مریم عمید، مزینالسلطنهی ایران
مریم عمید سمنانی ملقب به مزینالسلطنه، سال ١٢۵٨ شمسی در سمنان به دنیا آمد. او تحصیلات اولیه را نزد پدرش (رئیس الاطباء) فرا گرفت و پس از آن ضمن ادامه تحصیل، زبان فرانسه و عکاسی را نیز آموخت و چند کتاب را از فرانسه به فارسی ترجمه کرده است.
مریم از زنان روشنفکر و نخستین زن روزنامهنگار ایرانی در دوران قاجاریه بود و در زمانی که خواندن و نوشتن برای زنان عیب شمرده میشد و دانش و پژوهش زنان گناه بود، او موفق شد نخستین نشریه زنان ایران را راهاندازی کند. این هفتهنامه هشت صفحهای که دانش نام داشت و در سال ۱۲۸۹ در تهران منتشر شد، عمرش زیاد نبود اما در دوران مشروطه تحولی مهم به حساب میآمد. بعد از تعطیلی هفتهنامه دانش در سال ۱۲۹۲ خورشیدی نشریه شکوفه را منتشر کرد.
وی با انتشار این نشریه، ضمن آموزش و آگاهسازی زنان و دختران، برای تساوی حقوق زن و مرد نیز تلاش کرد. همچنین یکی از اعضای اصلی «انجمن همت» متشکل از فعالان حقوق زنان بود که به ترویج استفاده از کالاهای داخلی و تشویق فراگیری هنرهای دستی توسط زنان میپرداخت.
انجمن همت در سال ۱۳۲۳ هـ. ق توسط مدیران مدارس دخترانه تأسیس شد که مریم نقش مؤثری در معرفی و گسترش فعالیتهای آن داشت. یکی از اهداف مهم این انجمن تحریم اجناس خارجی و منع واردات این نوع محصولات بود. به عنوان مثال، همان زمان تحریم منسوجات خارجی در دستور کار این انجمن قرار گرفت و قرار شد تمامی مدارس دخترانه (اعم از دانش آموزان و معلمان) از پارچههای ایرانی استفاده کنند و در صورت مشاهده تخلف و خرید منسوجات خارجی، فرد خاطی اخراج شود. به این ترتیب ظرف یک ماه نزدیک به پنج هزار نفر به این تحریم پیوستند.
مبارزه با خرافات و جنگ با رسم و رسوم کهنه و عقب افتاده در میان زنان یکی از کارها و اقدامات مزینالسطنه بود. او برای رساندن صدای مبارزه با خرافات و عقاید ارتجاعی از نشریه شکوفه استفاده کرد. مریم در این رسانه ضمن تقبیح آداب و عقاید عقب افتاده زنان در ایران، وضعیت زنان در سایر نقاط جهان (به ویژه وضعیت زنان در اروپا) را بررسی و مطرح کرد و این کار را مهمترین و اساسیترین راه آگاهی زنان در ایران میدانست.
راهاندازی مدرسه دخترانه یکی از کارهای ماندگار مریم عمید بود. وی در سال ۱۳۳۰ هـ. ق (۱۲۹۱ خورشیدی) مدرسهای دخترانه با نام مزینیه تأسیس کرد که دو شعبه داشت. یک شعبه دارالعلم بود و علوم مختلف (از خواندن و نوشتن تا ریاضیات و جفرافیا و آموزش زبانهای خارجی) در آن تدریس میشد و شرط قبولی و مدرک تحصیلی، موفقیت در آزمون و امتحانی بود که توسط وزارت معارف برگزار میشد. این مدرسه در کنار باغ آصفالدوله قرار داشت. مدرسه دوم که دارالصنایع نام داشت و در محله آبمنگل واقع بود، به آموزش کارهای هنری و صنابع دستی (قالیبافی، جوراب بافی، زردوزی…) اختصاص یافت.
به علت شرایط مردسالار و عدم رغبت خانوادهها به آموزش دختران، او برای تشویق تحصیل دختران، در مقابل ثبت نام دو دانشآموز که شهریه پرداخت میکردند یک دانش آموز را مجانی ثبت نام میکرد و با والدین و خانوادهها هم توافق میکرد که تا پابان دوره تحصیل نباید دانشآموزشان را از مدرسه بیرون بیاورند.
مزینالسلطنه در شهریور سال ۱۲۹۸ خورشیدی، در سفری که به زادگاه خود، سمنان داشت بر اثر سکته قلبی درگذشت.