بیکاری، تورم، محرومیت از آزادی‌های فردی و مشکلات اقتصادی میل به مهاجرت را در میان ایرانیان به خصوص دانشجویان و دانش‌آموزان افزایش داده است.

 

مرکز خبر- مدیر رصدخانه‌ی مهاجرت ایران، از افزایش آمار مهاجرت دانش‌آموزان و دانشجویان خبر داد و گفت: که در ۱۰ سال گذشته، به‌طور متوسط هر سال ۱۳ هزار اجازه‌ی اقامت یا ویزای تحصیلی در هر دو بخش دانش‌آموزی و دانشجویی برای ایرانیان خارج از کشور صادر شده است.

به گفته‌ی وی، مقصد اغلب این افراد کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است و نیمی‌ از مهاجران ایرانی پناهنده‌اند.

 این پژوهشگر حوزه‌ی مهاجرت با بیان این‌که همه‌گیری کرونا فنر مهاجرت ایرانیان را فشرده است، از افزایش آمار مهاجرت با پایان همه‌گیری کرونا خبر داد.

 براساس اعلام مدیر رصدخانه‌ی مهاجرت ایران، اکنون حدود ۶۰ هزار دانشجوی ایرانی در خارج از کشور حضور دارند، در حالی که تعداد دانشجویان ایرانی خارج از ایران در سال ۲۰۱۴، حدود ۵۰ هزار نفر بوده است. همچنین بیشتر دانشجویانی که به کشورهای خارجی مهاجرت می‌کنند، در رشته‌های فنی و مهندسی تحصیل می‌کنند.

در گزارشی دیگر، معاون دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، گفته است: حدود ۵۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های شریف و امیرکبیر در رشته‌ی معماری کشتی (مهندسی دریا) مهاجرت می‌کنند. به گفته‌ی وی، در رشته‌ی مهندسی دریا سالانه ۴۰ تا ۴۵ دانشجوی کارشناسی ارشد جذب می‌شود اما حدود ۵۰ درصد آنان پس از پایان تحصیل به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند.

 علاوه بر مهاجرت‌های تحصیلی، آمار مهاجرت از ایران در قالب پناهندگی و شغلی نیز افزایش یافته است.

مهاجرت به ترکیه نیز در قالب سرمایه‌گذاری، دانشجویی، خرید ملک یا اعلام پناهجویی است. سازمان ملل متحد پیش‌تر اعلام کرده بود که بیش از ۸۰ هزار ایرانی پناهجو در ترکیه زندگی می‌کنند.

رصدخانه‌‌ی مهاجرت ایرانیان پیش‌تر هم اعلام کرده بود: در ۳۰ سال گذشته، جمعیت مهاجران ایرانی ۲.۲ برابر شده و جایگاه ايران در شاخص فرار مغزها از رتبه‌ی ۱۲۴ در سال ۲۰۰۷ به رتبه‌ی ۹۶ در سال ۲۰۲۱ كاهش پيدا كرده است. اين يعنی طی اين سال‌ها، هم‌زمان با بدتر شدن وضعيت ایران، خروج سرمايه‌های انسانی از كشور شدت بيشتری يافته است.

صندوق بین‌المللی پول، بیکاری، سطح پائین درآمد استادان و نخبگان، نارسایی‌های مالی و اداری، کمبود امکانات تخصصی-علمی و بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی را از جمله دلایل مهاجرت ایرانیان ذکر کرده‌ است.

همچنین ادامه‌ی روند سرکوب دانشجویان و دانش‌آموزان بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، زندانی شدن دانشجویان و متخصصان در هنگام بازگشت از تحصیل در دانشگاه‌های خارجی و متهم کردن آن‌ها به جاسوسی و ارتباط با احزاب سیاسی مهاجرت به خارج از ایران را افزایش داده است.

فرار مغزها از ایران در واقع از آغاز تاسیس جمهوری اسلامی آغاز شد. خمینی همواره تاکید می‌کرد که ایمان مذهبی فراتر از تخصص است. همین نگاه باعث شد که در مواردی یک کارمند ساده به ریاست بیمارستانی برسد که ده‌ها پزشک متخصص در آن به مردم خدمت می‌کردند..

 بیشتر این پزشکان در سال‌های نخست حاکمیت جمهوری اسلامی کشور را ترک کردند. مهاجرت متخصصان رشته‌های دیگر نیز در چهار دهه‌ی گذشته هرگز متوقف نشده است.

جمهوری اسلامی ایران درگیر بحران‌های اغلب خودآفریده، توان حل مشکل مهاجرت نخبگان را ندارد. کشوری که به لحاظ تعداد دانشگاه‌ها، دانش‌آموزان، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در میان بیشتر کشورهای همسایه از موقعیتی برجسته برخوردار شده است، بهترین ثمره‌های علمی خود را به صورت رایگان در اختیار همان کشورهایی می‌گذارد که در مواردی دشمن خود می‌پندارد.