پیوند همبستگی زنانه فراملی؛ از مراکش تا غزه و سودان
دو فعال زن مراکشی بر ضرورت گسترش همبستگی فراملی میان زنان در مناطق درگیری تأکید می‌کنند؛ همبستگی‌ای برای تبادل تجربه و حمایت از بازماندگان خشونت جنگی.
حنان حارت
مراکش- دو فعال حقوق زنان مراکشی خواستار گسترش دایره همبستگی زنانه‌ی فراملی به عنوان ابزاری برای فشار اخلاقی و سیاسی و وسیله‌ای برای تبادل تجربیات بین بازماندگان از مناطق مختلف درگیری شدند. به گفته آنها، این مسئله محدود به مرزهای جغرافیایی نیست، بلکه حافظه‌ای انسانی و مشترک است که به هر کسی که به عدالت و کرامت باور دارد، مربوط می‌شود.
زهرة قوبيع، فعال انجمن زنان «ملتقى» در منطقه ریف و عضو انجمن حقوق بشر مراکش، آنچه بر ساکنان غزه در طول جنگ گذشته است را «اخراج اجباری و پاکسازی اتنیکی علیه غیرنظامیان» توصیف کرد و گفت: هدف قرار دادن بیمارستان‌ها و مراکز اسکان زنان تنها «بخشی از سیاست سازمان‌یافته‌ای است که به دنبال ضربه زدن به استمرار جامعه فلسطینی در سطوح اجتماعی و فرهنگی است.»
وی با تاکید بر اینکه جنگ به طور ویژه زنان را هدف قرار داده است، زیرا آنها عامل تداوم نسل‌ها هستند، گفت: هدف قرار دادن زنان به معنای تلاش برای نابودی آینده کل جامعه است. آنچه بر زنان غزه گذشته است، یک وضعیت استثنایی نیست، بلکه در چارچوب الگویی تکرارشونده قرار دارد که در آن زنان آسیب‌پذیرترین افراد در برابر جنگ هستند.
وی به عنوان نمونه‌ای بارز و واقعی به سودان که میلیون‌ها آواره در آن زندگی می‌کنند که بیشتر آنها زنان و کودکان هستند و بسیاری از آنها مورد سوءاستفاده جنسی و نقض حقوقی قرار گرفته‌اند که مصداق جنایات علیه بشریت است، اشاره کرد و افزود: جهان شاهد صحنه‌های مشابهی در عراق و سوریه بوده است، جایی که زنان بیشترین هزینه را با آوارگی، قتل و از دست دادن همسران و فرزندان خود پرداخته‌اند.
در مورد همبستگی مراکش، زهرة قوبيع از ابتکارات زنان محلی و بین‌المللی استقبال کرد و آن را گامی مهم برای برجسته کردن حق فلسطینیان در تعیین سرنوشت خود دانست. او به عنوان نمونه به ابتکار «ناوگان صمود» اشاره کرد که از برجسته‌ترین ابتکارات نمادین بود و زنان فعال مراکشی در آن مشارکت داشتند و به نام خدیجه ریاضی به عنوان نمونه‌ای از مشارکت واقعی و برابر زنان در کنار مردان در این فعالیت‌ها اشاره کرد.
وی خواستار ادامه مبارزه زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی شد، زیرا به گفته او همبستگی زنان به خانواده نیز سرایت می‌کند و پایه حمایت گسترده‌تری برای مسائل عادلانه ایجاد می‌کند. او از جامعه مدنی بین‌المللی خواست که «برای توقف ماشین سرکوب و سیاست‌های اشغالگری اقدام کند.»
«حقوق قابل تجزیه نیست»
نعیمه واهلی، فعال حقوق بشر و عضو دفتر مرکزی انجمن حقوق بشر مراکش، آنچه در غزه اتفاق افتاد را به تجربیات قبلی همبستگی بین‌المللی، به ویژه از طریق «ناوگان صمود» که شامل چهره‌های زن از کشورهای مختلف بود، مرتبط دانست و تأکید کرد که «تصویر زنانی که در این ناوگان شرکت داشتند، همچنان در حافظه جمعی ما وجود دارد، زیرا معنای مقاومت مدنی را که از مرزها عبور می‌کند، تجسم بخشید.»
