وضعیت اعدام در ایران و نقض حقوق بشر
افزایش آمار اعدام فعالین مدنی و سیاسی خلق‌های کورد و بلوچ نشان‌دهنده تبعیض نژادی و نقض جدی حقوق بشر در جمهوری اسلامی است و یکی از فعالین مدنی معتقد است «اعدام به عنوان یک ابزار برای جلوگیری از تعقیب حقوق سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آنها به کار گرفته می‌شود».
نسیم محمدخواه
اورمیه- امروز، ١٨ مهرماه ١۴٠٢ مصادف با ١٠ اکتبر ٢٠٢٣، روز جهانی مبارزه برای لغو حکم اعدام است. این روز به همگان فرصتی می‌دهد تا به دقت به وضعیت اعدام در کشورها نظر بیندازند و نقض حقوق بشر را برجسته کنند. اعدام به عنوان قتل حکومتی نیز شناخته می‌شود و ایران یکی از کشورهایی است که از جمله بیشترین تعداد قتل‌های حکومتی را در سطح جهان دارد و جمهوری اسلامی از اعدام به عنوان ابزاری برای ایجاد ترس و وحشت در میان شهروندان استفاده می‌نماید.
در سال ٢٠٢٢، دست‌کم ۵٧۶ نفر از شهروندان ایران به بهانه‌های متنوع اعدام شده‌اند. این در حالی است که در کل کشورهای جهان (به جز چین که آمار اعدام در آن نامشخص است)، تعداد ٨٨٣ مورد اعدام ثبت شده است. این آمار نشان می‌دهد که ایران به تنهایی بیش از ۶۵ درصد از کل اعدام‌های جهان (به جز چین) را انجام داده است، در حالی که جمعیت ایران تنها حدود ١ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد.
با توجه به آمار منتشر شده، ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تعداد اعدام‌ها را در سطح جهان دارد. قتل‌های حکومتی در ایران در مورد متهمان به جرم‌های سیاسی، مواد مخدر و جرم‌های دیگر انجام می‌شوند. در سال‌های اخیر و در طول خیزش انقلابی «ژن، ژیان، ئازادی»، جمهوری اسلامی اعدام‌های بسیاری را انجام داده است. بر اساس گزارش "سازمان حقوق بشر ایران" در شش ماهه اول سال ٢٠٢٣، دست‌کم ٣۵۴ شهروند در ایران اعدام شده‌اند که حداقل ٧١ نفر از آنها شهروندان بلوچ بوده‌اند.
یکی از فعالین مدنی به نام مستعار «ژیلا» در مورد افزایش احکام اعدام گفت: «از سال گذشته، اعدام‌ها در فصل زمستان و بهار به طور چشمگیری افزایش پیدا کردند، جمهوری اسلامی با اجرای اعدام‌های گروهی سعی در ایجاد ترس و وحشت در میان شهروندان داشت. زندانیانی در مناطق کوردستان و بلوچستان وجود داشتند که حکم اعدام برای آنها سال‌ها پیش صادر شده بود، اما تمامی آنها در یک زمان معین و به صورت دسته جمعی اعدام می‌شدند تا اخبار این اعدام‌ها منتشر شود و جمهوری اسلامی تلاش می‌کند تا ترس و وحشت را در جامعه بیافریند.»
ژیلا همچنین در مورد لزوم تلاش‌های لغو حکم اعدام تأکید کرد: «حکم اعدام به دلیل غیرقابل بازگشت بودن و سلب حق حیات، به ویژه در حکومت‌هایی که نظام قضایی مستقل ندارند، با نقض حقوق بشر همراه است. در ایران، فرآیند دادرسی با نقض جدی حقوق بشر همراه است، متهمان معمولاً به طور نا عادلانه محاکمه می‌شوند و دسترسی به یک دفاع مناسب ندارند. این موضوع به ویژه برای متهمانی که به اتهامات سیاسی محاکمه می‌شوند، بسیار بیشتر به چشم می‌آید و در ایران اعدام‌ها به منظور ایجاد ترس و وحشت در میان شهروندان انجام می‌شوند.»
ژیلا همچنین در مورد سرکوب نژادی در ایران و قتل حکومتی به عنوان یک ابزار برای سرکوب خلق‌های کورد و بلوچ توضیح داد: «بر اساس آمارهای منتشر شده، بیشتر شهروندان اعدام شده در ایران نسبت به جمعیت، از خلق‌های کورد و بلوچ هستند. این اعدام‌ها نشان‌دهنده تبعیض نژادی جدی است که در ایران وجود دارد. این تبعیض و سرکوب نژادی به ویژه به زندگی افراد این اقلیت‌ها آسیب می‌رساند و اعدام به عنوان یک ابزار برای جلوگیری از تعقیب حقوق سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آنها به کار گرفته می‌شود».