عادت ماهانه نه تابو، نشان از ادامه‌ی زندگی‌ست
قاعدگی یا عادت ماهیانە دورەایست کە هر ماه برای زنان رخ می‌دهد و طی این دورەی چند روزە، مقدار خونی از رحم زنان خارج می‌شود، در واقع خروج این خون شامل تخمکیست کە بارور نشدە است. رحم برای تولید تخمک بعدی تخلیە می‌شود، دورەی پریود زنان با هم تفاوت دارد و ماکان دارد برخی از زنان طی یک سال ١٢ بار یعنی هرماه پریود شدن را تجربە می‌کنند و برخی نیز کمتر.
مرکز خبر - ژیلا مستاجر، فعال حقوق بشر و کنشگرو علاقەمند بە فعالیت در مسائل زنان، اهل شهر سقز، روژهلات کوردستان است و در حال حاضر هم به مدت چندین سال است که در هولیر، باشور کوردستان سکونت دارد.
ژیلا مستاجر به مناسبت روز جهانی قاعدگی، در مصاحبه‌ایی با خبرگزاری زن به مباحث قاعدگی، دیدگاه جامعه نسبت به قاعدگی و شیوه‌ی فرهنگ‌سازی در این مورد پرداخت، متن کامل گزارش به شرح زیر است:
قاعدگی یا پریود چیست؟
چرا عادت ماهانه بعنوان یک مریضی قلمداد می‌شود؟
-
اینکە این دورەی طبیعی بدن بە عنوان مریضی شناختە می‌شود، بە نظر من ریشە در باورهای دینی بە ویژە باورهای مردسالارانە دارد، تابوهایی کە جنسیت‌زدە هستند و از بدن زن سرچشمە می‌گیرند دقیقا در عادت ماهیانە زنان نیز خود را نشان می‌دهند. در مدت هزاران سال فرهنگ مردسالارانە تلاش کردە با تحقیر زنان آنان را در کنترل بگیرد، این نمونە نیز دقیقا در چهارچوب تحقیر و بهرەبرداری از زنان تعریف می‌شود. علاوە بر مریضی انگاشتن عادت ماهانە، در بسیاری از فرهنگها از جملە فرهنگ نشات گرفتە از اسلام، زنان را موجودات ناپاکی می‌دانند کە اجازە‌ی برخی از وظایف دینی را حتی از وی سلب می‌کند. در بسیاری از ادیان زنان در دورەی عادت ماهانە اجازە‌ی ورود بە مکانهای مقدس و عبادت را ندارند این در حالیست کە عادت ماهانە نشانگر سلامت و آمادەشدن بدن زن برای زایش و باروریست و اگر در فرهنگهای دینی مادربودن را مقدس می‌دانند پس این تناقض چە معنی خواهد داد... اما چون مسئلە‌ی پریود و عادت ماهیانە را بە جنس زن و مسائل سکسی مربوط می‌دانند پس حرف زدن دربارەی آن را بی‌حیایی جلوە می‌دهند. همیشە زنان را از این کار بە بهانەهای بی‌حیایی، مسائل شخصی و ... منع کردەاند.
چرا در جامعه بعنوان یک تابو بدان نگریسته می‌شود؟
-
درواقع حرف زدن دربارەی قاعدگی و یا بهداشت قاعدگی به اندازه‌ای کە حرف زدن از سکس و مسائل جنسی تابوست، ممنوع است، تمام این باورهای اشتباه بە دیدگاه دین و مذهب بە زنان مربوط می‌شود.
باورهای اشتباه و غلط در طول تاریخ در میان مردم جا افتادە است و چون بخش زیادی از این باورها و هنجارها بر حجب و حیا تاکید دارند، مردم بە ویژە زنان علاقەای بە شکستن این تابوها ندارند، مثلا نحوە‌ی خرید و حمل وسایل بهداشتی مربوط بە عادت ماهانە در اکثر جوامع بر مخفی کردن آن از انظار عمومی تاکید دارد. اینکە نباید دیگران علی‌الخصوص مردان خانوادە متوجە عادت ماهیانە‌ی دختر و زنان خانوادە شوند مسئلە‌ی شکستن تابوها را وحشتناک‌تر می‌کند. نجس نامیدن زنان در دوران قاعدگی، عدم اجازە بە روابط معمولی زندگی و بسیاری از موارد دیگر باعث می‌شود زنان این مسئلە را بیشتر و بیشتر ممنوعە بدانند. همین هنجارها بە طور کامل بە فرهنگ و نظامهای مردسالار خدمت و بە کنترل زنان و بدن زنان کمک می‌کند.
