زنانی که زیبایی مکان را میآفرینند؛ نمایشگاه «صيف الفنون» با اصالت جنوب لیبی میدرخشد
انجمن هنر و میراث «البيت الأصيل» سبها، نمایشگاهی را با عنوان «صيف الفنون» و با شعار «با هنر ترقی میکنیم» برگزار کرد. در این نمایشگاه چهار روزه زنانی از سبها و مناطق جنوب لیبی حضور داشتند.
منی توکا
لیبی - روز یکشنبه ٩ آذرماه، فعالیتهای نمایشگاه «صيف الفنون» که به همت انجمن هنر و میراث «البيت الأصيل» شهر سبها، با شعار «با هنر ترقی میکنیم» از چهار روز پیش آغاز شده بود، به پایان رسید. این نمایشگاه نقطه عطفی متمایز برای پایان دادن به فصلی پر از آموزش، خلاقیت و صنایع دستی بود، زیرا سالنها با عطر عود، رنگهای سرامیک، درخشش مهرهها و صنایع دستی ساخته شده از برگ نخل، در تابلویی زنده که زیباییشناسی جنوب لیبی و غنای میراث فرهنگی آن را مجسم میکند، مزین شده بودند.
یک تابستان کامل از دورههای هنری
در حاشیه این رویداد، عایشه معتوق سنوسی عضو انجمن «البيت الأصيل» توضیح داد که این نمایشگاه ثمره برنامهای آموزشی و فشرده است که در طول ماههای تابستان ادامه داشت. وی گفت: «ما هنر بتنکاری (كونكريت)، هنر هدبیس، دورههای خیاطی و گلدوزی و حتی کارگاههایی مرتبط با هنرهای زندگی روزمره ارائه کردیم. هر دوره یک گام تازه برای توانمندسازی زنان و ایجاد فرصتی برای یادگیری یک حرفه و یافتن منبع درآمد بود. ما برنامه را با نام «صيف الفنون» آغاز کردیم و امروز آن را با نمایشگاهی با شعار «با هنر بالامیرویم» به پایان میرسانیم. هدف از برگزاری این نمایشگاه ایجاد محیطی بود که زنان در آن یاد بگیرند، کار کنند، تولید کنند و آثارشان را در برابر جامعه به نمایش بگذارند.»
رویداد تنها به زنان سبها محدود نبود، بلکه گروههایی از مناطق گوناگون نیز حضور داشتند که روحی متنوع و رنگارنگ به نمایشگاه بخشید. عایشه معتوق السنوسی گفت: «ما میزبان شرکتکنندگانی از مؤسسهی سعفیّه در غدوة، که ۶۰ کیلومتر با سبها فاصله دارد، بودیم. همینطور از تراغن، اتحادیهی صنایع سنتی حضور یافت؛ و از گات، انجمن غاتِ البداية شرکت کرد. علاوه بر این، اعضای انجمن ما در بخش صنایع سنتی نیز مشارکت داشتند.» وی افزود که این تنوع، طعم ویژهای به نمایشگاه بخشیده است: «هر منطقه تکهای از روح و میراث خود را با خود آورده بود.»
بازدید چشمگیر هیئت گردشگری اروپایی
روز دوم نمایشگاه یک هیئت گردشگری اروپایی از غرفهها بازدید کرد و از صنایع دستی و هنرهای مختلف زنان استقبال کردند. این هیئت در همراهی پلیس گردشگری و دفتر گردشگری سبها، از بخشهای مختلف بازدید کرد؛ بازدیدی که به گفتهی انجمن، بازتابدهندهی افزایش توجه به جنبش فرهنگی و احیای هنرهای مردمی در جنوب لیبی است.
این نمایشگاه توجه گستردهی اعضای هیئت را به خود جلب کرد. آنان با دقت میان بخشها قدم زدند و مدت زیادی را پای صنایع سَعَفی، بخور سنتی، لباسهای محلی و قطعات سفال ایستادند و به توضیحات هنرمندان دربارهی شیوهی تولید و نمادهای اصیل میراث گذشتگان گوش سپردند. برخی از بازدیدکنندگان این نمایشگاه را «پنجرهای واقعی به سوی جنوب لیبی» توصیف کردند و تأکید داشتند که هنرهای دستی، پایهای اساسی در تقویت گردشگری فرهنگی و جذب بازدیدکنندگان به این منطقه به شمار میرود.
