هما ناطق، نویسنده، پژوهشگر و تاریخ‌دان

 

هما ناطق، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه در رشته تاریخ، در ۵ خرداد ١٣١٣ در اورمیه به دنیا آمد.

وی در دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن، تحقیقاتی در زمینه تاریخ مشروطیت و دوران قاجار انجام داده بود.

او در کودکی به همراه خانواده به تهران نقل مکان کرد و دوران تحصیل ابتدایی را در مدرسه‌ی مهر و فیروزکوهی و متوسطه را در دبیرستان انوشیروان دادگر و سپس در نوربخش (تهران) گذراند و بعد از اتمام کلاس دهم او را به انگلستان فرستادند و بعد از نزدیک به دو سال به ایران بازگشت. در سال ۱۳۳۶ برای گذراندن دوره کارشناسی تا دکترا به فرانسه رفت. آنجا به سرعت به سیاست گرایش پیدا کرد و پایان‌نامه‌اش را درباره‌ی احوال و تفکر سید جمال‌الدین اسدآبادی نوشت. این تحقیق با کمک هزینه مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در سال ۱۳۴۶ منتشر شد. هم‌زمان با همکاری ژیلبر لازار اقدام به ترجمه اشعار شاعرانِ معاصر ایران کرد.

هما، در فرانسه به عضویت کنفدراسیون دانشجویان درآمد و فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد. در ۱۳۴۷ به تهران بازگشت، در مؤسسه مطالعات اقتصادی مشغول به کار شد. رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، درخواست استخدام وی را در دانشگاه مطرح کرده بود و به این ترتیب هما ناطق از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۹ به تدریس در دانشکده تاریخ دانشگاه تهران پرداخت. در سال ۱۳۵۲ به دانشگاه پرینستون دعوت شد و یک سال در بخش تحقیقات خاورمیانه آن دانشگاه تدریس کرد.

در جریان انقلاب، جهت بازگشایی کانون نویسندگان کوشش کرد و در اردیبهشت ۱۳۶۰ به عنوان عضوِ هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران انتخاب شد. پس از انقلاب ۵٧، در سال ۱۳۵۹ و به دنبال انقلاب فرهنگی، به اجبار به فرانسه بازگشت.

پس از مهاجرت به فرانسه، به تحقیق درباره رابطه ایران و عثمانی و روسیه پرداخت. در سال ۱۳۶۳ به عنوان استاد تمام‌وقت در مؤسسه پژوهش‌های ایرانی دانشگاه سوربن مشغول به کار شد.

روز اول ژانویه ٢٠١۶، هما ناطق بعد از مدتی بیماری و انزوا درگذشت.