نغم کراجه

غزه- در میان ویرانی‌های جنگ در نوار غزه و مصیبت‌هایی که سایه سنگین خود را بر این منطقه افکنده، هزاران کودک از مهر و محبت پدر و مادر محروم شده‌اند. در چنین شرایطی، طرح انسان‌دوستانه‌ای به نام «روستای وفا برای مراقبت از یتیمان» شکل گرفت. این طرح از دل فاجعه متولد شد تا روزنه امیدی باشد برای کودکانی که جنگ، آرامش و امنیت را از آنها گرفته است.

 

وفاء ابوجلاله، مدیر روستا و متخصص گفتاردرمانی و آموزش کودکان استثنایی، بنیانگذار این طرح بزرگ است. او این طرح را در واکنش به وضعیت دشوار کودکانی آغاز کرد که از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به یکباره همه چیز خود را از دست دادند.

او درباره انگیزه‌های راه‌اندازی این طرح گفت: «شاهد بودم که چطور کودکان در لحظه‌ای خانواده، خانه و آرزوهایشان را از دست دادند. دیدم که چگونه معصومیت آنها جای خود را به ترس، سکوت و گوشه‌گیری داد. از ابتدای جنگ در مراکز اسکان موقت، به کودکان خدمات مشاوره و حمایت روانی ارائه می‌دادم. وقتی تأثیر مثبت این فعالیت‌ها را دیدم، احساس کردم وظیفه دارم این کار را گسترش دهم. هدف من کمک به آسیب‌پذیرترین گروه یعنی کودکان یتیمی بود که بی‌سرپرست و بی‌سرپناه مانده بودند. این کودکان به حمایت‌های روانی و اجتماعی نیاز دارند تا بتوانند بخشی از کودکی از دست رفته خود را بازیابند.»

 

از چادر تا شهر رنگارنگ

وفاء ابوجلاله کار خود را با برپایی «چادر رنگارنگ» در اردوگاه‌های آوارگان آغاز کرد. این چادر فضایی امن برای فعالیت‌های تفریحی و حمایت روانی کودکان بود. او خیلی زود متوجه شد که کودکان یتیم به چیزی فراتر از فعالیت‌های موقت نیاز دارند. با وجود اینکه طرح در ذهنش روشن بود، با مشکل کمبود منابع و دشواری تهیه امکانات به دلیل محاصره و بسته بودن گذرگاه‌ها روبرو شد. اما تسلیم نشد و تلاش کرد از هیچ، چیزی بسازد. سرانجام چهار ماه پیش موفق شد روستایی بسازد که محیطی شبیه دوران کودکی از دست رفته این کودکان را برایشان فراهم می‌کرد.

ویژگی متمایز «روستای وفا» در طراحی آن است که از دنیای کودکانه الهام گرفته شده. وفاء کوشیده تا با استفاده از رنگ‌های شاد برگرفته از کارتون «اسمورف‌ها»، فضایی سرزنده و پر از نشاط بسازد. این کارتون که نماد همکاری و همدلی است، به کودکان کمک می‌کند تا به دور از فضای افسرده جنگ، در محیطی شاد زندگی کنند.

وفاء ابوجلاله می‌گوید: «می‌خواستم کودکان را از دنیای ویرانه‌ها به دنیای رنگ‌ها ببرم. جنگ یعنی سیاهی و ویرانی، اما زندگی باید پر از رنگ باشد. وقتی کودک محیط اطرافش را زیبا می‌بیند، کم‌کم احساس امنیت به او برمی‌گردد و این بخش مهمی از روند درمان روانی است.»

 

چالش‌ها و موانع در مسیر تحقق رویا

راه رسیدن به این هدف، مسیری پر از چالش بود. وفاء ابوجلاله با مشکلات زیادی روبرو شد که مهم‌ترین آنها بسته بودن گذرگاه‌ها و کمبود مواد اولیه بود. این مشکلات حتی تأمین نیازهای اساسی را بسیار دشوار کرده بود. چالش دیگر، آگاهی کم جامعه از اهمیت مراقبت‌های روانی برای کودکان یتیم بود که در ابتدا، جلب حمایت‌های لازم را سخت می‌کرد.

او می‌گوید: «با وجود همه مشکلات، ناامید نشدیم و کوشیدیم از همان امکانات ساده موجود استفاده کنیم. ساختن محیطی مناسب برای کودکان برایمان ضروری بود، حتی اگر مجبور می‌شدیم از وسایل ارزان‌تر اما کارآمد استفاده کنیم. هدف اصلی ما این بود که کودک احساس کند در خانه‌ای گرم و امن زندگی می‌کند، نه در یک اردوگاه موقت دیگر.»

