SARYA DENİZ

Haber Merkezi- Kürt kadın gazeteciler bugün yüz yıllık direniş mirasını omuzlayarak faşizm ve zulme karşı en ön saflarda yer almaktan geri durmadılar. Türkiye'nin ilk kadın genel yayın yönetmeni Gurbetelli Ersöz'ün giden bu olmasına izin veren güçlü taşıyıcıları kadınlar, 7 Ekim Kürt Kadın Gazeteciler Günü'nde kalemlerini hakikatin izinde kullanmaktan ve cinsiyetçi medyaya karşı mücadeleden vazgeçmiyor.

Gurbetelli Ersöz'ün kalemiyle şekillenen Kürt kadın gazeteciler onun kaldığı yerden yazmaya devam ediyor. 7 Ekim Kürt Kadın Gazeteciler Günü de esasen Gurbetelli Ersöz'ün anısının kaybolduğu tarih olarak geçiyor. Kendisinden sonra birçok Kürt kadına yaşamıyla ilham veren Gurbetelli, 1965 yılında Elêziz'in Palu ilçesinde doğdu. Ziver köyünden olan Gurbetelli'nin yaşamı onun daimi mücadelesi ve direnişle geçti. İşte onun mücadeleci ruhu ve gücünden onbinlerce kişi etkilendi. Ziver köyünü bir süre sonra herkesin özgürlük mücadelesine katılanlarla anmaya başladı. 

İlk örgütlenme

Gubetelli 1983 yılında Çukurova Üniversitesi Yurtsever'in ilk örgütlenmesini sağladı. Üniversitede öyle bir iz kaldı ki, Çukurova Üniversitesi'nde çeşitli etkinlikler yapılıyor, bir Futbol Turnuvası düzenleniyor. Adana'da siyasetle, devrimcilikle tanışması Hedef küreselliğin özelliklerinin oldu. 1989 yılında tutuklanıp hapishaneye girdi. 1993 yılının Nisan ayında hapishaneden çıktıktan sonra Özgür Gündem'de çalışmaya başladı.

Mücadelesini dağlarda sürdürdük

1993 yılının Aralık ayına gelindiğinde Dünya İnsan Hakları Günü'nde Özgür Gündem gazetesi polisler tarafından basıldı. Gazetede bulunanlar gözaltına alındı. Gurbetelli Ersöz ve 17 gazete çalışanı 13 gün süren gözaltının ardından İstanbul 5 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'ne çıkarıldılar. Gurbetelli Ersöz ve İdari Müdürü Ali Rıza Halis, 'örgüt kaldırıldı' iddiasıyla tutuklanarak Bayrampaşa Cezaevi'ne gönderildi. Gurbetelli yaklaşık 6 ay Bayrampaşa Cezaevi'nde tutuldu; 16 Haziran günü ise tahliye edildi. Daha sonra 3 yıl 9 ay hapis cezası verildi. Cezaevindeki sızıntının ardından hemen prosedür dönen Gurbetelli Ersöz, birçok saldırı ve baskıyla karşı karşıya kaldı. Çalıştığı Özgür Ülke gazetesinin İstanbul Kadırga'daki teknik evi, Cağaloğlu'ndaki merkez büroları ve Ankara büroları 3 Aralık 1994'te bombalı saldırıda bulundu. Kadırga bürolarındaki nakliye görevlisi 32 kişi Ersin Yıldız öldürüldü, 23 kişi yaralandı. Bir süre sonra mücadelesini dağlarda sürdürme kararı aldı. 1995 yılında PKK'ye katıldı. 7 Ekim 1997'de Güney Kürdistan'da anısını kaybetmişti. 1995 ve 1997 yılları arasında yaşadıklarını günlüğünün ardından “Gurbet'in Güncesi Yüreğimi Dağlara Nakşettim” ismiyle kitaplaştırıldı. 1995 yılında PKK'ye katıldı. 7 Ekim 1997'de Güney Kürdistan'da anısını kaybetmişti. 1995 ve 1997 yılları arasında yaşadıklarını günlüğünün ardından “Gurbet'in Güncesi Yüreğimi Dağlara Nakşettim” ismiyle kitaplaştırıldı. 1995 yılında PKK'ye katıldı. 7 Ekim 1997'de Güney Kürdistan'da anısını kaybetmişti. 1995 ve 1997 yılları arasında yaşadıklarını günlüğünün ardından “Gurbet'in Güncesi Yüreğimi Dağlara Nakşettim” ismiyle kitaplaştırıldı.

İlk örgütlenme ve ulusal bilincin yaratılması

Gurbetelli Ersöz ismi birçok Kürt kadın gazeteciye rehber incelendiğinde, Gurbetelli'de kadının kadının mirasını taşıdığını ifade ediyordu. Tarihte kurulan ilk Kürt kadın derneği olarak kabul edilen Kürt Kadınları Teali Cemiyeti üyelerinin yazıları, ulusal bilincin gelişiminde önemliydi. Bu kadınların ilk Kürt kimlikleriyle ilk örgütlenmelerini oluşturmuşlardı. Denk'in geldiği dönem Osmanlı İmparatorluğu'nda etnik unsurlardan kadınların ortaklaşmasıyla 1913 yılında ortaya çıkan 'Kadınlar Dünyası' isimli dergide Kürt kadınların kaleme alındığı yazılar yayımlandı. Derginin yazarları ve aynı zamanda kurucuları arasında Meziyet Bedirxan, Fexriye Bedirxan, Mes'adet Bedirxan, gibi Kürt kadınları yer alıyordu. 1950'li yıllara gelindiğinde kadınların basın alanında yazar ve yönetici olarak yerlerini aldılar. Rewşen Bedirxan ismi Hawar künyesinde Yazı İşleri Müdürlüğü görevinin yanı sıra, köşe yazarı olarak geçti. Rahmexan ise 1950 yılında Jîn dergisinin imtiyaz sahibiydi.

