زهور مشرقی

تونس- بهیه نار، متخصص تونسی در حوزه رسانه‌های اجتماعی، بر این باور است که زنان برای مقابله با ساختارهای مردسالارانه، نیازمند بسترهایی هستند که از آنان حمایت کند. وی زنان را به مشارکت فعال و هوشمندانه در پلتفرم‌های مختلف دعوت می‌کند، با این تأکید که این حضور باید توأم با اعتماد به نفس و احتیاط باشد. هدف از این رویکرد، جلوگیری از تبدیل شدن این ابزارها به منبعی برای مزاحمت و تشدید خشونت علیه زنان است.

بهیه نار، متخصص تونسی در حوزه رسانه‌های اجتماعی، بر این عقیده است که در عصر پیشرفت‌های نوین فناوری، حضور زنان در شبکه‌های اجتماعی به یک ضرورت حیاتی بدل شده است. این شبکه‌ها باید در خدمت پیشبرد مسائل زنان قرار گیرند. از دیدگاه وی، این ابزارهای ارتباطی ماهیتی دوگانه دارند؛ هم به عنوان سلاح و هم به مثابه ابزار عمل می‌کنند. این دوگانگی از آن جهت است که از یک سو، این رسانه‌ها مجرایی برای انعکاس صدای گروه‌های به حاشیه رانده شده و ابراز دیدگاه در خصوص مسائل زنان فراهم می‌آورند. از سوی دیگر، نقشی اساسی در مبارزه با معضل خشونت ایفا می‌کنند و امکان آگاهی‌رسانی درباره قوانین حمایتی موجود را میسر می‌سازند.

وی بر ضرورت حضور زنان در شبکه‌های اجتماعی تأکید ورزید و خاطرنشان ساخت که بهره‌گیری از این رسانه‌ها در جهت خدمت به مسائل زنان و اصلاح تصاویر کلیشه‌ای مردسالارانه که به زنان لطمه می‌زند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. وی همچنین اظهار داشت که اشتراک‌گذاری تجارب زنان از طریق شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در ترغیب و حمایت متقابل ایفا می‌کند. این امر به ویژه در شرایطی که زنان با تفکرات مردسالارانه و سلطه‌جویانه احاطه شده‌اند، حائز اهمیت است. چنین تفکراتی با حفظ قالب‌های سنتی از پیش تعیین شده، سعی در تقلیل جایگاه زنان دارند.

وی تشریح کرد که شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر نقش مهمی در افشای معضل قتل و خشونت علیه زنان ایفا نموده‌اند. به گفته وی: «در گذشته، بسیاری از موارد خشونت بدون جلب توجه عمومی رخ می‌داد، زیرا رسانه‌های سنتی یا قادر به پوشش تمام وقایع نبودند و یا بر اساس سیاست‌های تحریریه خود، موارد خاصی را برای گزارش انتخاب می‌کردند. اما اکنون به واسطه این ابزارهای نوین، ما قادر به شنیدن، واکنش نشان دادن و اعتراض علیه هر گونه خشونتی که زنان را متأثر می‌سازد، هستیم» وی به عنوان مثال به واقعه‌ای اشاره کرد: «به لطف فیسبوک، ما از حادثه قتل یک زن توسط همسرش در روز عید قربان در استان قیروان آگاه شدیم و حتی تصاویر دلخراش آن را مشاهده کردیم. در پی این رویداد، نهادهای دولتی و سازمان‌های مدافع حقوق زنان برای پیگرد قانونی مجرم و حمایت از فرزندان این زن که به طرز فجیعی مادر خود را از دست داده بودند، وارد عمل شدند.»  وی ادامە داد : «بنابراین، ما به این پلتفرم‌ها نیاز داریم، اما استفاده از آنها باید با احتیاط و هوشمندی همراه باشد.»

وی به ماهیت دوگانه رسانه‌های اجتماعی اشاره کرد. علی‌رغم مزایای قابل توجه این رسانه‌ها در زمینه افشای موارد خشونت، ارتقای آگاهی زنان، تسهیل بازاریابی پروژه‌های آنان و انعکاس داستان‌های موفقیت‌شان، این پلتفرم‌ها همچنین می‌توانند به منبعی برای آزار و اذیت تبدیل شوند. وی در ادامه نسبت به معضلات فزاینده در فضای دیجیتال هشدار دادند. این معضلات شامل خشونت‌های سایبری، اخاذی و آزار از طریق این رسانه‌ها می‌شود. علاوه بر این، وی به سوءاستفاده برخی افراد از این پلتفرم‌ها برای تخریب اعتبار و وجهه فعالان اجتماعی، روزنامه‌نگاران و سیاستمداران زن اشاره کرد.