این بازدید در چارچوب فعالیتهای سال ۲۰۲۵ و با حمایت هر یک از مرکز ملی میراثهای مردمی، اتحادیه صنایع سنتی منطقهی جنوبی و پروژهی «عود؛ حافظهای زنانه که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود» انجام شد.
ناجیه جداد، یکی از شرکتکنندگان نمایشگاه که در یکی از غرفهها نشسته بود و عودهای ساخته دستش را به نمایش گذاشته بود، ضمن اشاره به مراحل ساخت عود که فرآیند کار پیچیده نیست و بر پایهی ترکیب مجموعهای از مواد طبیعی انجام میشود، گفت که به دلیل افزایش چشمگیر قیمتهای مواد اولیه با چالشهای بسیاری روبهرو است. موادی که پیشتر با حدود ۱۲۰ دینار تهیه میشد، اکنون هزینهاش به ۱۵۰ دینار رسیده و این موضوع بار اقتصادی بیشتری بر دوش زنانی که در این هنر فعالیت دارند، میگذارد.
ناجیه جداد با وجود افزایش قیمتها، بر ادامهی کار پافشاری کرد و توضیح داد که همچنان به تولید و فروش ادامه میدهد و مشتریانش دائماً با او در ارتباط هستند: «هر مبلغی که بهدست میآورم، در توسعهی کارم سرمایهگذاری میکنم؛ این کار بیانگر روح تلاش و پایبندی به این حرفه است.»
سبدبافی؛ حرفهای که با گذر زمان پیشرفت میکند
در گوشهای دیگر از نمایشگاه، هنرمند فاطمه عبدالعزیز مجموعهای از سبدها و وسایل ساخته شده از برگ نخل را به نمایش گذاشته است؛ حرفهای که میگوید از هفت سال پیش آن را دنبال میکند. او توضیح داد که صنایع سبدبافی بهطور سنتی بخشی از مراسم عروسی و آمادهسازی خانهها بوده، اما با گذر زمان کار خود را توسعه داده و اکنون شامل ساخت سبدهای نان، سبدهای مراسمات و ابزار سرو شیرینیها میشود. او به ضرورت وارد کردن این محصولات به حوزههای دیگر مانند نگهداری خرما، بسيسة و مقروض اشاره کرد، که نشاندهندهی پیشرفت این حرفه و ارتباط آن با زندگی روزمره است.
فاطمه عبدالعزیز همچنین توضیح داد که تلاش میکند در اکثر نمایشگاهها شرکت کند و تأکید کرد که هر تجربهای فرصتی برای کسب مهارت جدید و گسترش تجربهی او فراهم میکند.
انجمن هنر و میراث «البيت الأصيل» سبها تأکید میکند که هدف از برگزاری نمایشگاه «صيف الفنون» فراتر از آموزش هنری است؛ این برنامه فضایی است برای توانمندسازی زنان با مهارتهای اقتصادی، ایجاد اعتمادبهنفس و توسعهی پروژههای کوچک قابل رشد.
یکی از ناظرین در انجمن «البيت الأصيل» توضیح داد که هدف این برنامهها، توانمندسازی زنان از طریق مسیری کامل است که با یادگیری آغاز میشود، سپس به تولید و در نهایت به نمایش و فروش میرسد. او گفت: «این رویکرد پایهی هر پروژه اقتصادی کوچک موفق است. بسیاری از شرکتکنندگان توانستهاند کارهای خود را به منبع درآمد تبدیل کنند و این نشاندهندهی تأثیر مثبت این ابتکارات بر زندگی زنان و خانوادههایشان است.»
اختتامییه نمایشگاه «صيف الفنون» پایان کار نبود، بلکه آغاز مرحلهای جدید بود. انجمن اعلام کرد که قصد دارد برنامههای آموزشی تازهای در پاییز و زمستان راهاندازی کند و دایرهی همکاری با سایر انجمنها در جنوب را گسترش دهد.