هلین احمد

سلیمانیه - هنر، ستون اساسی در تثبیت آگاهی فرهنگی و اجتماعی در هر جامعه یا ملتی به شمار می‌رود، چرا که در حفظ حافظه‌ی ملت‌ها و برجسته‌سازی هویت تاریخی آن‌ها نقش دارد. زنان نیز نقشی محوری در زنده نگه‌داشتن این هنر ایفا می‌کنند.

واقعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اقلیم کوردستان سبب کاهش چشم‌گیر سطح هنر کوردی شده است؛ هنرمندان این مسئله را ناشی از سلطه‌ی قدرت و نبود حمایت واقعی برای توسعه‌ی هنر می‌دانند.

از مهم‌ترین دلایل این عقب‌گرد، بحران اقتصادی‌ای است که بیش از ده سال بر شهروندان تحمیل شده است؛ بحرانی که به‌طور مستقیم بر بخش هنری تأثیر گذاشته و باعث شده هنرمندان نتوانند آزادانه به فعالیت‌های خود ادامه دهند. زنان، به‌ویژه در این زمینه، با چالش‌های مضاعفی روبه‌رو هستند، زیرا نهادهای ذی‌ربط از رنج و مشکلات هنرمندان چشم‌پوشی می‌کنند؛ امری که حفظ و گسترش هنر در منطقه را دشوارتر می‌سازد.

ابتسام اسماعیل، رئیس مرکز فرهنگی گلاویژ، به نقش حیاتی زنان در توسعه‌ی هنر و تأثیر آن بر جامعه‌ی کوردی اشاره کرد و تأکید نمود که تغییرات سریع در نظام‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در سراسر جهان نیازمند واکنشی سریع‌تر است، به‌ویژه از سوی زنان، تا بتوانند با این تحولات همگام شوند. او معتقد است که تقویت جنبه‌های فرهنگی، فکری، زبانی، دانشی و ادبی از طریق جنبش زنان، دستاوردی مهم برای زنان کورد به شمار می‌آید.

وی خاطرنشان کرد: «این مرکز با برگزاری جشنواره‌های سالانه که هدف آن توانمندسازی فکری و دانشی زنان و کمک به ساخت جامعه‌ای آگاه‌تر است، از زنان فرهیخته حمایت می‌کند. همچنین، مرکز به ارائه‌ی سخنرانی‌ها و فعالیت‌های آموزشی برای زنان ادامه می‌دهد؛ در حالی که بسیاری از آنان در زمینه‌های اندیشه، هنر و تئاتر از تجربه‌های گسترده‌ای برخوردارند.»

وی افزود: «با این حال، محدودیت‌های اقتصادی و فکری مانعی در برابر تداوم فعالیت هنری، فرهنگی و نمایشی زنان به شمار می‌رود، زیرا نبود پشتیبانی نهادی و تأمین مالی لازم، آن‌ها را با دشواری روبه‌رو کرده است.» او تأکید کرد که نبود آمادگی و زیرساخت‌های مناسب برای زنان شاغل در حوزه‌ی تئاتر و سینما، مانع از فعالیت آزادانه‌ی آنان می‌شود و توانایی‌شان را برای خلاقیت در زمینه‌های هنری محدود می‌سازد.

 

خلاقیتی نامرئی در میان چالش‌ها

ابتسام اسماعیل به چالش‌هایی که زنان فعال در عرصه‌ی تئاتر با آن روبه‌رو هستند، پرداخت و با اشاره به اینکه محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، مانعی اساسی در برابر پیشرفت زنان در این حوزه به‌شمار می‌آیند، تأکید کرد که زنان از توانایی‌های بالایی در زمینه‌ی تئاتر و هنر برخوردارند؛ چراکه هر ساله شمار زیادی از دانشجویان دختر از دانشکده‌های هنرهای زیبا در منطقه فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما این ظرفیت‌ها به‌دلیل شرایط حاکم، محدود و مهار می‌گردند.

وی توضیح داد که زنان بسیاری از نظر علمی و دانشگاهی برای کار در حوزه‌ی تئاتر و هنر صلاحیت دارند، اما نهادهای ذی‌ربط برای حمایت از روشنگری فرهنگی تلاش کافی نمی‌کنند؛ به‌ویژه با توجه به بودجه‌ی اندکی که از سوی حکومت اقلیم برای وزارت فرهنگ اختصاص می‌یابد. وی افزود که برگزاری جشنواره‌های سالانه‌ی هنری و سینمایی می‌تواند فضای واقعی و مناسبی برای فعالیت زنان در این زمینه‌ها فراهم کند، در صورتی که حمایت جدی از آنان صورت گیرد.

ابتسام اسماعیل ضمن هشدار نسبت به اینکه ادامه‌ی نبود پشتیبانی از سوی بخش‌های سیاسی و اقتصادی، باعث خواهد شد زنان از فعالیت‌های هنری و فرهنگی دور بمانند، گفت: محدودیت‌های اعمال‌شده بر جوانان رو به افزایش است و این امر، بحران هنر را تشدید کرده و نسل جدید را از خلاقیت و مشارکت در زندگی فرهنگی دور می‌سازد.

 

زنان و جوانان؛ ستون آگاهی هنری و اجتماعی

ابتسام اسماعیل در ادامه‌ تأکید کرد که بسیاری از جوانان، با وجود چالش‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، توانسته‌اند به‌صورت فردی دستاوردهای ارزشمندی در زمینه‌های هنری، فرهنگی و نمایشی به‌وجود آورند. او به مشارکت فعال این جوانان در جشنواره‌های مرکز فرهنگی گلاویژ اشاره کرد، جایی که کمیته‌هایی برای ارزیابی آثار آنان تشکیل می‌شود و آن‌ها از این طریق با نوآوری‌های تازه‌ای می‌درخشند.

ابتسام اسماعیل در پایان بر اهمیت کار گروهی در عرصه‌ی هنر تأکید کرد و گفت: زنان برای تحقق این همبستگی تلاش‌های دوچندانی انجام می‌دهند تا بتوانند با موانع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مقابله کنند. او افزود که گرچه گاه از اصطلاح «نامرئی» برای توصیف هنرمندان زن در برخی حوزه‌ها استفاده می‌شود، اما آنان با پایداری و مبارزه‌ی مشترک خود، همچنان در تلاش‌اند این حاشیه‌نشینی را پشت سر بگذارند و حضور خود را در صحنه‌ی فرهنگی و هنری ثابت کنند.