زنان و نابرابری بهداشتی؛ وقتی نوار بهداشتی به یک کالای لوکس مبدل می‌شود
عدم دانش کافی زنان در زمینه پریود و نبود امکانات بهداشتی در واقع ریشه در سیاست‌های ناکارآمد حکومت دارد. حکومت معمولا با حذف مسائل اصلی مربوط به زنان سعی دارد با کمرنگ کردن نقش زنان در جامعه آنان را منزوی کند.
نسیم احمدی
کرماشان- بسیاری از زنان حاشیه‌نشین کرماشان به دلیل فقری که دارند با بحران عدم دسترسی به وسایل مورد نیاز برای پریود روبرو هستند. بر خلاف باور عموم مردم که تصور می‌کنند دسترسی به پد قاعدگی امری عادی و روزانه است، این کالا برای زنان بسیاری هنوز هم غیر قابل دسترس است و یک کالای لوکس محسوب می‌شود.
بر اساس جدیدترین پژوهش دکتر فهیمه رنجبر، دانشیار سلامت باروری، در زمینه بهداشت قاعدگی زنان در ایران که شهریور سال جاری منتشر شد، تنها ۵۵ درصد زنان ایرانی به نوار بهداشتی و یا سایر محصولات بهداشت قاعدگی دسترسی دارند.
از نتایج این پژوهش می‌توان استنباط کرد که تقریبا نیمی از زنان ایرانی به پد قاعدگی و وسایل بهداشتی مرتبط دسترسی ندارند که همین مسئله می‌تواند سلامت آنها را به خطر بیندازد.
سمیرا صنایی(اسم مستعار)، دانشجوی مامایی و فعال حوزه زنان، می‌گوید: «جای شکی نیست که زنان بسیاری هنوز هم از پارچه‌های کهنه به عنوان نوار بهداشتی استفاده می‌کنند. در کرماشان نیز این پدیده وجود دارد و در مناطقی از کرماشان مانند آناهیتا، چمن، نوکان و سایر محدوده‌های در حاشیه این مسئله پر رنگ‌تر است. بر اساس بررسی‌های میدانی، اندک زنانی که در این مناطق کرماشان از نوار بهداشتی استفاده می‌کنند محل تهیه نوار بهداشتی آنها و نگهداری آن کاملا غیربهداشتی است. علاوه بر نوار بهداشتی مسئله لباس زیر نیز اهمیت دارد. متاسفانه بسیاری از زنان حاشیه‌نشین کرماشان، سال‌ها از یک لباس زیر استفاده می‌کنند و یا نوار بهداشتی تاریخ گذشته مصرف می‌کنند. این محصولات تاریخ گذشته قیمت بسیار ارزان‌تری دارند و معمولا محل تهیه آنها از دست‌فروشی است که همین مسئله خود زمینه بروز انواع عفونت و بیماری در این زنان شده است.»
تبعیض جنسیتی و نادیده گرفته شدن زنان
زنان حاشیه‌نشین بسیاری در کرماشان برای تهیه لباس زیر و یا نوار بهداشتی خود به دستفروش‌های جمعه بازار مراجعه می‌کنند. در این بازار، لباس‌های زیر در شرایطی کاملا غیربهداشتی بر روی زمین پهن می‌شوند و یا نوار بهداشتی ها در لابلای لباس‌های کهنه به صورت تکی به فروش می‌رسند. تهیه نوار بهداشتی و لباس زیر در محلی کاملا غیربهداشتی تنها بخشی از بحران بهداشت پریود در بین این زنان است. مسئله دیگری که وجود دارد این است که زنان حاشیه‌نشین در محیطی کاملا آلوده زندگی می‌کنند و معمولا محل تعویض نوار و یا پارچه آنها در دستشویی و یا حمامی کاملا غیربهداشتی است.
این ماما در ادامه می‌گوید: «تهیه نوار بهداشتی و لباس زیر از محلی کاملا غیر بهداشتی و از طرفی استفاده از پارچه کهنه به جای نوار بهداشتی سبب عفونت شدید این زنان می‌شود. بیشتر زنان حاشیه‌نشین کرماشان هیچگاه برای درمان عفونت‌های خود به پزشک زنان مراجعه نمی‌کنند. در واقع درصد بالایی از آنها ترشحات قارچی یا عفونت واژینال خود را امری عادی می‌دانند و از آنجایی که شرم صحبت درباره مسائل زنانه در بین آنها وجود دارد هیچگاه تجربیات پریود و یا بیماری‌های زنانه خود را با اطرافیان به اشتراک نمی‌گذارند. عدم اشتراک اطلاعات باعث می‌شود زنان به روش‌های غلط خود دوران پریود را تا یائسگی طی کنند و همین تابوها و روش‌های اشتباه را به فرزندان خود منتقل کنند.»