 

خدمات روستا... بیش از یک سرپناه

در حال حاضر، «روستای وفا» به حدود ۲۰۰ کودک یتیم خدمات ارائه می‌دهد. این کودکان همگی سختی‌های جنگ را تجربه کرده و هر یک به نوعی از نظر روانی و رفتاری آسیب دیده‌اند. کودکان یتیم علاوه بر غذا و سرپناه، به مراقبت‌های همه‌جانبه نیاز دارند تا آرامش درونی خود را بازیابند. به همین دلیل، روستا برنامه‌های مختلفی برای تخلیه هیجانی و حمایت عاطفی از طریق جلسات درمانی فردی و گروهی فراهم کرده است. متخصصان به کودکان کمک می‌کنند تا با ترس و اضطراب خود کنار بیایند و آسیب‌های روحی را به شکلی سالم بیان کنند.

بخش گفتاردرمانی نیز در روستا دایر شده است، چرا که بسیاری از کودکان به دلیل آسیب‌های روانی، در صحبت کردن مشکل دارند. درمانگران در این بخش به کودکان کمک می‌کنند تا دوباره بتوانند حرف بزنند و احساساتشان را بیان کنند. روستا علاوه بر حمایت‌های روانی، برنامه‌های آموزشی هم دارد که ادامه تحصیل کودکان را ممکن می‌سازد. همچنین با برگزاری فعالیت‌های تفریحی، به آنها کمک می‌کند تا حس یک زندگی عادی را تجربه کنند.

به گفته او «این کودکان تنها به دلسوزی نیاز ندارند، بلکه به درمان‌های تخصصی نیاز دارند تا شخصیت خود را بازسازی کند. بسیاری از آنها به خاطر ترس شدیدی که تجربه کرده‌اند، دچار شب‌ادراری یا سکوت شده‌اند. به همین دلیل می‌کوشیم برای هر کودک، راه‌حل‌های علمی مناسب با شرایط خودش را پیدا کنیم.»

 

زن فلسطینی... امیدآفرین در میان رنج

در شرایط دشوار نوار غزه، راه‌اندازی چنین طرح‌های انسان‌دوستانه‌ای توسط زنان فلسطینی در دل بحران‌ها، امری دور از انتظار نیست. زن در غزه فراتر از نقش مادر و همسر، رهبری خلاق و استوار است که در برابر سختی‌ها می‌ایستد. او در اوج درد، امید می‌سازد و از دل ویرانی‌ها راه‌حل می‌آفریند.

وفاء ابوجلاله در این باره می‌گوید: «زن فلسطینی تنها بازمانده جنگ نیست، بلکه ستون اصلی بازسازی جامعه است. ما منتظر بهتر شدن اوضاع نمی‌مانیم، بلکه از هیچ، فرصت می‌سازیم. در میان ویرانی‌ها، به دستی نیاز بود که کودکان را از تاریکی نجات دهد. من فهمیدم این دست باید دست یک زن فلسطینی باشد، چون او بهتر از هر کس دیگری معنای از دست دادن و ایستادگی را می‌فهمد.»

او می‌افزاید: «ما زنان غزه، به راستی از جنس آهنیم. هر مانعی را از سر راه برمی‌داریم، زیر بار غم‌ها خم نمی‌شویم، با تمام توان به زندگی می‌چسبیم و به فرزندانمان یاد می‌دهیم که برخاستن پس از هر شکست، تنها راه زنده ماندن است.»

 

نگاه به آینده

با وجود همه مشکلات، وفاء ابوجلاله امیدوار است بتواند این طرح را گسترش دهد و کودکان یتیم بیشتری را در مناطق مختلف نوار غزه پوشش دهد. این رؤیا همچنان در حال رشد است، اما همین حالا هم تغییری بزرگ در زندگی کودکانی که همه چیز را از دست داده‌اند، ایجاد کرده است.

وفاء ابوجلاله در پایان می‌گوید: «می‌خواهیم به این کودکان فرصت دهیم تا کودکی کنند، رؤیا ببینند، یاد بگیرند و حس کنند هنوز بخشی از این جهان هستند. این کودکان آینده ما هستند و اگر امروز از آنها مراقبت نکنیم، یک نسل را از دست خواهیم داد. روستای وفا تازه آغاز راه است. ما برای ادامه کار و رسیدگی به همه کودکان یتیم، به حمایت بیشتری از جامعه داخلی و جهانی نیاز داریم.»

در سرزمینی که جنگ آن را ویران کرده، «روستای وفا» مانند جزیره‌ای آرام در دل طوفان است. جایی که کودکان یتیم دوباره آنچه در جنگ از دست داده‌اند را می‌یابند: امنیت، مهر و فرصت یک زندگی شایسته.