مرکز خبر - ایا (مستعار) یکی از زنانی است کە در این گزارش زندگی او مورد توجە قرار گرفتە است. هرچند «ایا» نزدیک به ٣٠ سال دارد، اما از ترک خانه‌اش در عَمّان ،اردن منع می‌شود. او نمی‌تواند با دوستانش برای نهار بیرون برود و در تصمیم‌گیری برای زندگی، کار یا تحصیل‌اش هیچ حق قانونی‌ای ندارد.

در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله اردن، ایران و عربستان سعودی هنوز قوانینی وجود دارد که زنان را ملزم می‌کند از همسران خود «اطاعت» کرده، با آنها زندگی کنند و از آنها برای ترک منزل، رفتن به مسافرت یا سر کار اجازه بگیرند.

ایا می گوید: «من در خانه زندانی هستم. اگر بدون اطلاع خانواده‌ام بیرون بروم، مرا در اتاقم حبس می‌کنند و چنان کتکم می‌زنند که ماه‌ها احساس درد ‌کنم. آنها من را تهدید به مرگ می‌کنند. دختران زیادی در این کشور وضعیتی مشابه من دارند.»

در حالی که اکثر دولت‌های منطقه ادعا می‌کنند زنان بدون نیاز به مجوز قیم می‌توانند گذرنامه دریافت کرده و به خارج از کشور سفر کنند، قوانین مربوط به زنان متاهل خلاف این را نشان داده و در صورت سفر بدون اجازه، زنان را تنبیه می‌کند.

در ١۵ کشور در سراسر منطقه - از جمله اسرائیل، که در آنها دادگاه‌های مذهبی در مورد صلاحیت ازدواج و طلاق تصمیم‌گیری می‌کنند، قوانینی وجود دارد مبنی بر اینکه زنان به دلیل ترک خانه، کار یا مسافرت بدون رضایت همسر، حق نفقه‌ی خود را از دست خواهند. علاوه بر این در اردن، کویت، قطر و عربستان سعودی، اگر سرپرست مرد گزارش دهد که زنی خانه را ترک کرده، ممکن است زن دستگیر، بازداشت یا مجبور به بازگشت شود.

درک این نکته مهم است که خشونت علیه زنان فقط شامل خشونت فیزیکی نیست. روتنا بیگم، محقق ارشد دیده‌بان حقوق بشر که با تمرکز بر منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)، گزارش جدیدی را در این خصوص منتشر کرده است، می‌گوید: «خشونت شامل محدودیت‌های رفت و آمد نیز هست.»

«طیف وسیعی از زنان چنان تحت کنترل به سر می‌برند که برخی از آنها حتی از رفت و آمد منع می‌شوند، زنانی هستند که حتی اجازه ندارند دوستان خود را در یک کافه ببینند. در این شرایط زنان توانایی ندارند هیچ شکلی از زندگی اجتماعیرا تجربه کنند. فقدان عاملیت خود در این زنان منجر به افسردگی شده و برخی از آنها خودکشی را تنها راه احساس کنترل بر خود می‌دانند.»

 

زندگی لینا

لینا ( اسم مستعار) ٢۴ سال دارد، او در خانه‌اش در عمان از راه دور کار می‌کند زیرا پدرش اجازه نمی‌دهد از خانه خارج شود. اگرچه او بیشتر از هر فرد دیگری در خانواده‌اش - حدود ٢۴٠٠ دلار در ماه - درآمد دارد اما هنوز نمی‌داند چگونه آن را خرج کند زیرا اجازه ندارد بیرون برود. اخیراً، لینا ارتقاء شغلی‌اش را نیز رد کرد زیرا خودش را شایسته‌ی ارتقا نمی‌دید.

او می‌گوید: «اگر ازدواج کنم، با همسرم اردن را ترک کنم، سپس خارج از اردن طلاق بگیرم، خانواده‌ام نمی‌توانند بفهمند تنها هستم و آن وقت می‌توانم آزاد باشم. فکر نمی‌کنم مهارت‌های اجتماعی‌ام کافی باشد، زیرا هیچگاه اجازه نداشته‌ام مانند برادرانم بیرون بروم و با افراد معاشرت کنم.»

پدر لینا به او اجازه نمی‌دهد به طور فیزیکی در یک دانشگاه مختلط حضور پیدا کند، اما برادر ١٨ ساله‌اش قصد دارد به دانشگاه برود.

لینا به پدرش التماس کرد که به او اجازه دهد در یک دانشگاه آنلاین ثبت نام کند که فقط دو بار در ماه برای امتحانات در آن حضور فیزیکی پیدا خواهد کرد. پدر لینا به شرطی قبول کرد که او را هر بار برساند و خودش بعد از امتحان برود دنبالش.

لینا می‌گوید: «مردم سعی خواهند کرد به شما بگویند که اردن اینگونه نیست. آنها خواهند گفت به زنانی که آزادانه در انظار عمومی زندگی می‌کنند نگاه کنید. اما حقیقت این است که شما هیچگاه نمی‌توانید زنانی که داخل خانه حبس شده‌اند را ببینید.»

اردن با آمار نزدیک به ٩٨ درصد، بالاترین نرخ سواد زنان را در منطقه‌ی منا به خود اختصاص می‌دهد. ۵۶ درصد از دانشجویان دانشگاه اردن زن هستند. با اینحال، این کشور یکی از پایین‌ترین نرخ‌های مشارکت زنان در نیروی کار را در بین کشورهای جهان دارد.

یک زن ٢۶ ساله در عمان که خواست نامش فاش نشود، گفت: «بسیاری از دختران بیرون‌رفتن برادرانشان از خانه را تماشا می‌کنند و در هم می‌شکنند. من هم اینگونه هستم. من احساس می‌کنم آینده‌ام را از دست داده‌ام. می‌دانم زندگی‌ام عادی نیست. من ساکن می‌ایستم و جهان را می‌بینم که به حرکت ادامه می‌دهد.»