اما فقر پریود را نمی‌توان تنها به عدم دسترسی زنان به وسایل بهداشتی محدود کرد. نبود اطلاعات کافی درباره‌ی پریود و نحوه برخورد با آن نیز یک نوع فقر محسوب می‌شود.
ماریا.ک ٣٠ ساله و ساکن محله آناهیتا کرماشان می‌گوید: «همیشه فکر می‌کردم زنان متاهل پریود می‌شوند. وقتی اولین بار پریود شدم فکر کردم زن شده‌ام [منظور اینکه باکرگی خود را از دست داده‌ام] بنابراین خونریزی ام را از خانواده پنهان کردم. بعد از چند روز مادرم از روی لکه خون روی لباسم فهمید که پریود شده‌ام و چند تکه پارچه به من داد تا به جای نوار بهداشتی استفاده کنم.»
عدم دانش کافی زنان در زمینه پریود و نبود امکانات بهداشتی در واقع ریشه در سیاست‌های ناکارآمد حکومت دارد. حکومت معمولا با حذف مسائل اصلی مربوط به زنان سعی دارد با کمرنگ کردن نقش زنان در جامعه آنان را منزوی کند. اینکه نیمی از زنان در ایران به ساده‌ترين وسیله بهداشتی خود دسترسی ندارند، نشان می‌دهد که تا چه اندازه زنان از سوی حاکمیت تحت ظلم و تبعیض هستند.
تلاش‌های محلی برای کاهش نابرابری
مرضیه.س، فعال مدنی، می‌گوید: «تقریبا سه سال پیش برای اولین بار در محله جعفرآباد کرماشان، نوار بهداشتی و لباس زیر در بین زنان توزیع کردیم. بسیاری از زنان برای اولین بار بود که می‌توانستند نوار بهداشتی داشته باشند و نحوه استفاده از آن را بلد نبودند، از این رو به تعداد زیادی از آنها نحوه استفاده از نوار بهداشتی را آموزش دادیم. تقریبا هیچکدام از آنها کوچک‌ترین اطلاعی درباره‌ی تامپون نداشتند و توضیح درباره‌ی نحوه استفاده از تامپون و کاپ قاعدگی برای آنها نوعی توهین تلقی می‌شد. در واقع وقتی نحوه قرارگیری کاپ قاعدگی را توضیح دادیم، با واکنش منفی نسبت به آن روبرو شدیم. تقریبا ٩٠ درصد زنان آنجا اجازه نمی‌دادند دختران مجردشان در آموزش‌های ما در زمینه پریود حضور داشته باشند. آنان باور داشتند که به دلیل مجرد بودنشان نیازی به اطلاعات درباره پریود ندارند.»
علاوه بر محدودیت‌های تحمیل شده به این زنان، خود سانسوری نیز محصول این انحصار شده است. این دست از زنان علاوه بر اینکه به وسایل بهداشتی قاعدگی دسترسی ندارند، حتی گاهی از وجود چنین وسایلی مطلع نیستند. این عدم آگاهی باعث می‌شود این زنان، فرزندان دختر خود را از پذیرش آگاهی در این زمینه منع کنند و مانع از شکست این چرخه‌ی فقر اطلاعاتی و بهداشتی در زمینه‌ی پریود شوند.
به طور کلی عدم دسترسی به وسایل بهداشتی مرتبط با پریود را نمی‌توان با یک نگاه سطحی تنها به یک بحران بهداشتی در کرماشان محدود کرد. این مسئله در واقع ریشه در نابرابری جنسیتی تحمیل شده از سوی حکومت دارد که توانسته ابعاد مختلف بهداشتی، اجتماعی، درمانی و انسانی زندگی زنان را در بر بگیرد و آنان را در چرخهای از عدم توازن و کمبود قرار دهد. در واقع این زنان با سیاست‌های حاکمیت وادار به زندگی در یک فقر تحمیلی هستند که حتی جزئی‌ترین شرایط زندگی آنان را تحت تاثیر قرار داده و آنان را وادار به پذیرش شرایط حاکم کرده است، شرایطی که زنان در انتخاب آن هیچ نقشی نداشته‌اند و در واقع جنسیت آنان حتی پیش از زاده شدن آنها این سرنوشت را برایشان رقم زده است.