شیرین‌بیان و خواص بی‌نظیرش
شیرین بیان یکی از قدیمی‌ترین و مفید‌ترین گیاهانی است که مصرف خوراکی و دارویی آن زبانزد است، ریشه‌ی این گیاه خواص فوق‌العاده‌ای دارد و در درمان دیابت کاربرد دارد.
مرکز خبر- شیرین‌بیان، گیاهی خودرو است که ساقەی زیرزمینی و ریشەی آن مصرف دارویی دارد. این ریشەی جادویی، منبع بسیار خوبی از انواع ویتامین B و ویتامین E و مواد معدنی از جمله پتاسیم و منیزیم است. شیرین‌بیان همچنین برای بیماری‌های گوارشی، کاهش وزن، مراقبت از پوست و درمان افسردگی بسیار موثر است.
جوشانده‌ی ریشەی شیرین‌بیان یکی از قدیمی‌ترین دمنوش‌های انسان در سراسر دنیاست. از گذشتەهای دور در غرب آسیا و شرق اروپا از ریشەی شیرین بیان برای مصارف خوراکی و دارویی استفاده شده است. مصارف پزشکی این گیاه از زمان‌های قدیم در مصر، بەعنوان شیرین‌کننده نوشیدنی‌ها و همچنین در ایران، چین و یونان برای ناراحتی‌های معده، مشکلات تنفسی و کاهش التهاب رایج بوده است.
ماده‌ی موثر ریشەی شیرین‌بیان ''گلیسرایزین'' نام دارد که باعث ایجاد طعم شیرین و البته خواص مختلف این گیاه می‌شود.
کاربردهای گیاه شیرین‌بیان در صنعت غذایی
کاربرد اصلی این ماده، شیرین کردن فرآورده‌های غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین‌تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد. ریشەی خشکیده شیرین‌بیان را میتوان بەعنوان چاشنی جوید.
پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به‌عنوان نوعی از شیرینی‌جات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت.
طعم عصارهٔ شیرین‌بیان در انواع گسترده‌ای از تنقلات شیرین (همچون آب‌نبات) یافت می‌شود. محبوب‌ترین این شیرینی‌جات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قاره‌ی اروپا آب‌نباتهایی با طعم تند و شور (فرآورده با شیرین‌بیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب این‌گونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت می‌شود و مقدار واقعی شیرین‌بیان در آن بسیار اندک است. در هلند که در آن آب‌نبات شیرین‌بیان موسوم به ( Drop قطره) تولید می‌شود، یکی از پرطرفدارترین انواع آب‌نباتهاست، فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار می‌رود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگ‌بو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آب‌نبات نمکی می‌سازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است.
چاشنی شیرین‌بیان همچنین در نوشابه‌های غیرالکلی به‌کار می‌رود و نیز ته‌مزه‌ای مطبوع به بعضی جوشانده‌های گیاهی می‌بخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزه‌های نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. در سراسر ایتالیا عصاره‌ی خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاه‌رنگ مصرف می‌شود و طعم آن تلخ و تند است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده می‌شود و اغلب برای خوش‌طعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده می‌شود، به کار می‌رود. شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه می‌شود.
فواید گیاه شیرین‌بیان
پیشگیری از افسردگی: یک تحقیق علمی جدید نشان داد، اسید گلیسیریک موجود در ریشه شیرین‌بیان می‌تواند با تشویق عملکرد غدەی آدرنالین و کاهش سطح استرس و اضطراب به درمان عصبی و افسردگی کمک کند. علاوه بر این استرس طولانی‌مدت و تولید همیشگی آدرنالین و کورتیزول درطول زمان، غدد فوق کلیوی را خسته می‌کند. شیرین‌بیان می‌تواند به غدد فوق کلیوی کمی استراحت بدهد. عصاره‌ی ریشه‌ی شیرین‌بیان غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند و موجب می‌شود که میزان هورمون کورتیزول در بدن در سطح سالمی قرار داشته باشد.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی: شیرین‌بیان حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است که از تجمع چربی‌ها در دیوارەی رگهای خونی جلوگیری کرده و در نتیجه از بیماری‌های قلبی-عروقی جلوگیری می‌کند.
کاهش کلسترول: از جمله مزایای نوشیدن آب شیرین‌بیان، کاهش سطح کلسترول در خون با تنظیم اسیدهای صفراوی در بدن است.
درمان مشکلات گوارشی: شیرین‌بیان در درمان مشکلات معده مانند رفلاکس معده و مری، زخم معده و همچنین برای تقویت روند هضم غذا مفید است.
درمان سرماخوردگی و آنفولانزا: یکی از مهم‌ترین مزایای نوشیدن چای شیرین‌بیان، درمان سرماخوردگی است زیرا به تسکین گلو درد و درمان سرفه کمک می‌کند.
پیشگیری از سرطان سینه: تحقیقات نشان داده که آب شیرین‌بیان با جلوگیری از تشکیل سلول‌های سرطانی در بدن دارای خواص ضد سرطانی به ویژه سرطان سینه است.
کاهش وزن: نوشیدن چای شیرین‌بیان برای از بین بردن چربی‌های اضافی در بدن و همچنین کاهش نسبت چربی‌ها و کلسترول در خون موثر است.
تنظیم قاعدگی: شیرین‌بیان حاوی ترکیباتی شبیه استروژن با آنتی‌اکسیدان است که هورمونها را در بدن تنظیم می‌کند و مشکلات قاعدگی مانند تغییرات خلقی و خستگی را تسکین می‌دهد.
درمان فشار خون پایین: نوشیدن شیرین‌بیان به درمان فشار خون پایین کمک می‌کند.
مضرات احتمالی ریشەی شیرین بیان
مصرف مقادیر زیاد ریشه شیرین بیان می‌تواند مشکلاتی به‌همراه داشته باشد. یکی از این موارد افزایش سطح کورتیزول در بدن و به‌هم خوردن تعادل الکترولیتی است. در نتیجه مصرف مقادیر زیاد این ماده می‌تواند تعادل پتاسیم در بدن را به‌هم بزند، باعث افزایش فشار خون شود، ایجاد ضعف عضلانی نماید یا در ریتم و ضربان قلب اختلال ایجاد کند.
در مطالعه‌ها دیده شده مادرانی که در دوران بارداری مقادیر زیاد ریشه‌ی شیرین‌بیان مصرف کردند احتمال تولد نوزاد با اختلالات مغزی بیشتری داشتند. در نتیجه مصرف این ماده در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.
ریشه شیرین بیان با داروهای مختلفی نیز تداخل دارد. از جمله این داروها میتوان به داروهای درمان پرفشاری خون، داروهای رقیق کنندەی خون، داروهای کاهش کلسترول و چربی، داروهای دیورتیک و داروهای NSAID اشاره کرد.