«غبار پادشاهی سبأ و بازگشت به سرزمین دو بهشت»؛ تلاش‌هایی برای شناساندن تمدن یمن
با وجود جنگ و فراموشی، زنان یمنی به‌عنوان چراغ‌های فرهنگ و تمدن می‌درخشند؛ آنان با بهره‌گیری از هنر و ادبیات، می‌کوشند میراث کهن یمن را به جهانیان معرفی کنند و از دل غربت، هویت یمنی را زنده سازند و صلح را بنا نهند.
رانیا عبدالله
یمن – تمدن یمن از کهن‌ترین تمدن‌های تاریخ به‌شمار می‌رود؛ تمدنی که هزاران سال دوام داشته و با پادشاهی‌های بزرگی چون سبأ، معین، حضرموت و حِمیر شناخته می‌شود. یمن به‌سبب موقعیت راهبردی و تجارت کندر و بخور، مرکز مهم بازرگانی بود. یمنی‌ها به پیشرفت خود در کشاورزی، به‌ویژه در ساخت سدهای بزرگ مانند سد مأرب، و همچنین در هنر پیکرتراشی و معماری از روزگار باستان شهرت داشتند.
هنر، یکی از ابزارهاست
با وجود تاریخ غنی تمدن یمن و منحصر به فرد بودن مکان‌های گردشگری آن، یک دهه جنگ کافی بود تا این سرزمین در نقشه جهانی به فراموشی سپرده شود. با این حال، تلاش‌های شماری از جوانان و زنان برای معرفی جنبه‌های روشن یمن، جدا از درگیری‌های سیاسی، امروز می‌کوشد تا آثار و تمدن کهن این کشور را به جهانیان بشناساند.
شادیه محمد حمود، یکی از زنانی است که در تلاش است تا تمدن سرزمین خود را در دیار غربت به جهانیان بشناساند. او از طریق آثار هنری و ادبی خود کوشیده است میراث و تمدن کشورش را برجسته کند و به چراغی برای معرفی یمن و فرهنگ آن در شهر لیورپول بریتانیا بدل شده است. شادیه حمود از کودکی به نقاشی علاقه‌مند بود، و وقتی بزرگ شد و و مادر شد، به کشورش یمن بازگشت و استعداد خود را وقف نمایش تمدن سرزمینش کرد.
شادیه محمد حمود، از راه طریق هنرهای تجسمی بر تمدن یمن تمرکز کرده است؛ تمدنی که در سال‌های جنگ از صحنه غایب مانده بود. او می‌گوید: «هنر تجسمی یکی از ابزارهای حفظ و مستندسازی آثار باستانی برای آیندگان است. هنرمندی که تاریخ و تمدن کشورش را در تابلوهایش به تصویر می‌کشد، تصویری کوچک اما حرفه‌ای و جذاب از آن آثار را به جهانیان ارائه می‌دهد. هنر تجسمی وسیله‌ای مؤثر برای پاسداری از میراث و آثار باستانی برای نسل‌های آینده است.»
شادیه حمود با لحنی آمیخته به اندوه درباره‌ی وطنش می‌افزاید: «در طول جنگ، برخی از مکان‌های تاریخی و موزه‌های یمن ویران شدند، و جنگ فرصت را برای قاچاقچیان آثار باستانی فراهم کرد تا مجموعه‌های بزرگی از آن‌ها را غارت کرده و در حراجی‌های جهانی خارج از یمن به فروش برسانند.»
وی درباره‌ی نقش رسانه در معرفی تمدن یمن نیز می‌گوید: «رسانه‌ها نقش بزرگی در انتقال تصویری از یمن به جهان به‌عنوان سرزمینی جنگ‌زده، گرسنه و ویران داشته‌اند، در حالی که تمدن و تاریخ این کشور را کاملاً نادیده گرفته‌اند. این امر باعث شد هویت و تاریخ یمنی‌ها تا حد زیادی محو شود.»
سرزمین دو بهشت
شایده محمد حمود، در رمان خود با عنوان «بازگشت به سرزمین دو بهشت»، که داستان دختری از سرزمین تمدن یمن را روایت می‌کند، کوشیده است میان هیجان و خیال‌پردازی پیوندی بیافریند تا خواننده‌ی خارجی را جذب کند. او می‌گوید: «عنصر تخیل را به‌عنوان بخش اصلی در رمان گنجاندم تا رنگ و بویی علمی و زیبایی هنری به آن ببخشم. دریافتم که این عنصر به رمان جذابیت بیشتری داده است، چنان‌که بسیاری از خوانندگان گفتند هنگام خواندن اثر، احساس می‌کردند گویی فیلمی را تماشا می‌کنند.»
تلاش‌های بزرگ زنان
وی درباره‌ی نقش زنان یمنی در ارائه‌ی تصویری مثبت از کشورشان، تأکید کرد و گفت: «زن یمنی همواره نمادی پویا در معرفی تمدن کشور خود بوده است؛ چه از راه معرفی خوراک‌ها، چه از رهگذر شعر، نویسندگی یا هنر به‌طور کلی. با وجود بحران‌های ناشی از جنگ، فقر و گرسنگی، زنان یمنی بر آن‌اند که اثر و حضور خود را در برابر جهان ثبت کنند.»
شادیه حمود، همچون دیگر زنان بلندپرواز یمنی، در تلاش است شبکه‌ای هنری و زنانه را در داخل و خارج از بریتانیا پایه‌گذاری کند تا چهره‌ی فرهنگی و انسانی یمن را به جهانیان بشناساند. این همان رؤیایی است که بسیاری از زنان دیگر نیز با او شریک‌اند؛ زنانی که در پی ساختن صلح در کشوری هستند که از جنگ فرسوده شده است.
یمن، سرزمین تمدن‌ها
بازدیدکنندگان از نمایشگاه «غبار پادشاهی سبأی زرین» شگفتی و تحسین خود را از آنچه دیدند و شناختند ابراز کردند.
أمل العاشق، یکی از حاضران در نمایشگاه، می‌گوید: «نمایشگاه واقعاً فراتر از شگفت‌انگیز بود. یمن را همیشه به‌عنوان سرزمین تمدن‌ها می‌شناختم، اما زمانی که در این نمایشگاه حضور یافتم، چیزهای تازه و خلاقانه‌ای درباره‌ی یمن آموختم. هر تابلو داستانی از یمن و تاریخش را بازگو می‌کرد، و نمایشگاه نقش بزرگی در شناساندن تمدن کهن این سرزمین داشت.»
وی در ادامه درباره‌ی نقش زنان یمنی در نشان دادن جنبه‌ی مثبت کشورشان توضیح می‌دهد: «زنان بسیاری از یمن تلاش می‌کنند چهره‌ای زیبا از میهنشان به نمایش بگذارند، و من این موضوع را در برخورد با زنان یمنی در بریتانیا و دیگر کشورها لمس کرده‌ام. با وجود جنگ‌ها و شرایط دشواری که کشورشان از سر گذرانده، آن‌ها تصویری درخشان و امیدبخش از یمن ارائه داده‌اند.»
أمل العاشق در پایان سخنانش می‌گوید: «زنان یمنی و در واقع همه‌ی زنان جهان، با وجود دشواری‌های سرزمین‌هایشان، نمایندگان شایسته‌ی ملت خود هستند. آنان می‌کوشند صدای کشور، تاریخ و تمدن خویش را به گوش جهانیان برسانند.»