دور از سیاست، زنان عراقی عمق پیوندها با مردم سوریه را تأیید می‌کنند
بازدیدهای متقابل دولت عراق و نمایندگان دولت موقت سوریه ابعاد سیاسی و امنیتی دارد. جولانی (احمد شرع) متهم است که پس از ۲۰۰۳ به عنوان عضو سازمان القاعده در عملیات نظامی علیه عراقی‌ها شرکت کرده است.
رجاء حمید رشید
عراق - پیچیدگی‌های سیاسی و درگیری‌های منطقه‌ای بر روابط برخی دولت‌ها سایه انداخته، اما صدای مردم همچنان قوی‌تر از این تنش‌هاست. پیوندهای انسانی عمیق، ملت‌ها را به یکدیگر پیوند می‌دهد. روابط مردم عراق و سوریه علی‌رغم مواضع متفاوت نسبت به مقامات رسمی، بر پایه برادری و تاریخ مشترک استوار مانده است.
در این راستا، شخصیت‌های برجسته عراقی مواضع روشنی اتخاذ کرده‌اند و بین مردم و حکومت‌ها تفکیک قائل می‌شوند. آنها خواستار تقویت همکاری انسانی و فرهنگی علی‌رغم چالش‌های موجود هستند.
لینا عماد موسوی، استادیار مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی دانشگاه بغداد، این موضوع را از مسائل بسیار حساس روابط منطقه‌ای دانست. حساسیت این موضوع به‌ویژه در روابط عراق و دولت موقت سوریه نمایان است که احمد شرع (جولانی) نقش کلیدی در آن ایفا می‌کند. او رهبر سابق هیئت تحریر الشام و رئیس‌جمهور فعلی سوریه است و اتهاماتی درباره فعالیت‌هایش در عراق پس از ۲۰۰۳ مطرح شده است.
لینا عماد موسوی معتقد است این مسئله ابعاد مختلفی دارد. بازدیدهای متقابل دولت عراق و نمایندگان دولت موقت سوریه که گروه‌های قدرتمندی چون هیئة تحریر الشام در آن نقش دارند، پیامدهای سیاسی و امنیتی پیچیده‌ای به دنبال دارد. این پیچیدگی به دلیل اتهامات علیه جولانی است که سابقه عضویت در القاعده دارد و متهم به شرکت در عملیات نظامی علیه عراقی‌ها پس از ۲۰۰۳ است.
او درباره تأثیرات احتمالی توضیح داد: «هر گونه نزدیکی رسمی یا غیرمستقیم به جولانی احتمالاً با مخالفت گسترده مردم و اقشار اجتماعی روبه‌رو خواهد شد. این مخالفت به‌ویژه در استان‌هایی که پس از اشغال آمریکا آسیب دیدند، شدیدتر خواهد بود.»
بازسازی گروه‌های افراطی تحت پوشش سیاسی
لینا عماد موسوی در ادامه گفت: «این نزدیکی ممکن است تنش با متحدان سابق سوریه مانند ایران و روسیه را تشدید کند که مخالف هیئت تحریر الشام هستند. البته فرصتی برای سیاست عمل‌گرایانه محدود نیز وجود دارد. علی‌رغم سابقه دشمنی، برخی طرف‌های عراقی ممکن است ارتباط با دولت موقت را برای کنترل تهدیدهای فرامرزی از شمال سوریه مفید بدانند، خصوصاً در زمینه قاچاق اسلحه یا نفوذ عناصر افراطی.»
او همچنین به بُعد دیگر موضوع یعنی نگرانی‌ها و چالش‌ها و راه‌های تقویت اعتماد و همکاری اشاره کرد: «میراث خونین گروه‌های مسلح، به‌ویژه حضور جولانی در نبردهای فلوجه و رمادی در قالب سازمان القاعده، هر گونه نزدیکی با او را به موضوعی اخلاقی و سیاسی بحث‌برانگیز تبدیل کرده است.»
