رفیف اسلیم

غزه- با گذشت سه ماه از محاصره شدید نوار غزه و ممانعت نیروهای اسرائیلی از ورود امن کمک‌ها، زنان فلسطینی برای خود و فرزندانشان به مکمل‌های غذایی توزیع‌شده توسط «اونروا» یا مراکز درمانی پناه برده‌اند اما این مکمل‌ها اغلب بدون توجه به توصیه‌های بهداشتی و خطرات احتمالی، مصرف می‌شوند.

نعیمه کفرنا و فرزندانش با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند. گرسنگی امانشان را بریده، چون نه غذایی هست و نه کمکی. به گفته‌ی او، کمک‌های آمریکایی که این‌همه تبلیغش را می‌کنند، یک دام است؛ دامی که در آن فقط قانون جنگل حکم می‌راند. هرکس زور و سلاح دارد، سهمش را برمی‌دارد و به خانه می‌رود، اما سهم دیگران، گرسنگی است.

او به یاد می‌آورد روزهایی را که با دریافت مکمل‌های غذایی، حال بهتری داشت، به کارهای روزمره‌اش می‌رسید و از پس مراقبت از کودکانش برمی‌آمد. مکمل کره بادام‌زمینی برای دو دخترش حکم یک وعده غذای کامل را داشت؛ آن را جای صبحانه به آن‌ها می‌داد و بچه‌ها تا وعده‌ی بعد، بی‌آنکه شکایتی از گرسنگی کنند، آرام می‌گرفتند.

از او که درباره‌ی آگاهی‌های بهداشتی می‌پرسیم، می‌گوید ماه‌ها یک مکمل غذایی جامع (از ویتامین A تا زینک) را مصرف می‌کرده، بدون اینکه با یک آزمایش ساده بفهمد بدنش واقعاً به کدام ویتامین‌ها نیاز دارد. با اینکه علائمی مثل اسهال را در دخترانش می‌دیده، اما هرگز فکرش را هم نمی‌کرده که مقصر اصلی، همین مکمل‌ها باشند.

با قطع این مکمل‌ها، علائم سوءتغذیه در نعیمه و دو دخترش پدیدار شده است. او از نشانه‌هایی چون ضعف و خستگی مداوم، سردرد، چشم‌درد و ناتوانی در پیمودن حتی مسافت‌های کوتاه می‌گوید. دخترانش نیز به شدت لاغر شده و میل به حرکت و بازی را از دست داده‌اند؛ گویی دریافته‌اند که هر جنبش اضافه‌ای، گرسنگی همیشگی‌شان را تشدید می‌کند.

در همین حال، یونیسف در بیانیه‌ای هشدار داده است که به دلیل قحطی فراگیر در نوار غزه و ممانعت از ورود کمک‌های بشردوستانه، اگر محاصره‌ی کامل شهر توسط نیروهای اسرائیلی ادامه یابد، مرگ ۱۴ کودک طی دو روز آینده حتمی است.

 

 

از سوی دیگر، ایمان صیام، متخصص تغذیه بالینی، مکمل‌های غذایی را چنین تعریف می‌کند: «مجموعه‌ای از ویتامین‌ها و مواد معدنی که بدن بخشی از آن‌ها را می‌سازد اما قادر به تولید برخی دیگر نیست؛ این گروه دوم باید از طریق یک رژیم غذایی کامل و متنوع تأمین شوند». به گفته‌ی او، این مکمل‌ها در داروخانه‌ها به شکل قرص برای بزرگسالان و شربت برای کودکان عرضه می‌شوند و باید روزانه، صبح‌ها و به صورت خوراکی مصرف شوند.

او هشدار می‌دهد که استفاده‌ی زنان از مکمل کره بادام‌زمینی به جای شکر، کاری کاملاً اشتباه است، زیرا این محصول، یک وعده‌ی غذایی درمانی است که می‌تواند جان کودکی را از گرسنگی نجات دهد. تجویز این مکمل نیز معیارهای دقیقی دارد: نصف دور بازوی کودک اندازه‌گیری می‌شود و بر اساس آن، بسته‌های رنگی (زرد، سبز یا قرمز) به او تعلق می‌گیرد. این محصولات غذایی اساساً برای کودکان ۶ ماهه تا یک ساله طراحی شده‌اند.

این متخصص تغذیه می‌افزاید که برخی از این مکمل‌ها، به دلیل داشتن کره و قند، ممکن است در کودکان مشکلات گوارشی مانند نفخ، گاز یا اسهال ایجاد کنند. او توصیه می‌کند: «برای جلوگیری از این مشکل، مکمل را بین وعده‌های غذایی به کودک بدهید، نه با شکم خالی بلافاصله پس از بیداری. همچنین می‌توانید آن را روی تکه‌ای نان بمالید یا با غذایش مخلوط کنید و حتماً همراه با آن به کودک آب کافی بدهید.»

ایمان صیام با تأکید بر اصل «غذای شما، دوای شماست» می‌گوید: «مادری که به تخم‌مرغ یا شیر دسترسی دارد، دیگر نباید به فرزندش مکمل کلسیم بدهد. این قانون برای تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگر نیز صادق است». وی همچنین به مادران توصیه می‌کند برای تأمین پروتئین گیاهی، حبوبات را در برنامه غذایی خود بگنجانند و برای کمک به دفع سموم ناشی از غذاهای کنسروی، کاکائوی سرشار از آنتی‌اکسیدان را جایگزین قهوه کنند.

او در پایان دو توصیه کلیدی دیگر را مطرح می‌کند. اول اینکه اگرچه می‌توان برای مواردی چون تأخیر در راه‌رفتن یا دندان درآوردن کودک از شربت‌های مکمل رایج در داروخانه‌ها استفاده کرد، اما حتماً باید راهنمای روی جعبه خوانده شود. دوم اینکه این مکمل‌ها به شدت اشتهاآورند؛ بنابراین اگر غذایی در دسترس نیست، هرگز نباید آن‌ها را مصرف کرد، زیرا اشتهای فرد را چنان تحریک می‌کنند که به جای یک وعده، به سه وعده غذا نیاز پیدا خواهد کرد.

توصیه آخر ایمان صیام به زنان و دختران این است که هنگام مصرف مکمل‌ها، با مطالعه‌ی بروشور از محتویات آن آگاه شوند، پس از مدتی با انجام آزمایش، مصرف خود را تنها به ویتامین‌های مورد نیاز بدنشان محدود کنند و از مصرف بی‌وقفه و چندماهه‌ی مکمل‌ها جداً بپرهیزند.