عدم شناخت زنان نسبت به بدن خودشان تا چه اندازه بر ناآشنا بودن این موضوع تاثیرگذار است؟
- دقیقا عدم شناخت زنان از بدن و ویژگیهای آناتومی خودشان نشانگر وجود بسیاری از مسائل جهان هست. اینکە زنان نیازهای بدن خود و ویژگیهای بدن خود را نمی‌دانند یک مشکل بزرگی هست کە علاوە بر ادامەی تابوها موجب بەوجود آمدن بیماریهایی در زنان می‌شود کە اگر اطلاعاتی دربارەشان داشتە باشند میتوان از بروز بیماریهای خاص زنان در فرد جلوگیری کرد، مثلا سرطان رحم، سرطان سینە و عفونتهای اعضای تناسلی. اگر زنان نسبت بە بدن خود شرمگین نبودند و می‌دانستند کە باید بە آن رسیدگی و از خود مراقبت کنند، میتوان تا حد بسیار مقبولی از بیماریها جلوگیری کرد، مثلا گر زنان با خود تعارف نداشتند و هر ماه سینەهای خود را چک میکردند کە آیا غدەای در سینە آنها هست یا نە بسیار سریعتر بە وجود سرطان احتمالی در سینە پی می‌بردند، اما چون سینە در فرهنگ مردسالار تنها باید مردان بە آن دست بزنند یا نوزادان از آن شیر بخورند بسیاری از زنان از دست بردن و معاینە‌ی سینە خود خجالت می‌کشند. در مورد پریود و حتی مسائل جنسی هم همین طور است، متاسفانە عدم آشنایی و عدم علاقە بە این آشنایی مشکلات فراوانی برای زنان ایجاد می‌کند. این عدم توجە و شناخت حتی در علم هم باعث وجود مشکلات فراوانی شدە، بە عنوان مثال در مسئلە‌ی واکسن کرونا چون مسئلە‌ی بدن زنان در نظر گرفتە نشدە بود، تزریق واکسن باعث ایجاد مشکلاتی در دورەی عادت ماهانە زنان شد کە خود شرکتهای ساخت واکسن بە آن اقرار کردند.
چگونه می‌توانیم این تابوها را در جامعه از میان برداریم و جامعه را به سطحی از آگاهی برسانیم؟
-
باتوجە بە تجربیاتی کە خودم در این زمینە داشتم اینکار واقعا بسیار سخت است، این گونە مسائل ریشە‌ی قوی در فرهنگ ملتها رواندە، کار و فعالیت در مورد آنها چە گروهی چە فردی سخت خواهد بود. البتە گروههای زنان بە عنوان موسساتی در زمینە‌ی حقوق زنان فعالیت دارند بە ندرت دربارەی این مسائل صحبت و یا حتی کمپین برگزار می‌کنند، آنها فکر می‌کنند کە چون این مسائل حساسیت برانگیز و بخشی از آداب و رسوم بە ویژە آدابی کە بر حجب و حیای زنان بنیاد بستە است، نباید مورد کنش و نقد قرار بگیرد، اما تاریخ ثابت کردە کە فعالیت مداوم و روشنگری حتی اگر با هزینەی بالا هم بودە تاثیرگذار خواهد بود. کوتاه‌مدت یا بلندمدت بستە بە بستر جامعە تابوها روزی شکستە خواهند شد. این روزها بە لطف شبکەهای اجتماعی فعالیت در این زمینە بسیار میسرتر شدە است. حداقل کاری کە میتوان بە آن اشارە کرد تولید محتوای بصری هست کە با آن در مورد مسائلی از جملە بهداشت قاعدگی و لزوم تابوشکنی در مورد قاعدگی روشنگری کرد.