشو، عضو هیئت مدیره «مدرسه عالی هنر هلال زرین»، در سی و سومین سالگرد جان باختن هوزان مزگین، به تأثیر وی بر بالندگی فرهنگ کورد و سنت دنگبژی اشاره می‌کند:

 

«فرهنگ، هویت‌بخش ایدئولوژیک جامعه است»

اوین پاشو، سخنان خود را با گرامیداشت یاد هوزان مزگین و تمامی مبارزان انقلابی جان‌باخته در ماه مه، چنین آغاز می‌کند: «نیروهای هژمونیک می‌کوشند با تهاجم گسترده، سرکوب و سیاست‌های همسان‌سازی، ارزش‌های فرهنگی را، که بنیاد و رکن اصلی قوام یک جامعه‌اند، ریشه‌کن سازند. کوردها، از کهن‌ترین و اصیل‌ترین خلق‌های منطقه، یکی از این جوامع هدف بوده‌اند. سیاست‌های انکار و امحای بی‌سابقه‌ای علیه ارزش‌های فرهنگی، تاریخ و هویت خلق کورد به اجرا درآمده و درهم شکستن امید و سپس اراده، همواره مأموریت اصلی و یگانه قدرت‌های حاکم بوده است. فرهنگ یک جامعه، پاسدار و هویت‌بخش ایدئولوژیک آن است. همچنین، این خودِ خلق است که از بافت اجتماعی و ساختار فرهنگی خویش صیانت می‌کند، آن را می‌پروراند، به آینده‌اش روشنایی می‌بخشد، هویتش را قوام می‌دهد، امیدهای سترگ می‌آفریند و راهبری آن را بر عهده دارد.»

 

تابوشکن با دستاوردهای نظامی

اوین پاشو، با تأکید بر اینکه هوزان مزگین، با دمیدن جانی تازه در کالبد فرهنگ کورد و پیوند هنرش با آرمان‌های انقلابی، پیشاهنگ سه هویتی بود که در شخصیت وی تجلی می‌یافت، چنین ادامه می‌دهد: «هوزان مزگین به آینده فرهنگ و هنر کورد روشنایی بخشید، آن را ژرفا بخشید و هویتی نوین اعطا نمود. همچنین با شور بی‌پایان آزادی‌خواهی و عشق به میهن و خلق خویش، در شکل‌گیری «اتحادیه زنان میهن‌دوست کوردستان» و سازماندهی زنان، مسئولیت‌هایی بنیادین و خطیر بر دوش کشید. هوزان مزگین همزمان با دستاوردهای نظامی و هنری خود، تابوها را درهم شکست، ذهنیت مردسالار حاکم و بسیاری از پیش‌داوری‌های اجتماعی را به چالش کشید و عرصه‌های مبارزه را برای حضور زنان هموار نمود. او برای زنان کورد و تمامی زنان، به مثابه نور، باور و امیدی بود که دروازه حقیقت را به رویشان گشود.»

 

گسترش‌دهنده فرهنگ کورد به فراسوی مرزها

اوین پاشو، با اشاره به اینکه هوزان مزگین نه تنها در کوردستان، بلکه در اروپا نیز که به کانون مهاجرت شهروندان کورد بدل شده بود، با فعالیت‌های خود برای رشد و پایداری فرهنگ مبارزه کرد، می‌گوید: «هوزان مزگین فرهنگ کورد را از محدوده‌های تنگ فراتر برد و آن را از همه جوانب به عرصه‌هایی گسترده‌تر رهنمون شد. وی تلاش نمود تا خلق کورد ساکن اروپا از ارزش‌های اصیل خود فاصله نگیرند و در برابر سیاست‌های همسان‌سازی هشیارتر عمل کنند. او با احساس مسئولیت، زمینه‌ساز رشد فزاینده فرهنگ کورد در اروپا و استقبال هرچه بیشتر زنان و جوانان کورد از آن گردید.»

 

رسالت ما: گسترش این میراث و انتقال آن به آیندگان

اوین پاشو، با یادآوری اینکه زنان کورد، به‌ویژه در بستر انقلاب زنان روژاوا، نوآوری‌ها و پیشگامی‌های فراوانی را رقم زده‌اند، سخنان خود را چنین به پایان می‌برد: «زنان کورد تنها با سازماندهی و اتحاد در عرصه فرهنگ است که می‌توانند انقلاب زنان روژاوا را پاس بدارند و آن را جاودانه سازند. همچنین برای صیانت از ارزش‌های این انقلاب، شکوفایی آنها و انتقالشان به نسل‌های آینده، ایجاد مراکز فرهنگی ویژه‌ی زنان در چنین بستری، اهمیتی انکارناپذیر دارد. به عنوان «مدرسه عالی هنر هلال زرین»، وظیفه و مسئولیت ما توانمندسازی زنان و دختران جوان در این میدان، انتقال فرهنگ کورد به آینده، گام نهادن در مسیر میراثی که هوزان مزگین برای ما به یادگار گذاشته، و بازتاباندن و سپردن این روح، درهم‌تنیده با عمق فرهنگ و هنر، به آیندگان است. با وفاداری به ارزش‌هایی که هوزان مزگین بنیان نهاد، این سنت را هر روز پرتوان‌تر خواهیم ساخت.»