پوری سلطانی، پایەگذار کتابداری نوین ایران
پوراندخت سلطانی شیرازی، مشهور به پوری سلطانی متولد شهریور ١٣١٠، از پایهگذاران علوم کتابداری و اطلاعرسانی در ایران، استاد گروه کتابداری کتابخانه ملی ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بود.
وی را به عنوان «مادر کتابداری نوین ایران» میشناسند. او طی پنجاه سال کار مستمر، تأثیر بسزایی بر فعالیت و شکلگیری کتابخانه ملی ایران داشتهاست.
پوری سلطانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند؛ در آن زمان به عضویت سازمان پیشاهنگی دختران ایران درآمد. در ۱۳۳۱ از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به اخذ درجه کارشناسی ادبیات فارسی نائل شد و در همین سال در وزارت فرهنگ استخدام و مأمور تدریس در مدارس ساری شد.
در سال ۱۳۳۵ برای ادامه تحصیل به لندن رفت و به تحصیل در رشته زبانهای آرامی مشغول شد اما پس از مدتی به دلیل مشکلات مالی، ممنوعیت کار حین تحصیل و مخالفت دانشگاه با اعطای بورس تحصیلی، به ناچار تغییر مسیر داد و به تحصیل زبان و ادبیات انگلیسی پرداخت.
وی در سال ۱۳۴۱، با اخذ دیپلم کیمبریج در زبان انگلیسی به ایران بازگشت. در ابتدا ساواک او را از کارکردن محروم کردهبود؛ پس به تدریس زبان در کلاسهای شبانه پرداخت. در همین سالها بود که کتاب «هنر عشق ورزیدن» اریک فروم را به فارسی ترجمه کرد.
وی در سال ۱۳۴۵ در آزمون ورودی کارشناسی ارشد کتابداری که به تازگی در دانشگاه تهران دایر شده بود؛ شرکت کرد و پذیرفته شد. در ۱۳۴۷، یکی از ۱۳ دانشآموخته کتابداری از نخستین دوره کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه تهران بود. در همین سال برای تدریس درس فهرستنویسی و ردهبندی در همان دوره دعوت شد. او همچنین عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و استاد گروه کتابداری کتابخانه ملی ایران بودهاست.
پوری سلطانی در تأسیس و راهاندازی مرکز مدارک علمی و مرکز خدمات کتابداری در وزارت علوم و آموزش عالی نقش مؤثری داشت. این دو مرکز در ۱۳۴۷ افتتاح شدند و نقشی سازنده و مهم در فرایند گذار کتابداری ایران از مرحله سنتی به مدرن ایفا کردند و موجب تحولی عظیم در کتابخانههای ایرانی بهویژه کتابخانههای مراکزدانشگاهی و پژوهشی شدند. پوری سلطانی ریاست مرکز خدمات کتابداری را نپذیرفت و مدیریت بخش تحقیقات آن مرکز را بر عهده گرفت.
پوری سلطانی در پست مدیریت تحقیقات و با کمک نیروی جوان و دانشآموخته کتابداری توانست مهمترین قواعد و استانداردهای بینالمللی کتابداری را به فارسی ترجمه و با تحقیق و پژوهش آنها را بومی و ایرانی کند.
پوری سلطانی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی از کتابخانه ملی ایران بازنشسته شد؛ ولی همچنان همکاری خود را با آن نهاد ادامه داد. در این دوران بر ساماندهی و پردازش اطلاعات کتابها و تربیت فهرستنویسان جوان نظارت داشت.
در اسفندماه ۱۳۹۳ کتابخانه ملی ایران، از خدمات پوری سلطانی تجلیل کرد و به وی لقب «مادر کتابداری مدرن ایران» را اعطا کرد.
وی سرانجام در آبان ١٣٩۴، پس از تحمل دو سال بیماری، درگذشت.
تاریخ ۲۶ آبانماه ۱۳۹۷، از اتاق کار و یادگارهای وی در موزه کتاب و میراث مستند ایران، از بخشهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، رونمایی گردید.
پوری سلطانی امانتدار یک مجموعه از دستنوشتهها، عکسها، کارتپستالها و … مربوط به آذر رهنما بود که بر روی آن یادداشتی در توصیه به اهدای این آثار به کتابخانه ملی ایران نوشته بود؛ در مهرماه ۱۳۹۷ خورشیدی به همت شیفته سلطانی به این مهم، جامه عمل پوشیده شد و هماکنون این آثار در موزه کتاب و میراث مستند ایران نگهداری میشود.