Maya tutmuştu

Kürt kadınlarının yıllar süren gelişmeleri Kürt basınında atılan mayanın tutmasını başardılar. Kadınlar Kürt basınının gelişmelerin öncülüğü haline gelirken televizyondan dergiye, gazeteden radyoya kendi tarihlerini yazdılar. Özgürlük mücadelesinin devrimleriyle kadınlar, Kürdistan Kadın Hareketi'nin Avrupa'daki ilk kadın dergisi olan Jina Serbilind'i 1993'te yayına verdiler. 1997 yılında ilk kadın gazetesi "Jiyana Azad" haftalık olarak yayın hayatına başladı. 1998 yılında gelindiğinde Kuzey Kürdistan'da “Özgür Kadın” dergisi okuyucuyla buluştu. Dergi daha sonra farklı isimlerle yayın hayatına devam etti. 4 parça Kürdistan'da kadınlar tarafından etiketlenmiş dergi, gazete, ajans, internet sitesi şu isimlerle çıktı:

“Afretî Azad, Afret, Huner, Dengî Jinanî Kurdistan, Karwanî Afret, Afretî Kurd, Xanzad, Dengî Afret, Kadınların Kurtuluşu, Jina Kurd, Tewar, Yekbûn, Jiyan, Sêber, Jinî Emro, Dengî Afretan, Mehabad, Peyamî Xuşkan, Jina Serbilind , Jîn, Dengê Jinên Kurdistanê, Jinê Rabe, Yeksanî, Ji bo Rizgariya Jinan, Yeni Gün, Jin, Zîna Nû, Arjîn, Tiruske, Tewar-Javîn, Sinûr, Spêde / Spêdey Nwê, Dengî Jinan, Bêdarî Xuşkan, Ronahî, Roza, Dengê/Dengêk, Jujin, Çarşêw, Îlaf, Nîwey le Yadkiraw, Jiyanewe, Ayinde, Jiyanî Azad, Mîşkat, Mafî Afret, Bangeşey Rastî, Yaşamda Özgür Kadın Nivar, Jin û Jiyar, Xanimî Ku, Jin û Jiyan, Lawêj/Awêze, Dengî Xaniman, Dengê Jiyan, Nwêkar, Rasan, Pêge, Rêwan, Şawuşka, Dengê Jinan, Dengê Jiyan, Roşnayî, Jinan, Tanrıça Zîlan, Jin û Jiyan Nû, Xatûzîn, Îştar, Behare Zen, Berbang, Hêlîn, Rasan, Berew 8'î Mars, Newaya Jin, Dayik, Komarî Roj,Seday Wê, Hêviya Jinê, Gulcar, Kiçan, Warvîn, Zînê, Rodoz, Rewşen, Raperî, Asoya Jinê, Binevş, KJA, YJA Star, YPJ Star, JINHA, Şûjın, Jinnews, Jineolojî.”

Tüm dünyada bir ilke imza attılar

2000'li yıllar Kürt kadınların bu alanda yükselişe geçiş zamanları anlatır. Örgütlendikleri her alanda basın-yayın çalışmaları yapan kadınlar, 2001'de dağlarda Tanrıça Zilan, Güney-Batı Kürdistan'da Denge Jiyan, 2003'te Doğu Kürdistan'da Bahara Zen, 2004'te YJA STAR'ın yayın organı Star, 2005'te Avrupa'da Newaya Jin, 2007'de Kuzey Kürdistan Hêviya Jinê dergisini çıkardılar. 8 Mart 2012'de ise sadece Kürdistan'da değil tüm dünyada bir ilke imza attılar ve haberin cinsiyetçi doğasını değiştirmek için Jin Haber Ajansı'nı (JİNHA) kurdular. Ajansın Türk devleti tarafından kapatılmasının ardından kadınların yazmaya başlaması Jinnews ile devam etti. Kadınlar için bu da yeterli olmadı bu kez kadınların devam ettiğini söylemek ve daha net göstermek için 9 Ocak 2018'de JIN TV'yi yayın hayatına başlattılar.

Hakikatin yazıcıları

Gurbetelli Ersöz, Deniz Fırat, Nujiyan Erhan, Nagihan Akarsel ve daha birçok kadının emeği, mücadelesi ve direnişiyle şekillenmiş Kürt kadın basını bugün egemenlerin cinsiyetçi kodlarına, kadının hiçe sayan, katleden, parçalayan, işgal eden politikalarına kalemiyle meydan okumaya devam ediyor. Tüm dayatmalara kendini kapatarak, kendi sözlerini üreten ve piyasada, evde, iş yerinde, dağda, uzun süre kadının olduğu her yerde kadının gerçekliğini kaleme alan Kürt kadın gazeteciler, 'jin, jiyan, azadi' öğrettiğiyle kadın özgürlüğünün mücadelesinde hakikatin yazıcısı- anlatıcısı olmaktan vazgeçmiyor. Yüz yıllık bir kazancın parçası olduğunu söyleyen Kürt kadın gazeteciler Gurbetelli Ersöz'ün ölüm yıldönümü olan 7 Ekim'de Kürt Kadın Gazeteciler Günü'nü kutluyor. 

          [albüm=5664]