وی از احتمال بازسازی گروه‌های افراطی تحت پوشش سیاسی ابراز نگرانی کرد: «بیم آن می‌رود که جولانی از طریق گفت‌وگوی سیاسی به تدریج مشروعیت کسب کند. این مسئله ممکن است گروه‌های دیگر را تشویق کند تا برای رسیدن به قدرت از زور استفاده کنند. همچنین احتمال گسترش نفوذ فکری یا تشکیلاتی هیئت تحریر الشام به داخل عراق، ثبات مناطق غربی کشور را تهدید می‌کند.»
لینا موسوی برای تقویت اعتماد راهکارهایی پیشنهاد داد: «باید معیارهای شفافی برای تعامل تعیین کرد. از جمله اینکه دولت موقت از شخصیت‌های متهم به تخلف علیه عراق فاصله بگیرد. همچنین می‌توان کانال‌های دیپلماتیک مشروط و هدفمند مانند هماهنگی امنیت مرزی و مبارزه با قاچاق برقرار کرد، البته بدون به‌رسمیت‌شناسی سیاسی کامل. مشارکت نهادهای بین‌المللی به عنوان میانجی نیز می‌تواند به کاهش تنش و جلوگیری از حمایت غیرمستقیم از عناصر مشکوک کمک کند.»
نمی‌توان یک ملت را به خاطر اعمال یک نفر مجازات کرد
مها صکبان، رئیس هیئت‌مدیره مرکز حقوق انسانی زنان، بیان کرد که بخش زیادی از عراقی‌ها دولت موقت سوریه و به‌طور خاص احمد شرع را مسئول شرکت در اقدامات نظامی علیه خود از زمان سقوط رژیم صدام در ۲۰۰۳ می‌دانند. اسناد بین‌المللی و شهادت شاهدان این موضوع را تأیید می‌کند. ایالات متحده نیز جایزه‌ای برای کمک به دستگیری جولانی تعیین کرده است.
مها صکبان تأکید کرد: «اما نمی‌توان یک ملت را به خاطر اعمال یک نفر مجازات کرد. جولانی یک شخص است، ولی حالا که نماینده کشوری شده است، عادلانه نیست دو ملت عراق و سوریه متحمل پیامدهای کارهای او شوند. مناصب دائمی نیست و ممکن است روزی جولانی از موقعیت رسمی‌اش کنار برود و مصونیتش برداشته شود. در آن صورت می‌توان او را به عنوان شخص عادی محاکمه کرد.»
اشواق بدری، روزنامه‌نگار و رئیس سازمان خانواده و جامعه برای توسعه پایدار، تصریح کرد که مردم عراق با مردم سوریه رابطه خوب و محبت عمیقی دارند و هیچ دشمنی یا کینه‌ای میان دو ملت وجود ندارد: «ما با مردم سوریه هیچ اختلافی نداریم. تنها با دولت سوریه مشکل داریم چراکه در دوران کنترل داعش آسیب‌های بزرگی به عراق وارد کرد. این گروه در دل خانواده‌های شهدا زخم‌های عمیقی به دلیل کشتار، اسارت و آوارگی که استان‌های مختلف را درگیر کرد، ایجاد نمود.»
وی ادامه داد: «به همین دلیل دولت سوریه را نمی‌پذیریم و از تعامل با آن خودداری می‌کنیم زیرا در شرایط فعلی امکان تفاهم وجود ندارد. اما هیچ مشکلی با مردم سوریه نداریم. آنها خانواده و برادران ما هستند. عراق خانه دوم آنهاست و سوریه نیز خانه دوم ما محسوب می‌شود.»
اشواق بدری توضیح داد که دو ملت عراق و سوریه به‌طور مداوم در رویدادهای فرهنگی و برنامه‌هایی که سازمان‌های مدنی برگزار می‌کنند، شرکت می‌کنند. این ملاقات‌ها نشان‌دهنده پیوندهای عمیق میان دو ملت است. او سخنانش را چنین پایان داد: «ما عمیقاً برای رنج‌هایی که مردم سوریه از آوارگی، کشتار و سختی‌ها متحمل می‌شوند، غمگینیم چراکه خودمان نیز تجربه‌های مشابهی داشته‌ایم و به خوبی درد آنها را درک می‌کنیم.»