یکی از کهن‌ترین جشن‌های باستانی جشن شب یلدا است.

 

مرکز خبر- شب یلدا یکی از قدیمی‌ترین جشن‌هایی است که ایرانیان هر ساله فرا رسیدن آن را جشن می‌گیرند. اما همین یک دقیقه بیشتر، بهانه‌ای کافی است تا افراد را دور هم جمع کند و این جشن باستانی که مهر ویژه‌ای را در دل همه دارد،  خشنود کند.

پاییز، فصل برگ ریزان، فصل زیبای خداست و شب آخرش، یلدا، پایان خوش آن است. دیگر خواب عمیق درختان ادامه خواهد داشت تا آنکه زمستان هم جای خود را به بهار دهد و سرسبزی و نشاط، همه جا را فرا گیرد.

 شب یلدا یک جشن کاملاً زنده است و همه‌ی مسیحیان جهان این جشن را با نام جشن تولد مسیح برگزار می‌کنند کە تاریخچە‌ی آن همان جشن ایزد مهر است.

 

کلمه‌ی یلدا به معنای ولادت و تولد است

در واقع منظور از کلمه‌ی یلدا تولد خورشید است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام میلاد اکبر نام برده و منظور از آن را میلاد خورشید دانسته است.

البته کلمه‌ی یلدا برگرفته از واژه‌ی سریانی هم است که به معنی زایش می‌باشد، و شب چله هم که مترادف شب یلداست. از آن روست که چهل روز اول زمستان را چله‌ی بزرگ و بیست روز بعد از آن را چله‌ی کوچک نامیده‌اند.

مردم در زمان قدیم کار و زندگیشان را بر اساس تغییر فصل‌ها و کوتاهی و بلندی شب و روز تنظیم می‌کردند. مردم قدیم می‌دانستند در فصل‌هایی از سال که روز بلندتر است و خورشید در آسمان است، زمان بیشتری برای کار و فعالیت روزانه‌ی خود دارند. از همان زمان‌ها می‌دانستند که کوتاهترین روز سال و بلندترین شب سال، آخر پاییز و روز اول زمستان است. از آن روز به بعد آن شب را یلدا نامیده‌اند. چون از آن شب به بعد دیگر شب‌ها کوتاه و روزها بلند می‌شوند.

از نظر طب سنتی ایران در شب یلدا باید غذاهای گرم خورده شود. میوه‌ی مخصوص این شب کدو تنبل می‌باشد که دارای طبیعت گرم می‌باشد. میوه‌ی هندوانه مخصوص چله‌ی تابستان می‌باشد نه زمستان، چون طبیعت هندوانه سرد است و در فصل گرم باید خورده شود. همچنین کدو تنبل در تقویت قوای مغز نیز بسیار مٶثر می‌باشد که البته این قضیه کاملا برعکس شده و مردم به شیوه‌ای هندوانه را نماد اصلی شب یلدا می‌دانند.

 

پیشینه‌ی جشن

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میترایسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می‌کرده‌اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه‌ی زمانی که مردم فصول را تعیین کردند، کهن است.

 

مراسم و آداب جشن

برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می‌شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می‌کردند. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هنداونه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه‌ی نمادی دارند و نشانه‌ی برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است.

 

این جشن کهن از ۷ هزار سال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می‌شود

یکی دیگر از دلایل برگزاری این جشن، شب زادروز ایزدمهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانی‌ها و آریایی‌ها به پیش از دین زرتشت باز می‌گردد که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورا مزدا تعریف کرد. یکی از ایزدان اهورایی مهر بود که هم اکنون بخشی از اوستا به نامش نامگذاری شده است. در "مهریشت" اوستا آمده است، مهر آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می‌نگرد تا دروغی نگوید.

ناگفتە نماند کتاب شعر حافظ و شعرهای دلنشین آن هم در شب یلدا، زیبایی بخش دورهمی‌ها و فرح‌بخش روح‌ها می‌شود. خوش‌تر از تمام اینها، گوش سپردن به سخنان نغز و شیرین بزرگترها است که با خاطرات زیبایشان فضای خانه را دوست داشتنی‌تر می‌کنند.

ناگفته نماند که بحران اقتصادی و فقر در ایران چنان بیداد می‌کند که خانواده‌های ایرانی نه تنها توانایی خرید آجیل‌های متنوع را نداشته حتی نمی‌توانند ارزان‌ترین میوه‌ها را هم خریداری کنند. خریدن میوه و آجیل دیگر تبدیل به حسرتی شده است. حتی خیلی از خانواده‌ها توانایی تامین نان شب‌شان را هم ندارند. برای همین شاید نتوانند آنچنان و باید وشاید در این شب دور هم جمع شده و یا اینکه خوش باشند.

همچنین خانواده‌هایی که عزیزانشان را یا از دست داده و یا اینکه در زندان بسر می‌برند، در چنین شبی با یاد و خاطره‌ی آنها شب طولانی یلدا را به صبح می‌رسانند. پس سعی کنیم شب یلدا را در کنار هم و با هم بسر ببریم. سعی کنیم تمام دل‌ها را شاد کنیم و اجازه ندهیم دلی غمگین و تنها در کنج خانه بماند. همین امشب را بهانه‌ایی سازیم تا دل‌ها را از لحاظ معنوی نه مادی و با محبت‌مان شاد کنیم.