وی در مورد وضعیت انسانی که جنگ در غزه و سرزمین‌های فلسطینی به جا گذاشته است، او آن را «فاجعه‌بار و دردناک» توصیف کرد و آنچه فلسطینیان تجربه کرده‌اند، را نقض فاحش حقوق‌بشر و جنایات نسل‌کشی عنوان کرد که به صراحت قوانین بین‌المللی را زیر پا گذاشته و اراده ملت‌ها را به چالش کشیده است.
او توضیح داد: «ساکنان غزه تحت فشار قتل، گرسنگی، اخراج و آوارگی زندگی کرده‌اند، با هدف‌گیری مستقیم زنان، چه از طریق بازداشت، چه از دست دادن همسران و فرزندان، یا مواجهه با حملات در حین فرار، که همگی در چارچوب جنایات جنگی قرار می‌گیرد.»
نعیمه واهلی با تأکید بر اینکه زنان در تمامی بحران‌ها بیشترین هزینه را می‌پردازند، گفت: «در هر فاجعه یا بحران، نخستین کسانی که رنج می‌برند زنان هستند، و در هر حرکت اعتراضی، نخستین صفوف را زنان هدایت می‌کنند، و زمانی که اوضاع به جنگ تبدیل می‌شود، نخستین قربانیان نیز زنان هستند، زیرا آنها حلقه ضعیف‌تر هستند و در معرض بهره‌برداری، تجاوز، گرسنگی و خدشه‌دار شدن کرامت خود قرار می‌گیرند.»
او افزود: «آنچه در سودان و مناطق دیگر رخ می‌دهد زنگ خطری است» و تأکید کرد که توجه فراوان به مسئله فلسطین نباید رنج زنان دیگر را که هر روز با آوارگی، پناهندگی و خشونت جنسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، نادیده بگیرد. او به ویژه به مشکلات زنان مهاجر اشاره کرد که از ابتدایی‌ترین حقوق خود در زمینه سلامت، آموزش و کار محروم شده‌اند.
نعیمه واهلی با تأکید بر اینکه مبارزه حقوقی زنان غیر قابل تفکیک است، گفت: «حقوق زنان غیر قابل تفکیک هستند و نمی‌توان مبارزه ما را جدا یا تقسیم کرد. ما به عنوان زنان مراکشی همبستگی کامل خود را با زنان در مناطق درگیری، با زنان مهاجر، با زندانیان و با کسانی که در شرایط آسیب‌پذیر زندگی می‌کنند اعلام می‌کنیم و خواستار ایجاد حفاظت بین‌المللی واقعی برای آنها و تضمین حقشان در زندگی، کرامت و زندگی شرافتمندانه هستیم.»
هر دو فعال بر این نکته که این مبارزه تنها مبارزه زنان فلسطینی نیست، بلکه یک مبارزه انسانی علیه خشونت مسلحانه و مصونیت از مجازات است، تاکید کردند و گفتند: زنان خط دفاع نخست در حفظ صلح اجتماعی هستند و در عین حال بیشترین هزینه را زمانی می‌پردازند که این صلح فرو می‌ریزد.
با وجود آتش‌بس شکننده در غزه، سوالات مربوط به عدالت، جبران خسارت و بازسازی همچنان بی‌پاسخ مانده است و در این میان صدای زنان در سراسر منطقه در مورد آنها به هم نزدیک می‌شود. این دو فعال مراکشی تأکید می‌کنند که همبستگی زنان اقدامی مقطعی نیست، بلکه مسیری طولانی برای پاسخ‌گویی به ریشه‌های خشونت است، چه این خشونت در اشغالگری تجلی یابد، چه در حاشیه‌نشینی یا هر شکل دیگری از سرکوب علیه زنان. هنگامی که صدای زنان از مراکش تا فلسطین و از سودان تا سوریه به هم می‌پیوندد، آنها تنها سوگواری و عزاداری برای ویرانی نمی‌کنند، بلکه افقی تازه برای صلح ترسیم می‌کنند؛ صلحی که بنیاد آن بر عدالت، کرامت و حق زنان در زندگی بنا شده است.