وی زنان را به درک اهمیت استناد به قانون شماره ۵٨ مصوب سال۲۰۱۷ در مبارزه با خشونت دیجیتال فراخواند. تأکید کرد که در حال حاضر، اثبات وقوع خشونت تسهیل شده است و حتی در صورت انصراف قربانی از پیگرد قانونی، این قانون با قاطعیت با موارد خشونت برخورد خواهد کرد.وی اظهار داشت: «خشونت دیجیتال به پدیده‌ای نگران‌کننده بدل شده که حضور زنان در شبکه‌های اجتماعی را مورد تهدید قرار می‌دهد. از این رو، رعایت احتیاط ضرورت یافته است، به ویژه در مواردی که یک زن اطلاعات مربوط به حریم خصوصی خود را در فضای عمومی به اشتراک می‌گذارد.»

وی به ذکر مثالی در این زمینه پرداخت: «پیش‌تر، در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شد که در آن زنی به صورت خودجوش با یک هنرمند به رقص پرداخته بود. این موضوع در فضای مجازی از بافت اصلی خود خارج شد و تصویری نامناسب از آن زن به طور گسترده‌ای انتشار یافت. این رویداد موجب آسیب روحی به فرد موردنظر گردید، به طوری که وی خواستار حذف ویدیو به منظور حفظ حرمت خانواده‌اش شد. با این حال، این درخواست مورد اجابت قرار نگرفت.»  وی در ادامه افزود: «در چنین مواردی است که قانون شماره ۵٨ می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در رسیدگی به فشارهای روانی وارده بر قربانی و پیشگیری از عواقب احتمالی وخیم ایفا کند. این نمونه‌ای ساده از خشونت دیجیتالی است که به صورت روزمره شاهد وقوع آن هستیم.»

در خصوص نحوه محافظت زنان از خود در مقابل این نوع خشونت مخاطره‌آمیز، وی تأکید نمود که آگاهی از اهمیت وجود قانونی حمایتی، در اولویت قرار دارد. علاوه بر این، آگاهی از این مسئله که گروهی از افراد به هر محتوایی که منتشر می‌شود، خصوصاً اگر ماهیت فمینیستی داشته باشد، واکنش منفی نشان خواهند داد و زنان را هدف ارعاب و انتقادات جنسیت‌محور قرار خواهند داد، حائز اهمیت است. وی بر ضرورت خودداری از انتشار تمامی اطلاعات شخصی به صورت عمومی تأکید ورزید تا از خطر اخاذی مصون بمانند. الزامی نیست که ما به عنوان زنان، حریم خصوصی خود را به منظور کسب درآمد در شبکه‌های اجتماعی در معرض دید عموم قرار دهیم.

درباره روش‌های حمایت از مسائل زنان از طریق شبکه‌های اجتماعی، با توجه به اینکه این شبکه‌ها به «ضرورتی اجتناب‌ناپذیر» بدل شده‌اند، وی اظهار داشت: «ما با انتشار داستان‌های موفقیت خود آغاز می‌کنیم تا الهام‌بخش یکدیگر باشیم، و تلاش می‌نماییم تا حوزه‌هایی را که هنوز در انحصار مردان است، به عرصه حضور زنان تبدیل کنیم تا توانمندی‌های خود را به اثبات برسانیم. ثانیاً، زمان آن فرا رسیده که با ارتقای آگاهی یکدیگر متحد شویم و از رویکرد انتقاد و سرزنش علنی یکدیگر در فضای نظرات اجتناب ورزیم. گاه مشاهده می‌شود که آزار یک زن از سوی زن دیگری صورت می‌پذیرد و این امری است که ما در صدد مقابله با آن هستیم. مسائل و مطالبات ما مشترک است، لذا بیایید به توافق برسیم و مفهوم واقعی اتحاد را در جهت خدمت به واقعیت خود و ارتقای آن به منصه ظهور برسانیم. اختلاف میان ما صرفاً به تقویت ذهنیت مردسالارانه و پدرسالارانه منجر خواهد شد.»

در پایان سخنانشان، بهیه نار بر اهمیت وجود پلتفرم‌های ویژه زنان در شبکه‌های اجتماعی تأکید نمود و خاطرنشان ساخت که این پلتفرم‌ها مستلزم حمایت هستند. وی افزود که این پلتفرم‌ها باید به سوی زنان گام بردارند، با آنان ارتباط نزدیک برقرار کنند و آنان را آگاه سازند تا بتوانند صدای خود را بدون هیچ گونه محدودیتی به گوش دیگران برسانند. پلتفرم‌های ویژه زنان باید حضوری قدرتمند در زمینه آگاهی‌بخشی، حساس‌سازی و آموزش داشته باشند، زیرا آنها نخستین حامیان ما محسوب می‌شوند. گاه نیازمند شنیدن دیدگاه متخصصان در موضوعات مرتبط با زنان و دسترسی به آمار و تحلیل‌ها هستیم، و این خدمتی رسانه‌ای است که صرفاً توسط رسانه‌های تخصصی زنان ارائه می‌گردد.