ایران در کانون توجه مجمع عمومی؛ بن‌بست دیپلماتیک، هشدار گروسی و تأکید خامنه‌ای بر ادامه غنی‌سازی
در حالی‌که رهبران و دیپلمات‌های بیش از ۱۹۰ کشور در نیویورک گرد هم آمده‌اند، موضوع ایران به یکی از اصلی‌ترین محورهای گفت‌وگوها و رایزنی‌های حاشیه‌ای بدل شده است.
مرکز خبر- هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در حالی ادامه دارد که پرونده هسته‌ای ایران، از جمله تهدید فعال شدن مکانیزم ماشه «بازگشت خودکار»(snapback)،اظهارات رافائل گروسی درباره ظرفیت ایران برای ازسرگیری سریع غنی‌سازی و سخنان صریح علی خامنه‌ای درباره «بن‌بست» بودن مذاکره با آمریکا، محور اصلی بحث‌ها و رایزنی‌هاست. پیامدهای این وضعیت فراتر از لایه‌های فنی و امنیتی است و به‌سرعت زندگی اقتصادی، اجتماعی و به‌ویژه شرایط زنان در ایران را متأثر خواهد کرد.
بن‌بست هسته ای و تهدید فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها
مهلت ۳۰ روزه فرایند حل اختلاف برای احیای توافق هسته‌ای با ایران، که از سوی آلمان، فرانسه و بریتانیا آغاز شده بود، فردا پنج‌شنبه ٣ مهرماه، به پایان می‌رسد.
کشورهای اروپایی بازگشت بازرسان هسته‌ای سازمان ملل به ایران و ازسرگیری گفت‌وگو با آمریکا را شرط اصلی توافق می‌دانند.
این فرایند، در صورت عدم توافق تا پایان ماه سپتامبر، به‌طور خودکار فعال می‌شود و ایران را بار دیگر تحت مجموعه کامل تحریم‌های شورای امنیت قرار خواهد داد. مقامات اروپایی تأکید دارند که مذاکرات با ایران ادامه دارد، اما زمان به سرعت در حال سپری شدن است.
با نزدیک شدن به پایان ضرب‌الاجل ۳۰ روزه فرایند حل اختلاف که از سوی سه کشور اروپایی آغاز شده است، چشم‌ها به نیویورک دوخته شده؛ اروپایی‌ها شرط بازگشت بازرسان آژانس و ازسرگیری گفت‌وگوها با آمریکا را برای جلوگیری از بازگشت کامل تحریم‌ها مطرح کرده‌اند، در مقابل تهران از هرگونه مذاکره مستقیم با آمریکا به‌عنوان «بن‌بست محض» سخن گفته و بر ادامه غنی‌سازی تأکید دارد. همزمان مدیرکل آژانس هشدار داده ایران «اگر بخواهد» ظرف «چند هفته» توان غنی‌سازی تا سطوح بسیار بالا را دارد؛ اما آژانس هنوز دسترسی کامل به ذخایر اورانیوم را نیافته است.
رافائل گروسی: ظرفیت فنیِ بازسازیِ برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد
رافائل گروسی، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در مصاحبه با نشریه تایمز اعلام کرد که علی‌رغم آسیب‌هایی که در پی حملات هوایی ماه ژوئن به برخی تاسیسات وارد شده، ایران هنوز «ظرفیت» ساخت سانتریفیوژ و تولید قطعات مرتبط را حفظ کرده و «اگر بخواهند، فقط مسئله زمان است.» وی همچنین هشدار داده که تبدیل ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۹۰ درصد (آستانه‌ای که به‌طور عملیاتی با «درجه تسلیحاتی» مرتبط پنداشته می‌شود) «زمان زیادی نمی‌برد» و می‌تواند در مقیاس «هفته‌ها» رخ دهد، هرچند تعیین دقیق زمان بدون دسترسی بازرسان آژانس دشوار است.
رافائل گروسی تأکید کرده است که بازرسی‌ها از برخی تأسیسات ازسرگرفته شده اما آژانس هنوز اجازه دسترسی به ذخایر اورانیوم را دریافت نکرده است.
دیدگاه علی خامنه‌ای و رد مذاکره با آمریکا
علی خامنه‌ای در سخنرانی تلویزیونی همزمان با نشست مجمع عمومی، مذاکره با آمریکا درباره هسته‌ای (و احتمالاً مسائل دیگر) را «بن‌بست محض» خواند و بار دیگر بر حق ایران در ادامه غنی‌سازی تأکید کرد. او غنی‌سازی تا سطوح بالاتر را نتیجه‌ی تلاش فنی و علمی داخلی توصیف کرد و استفاده از فشار نظامی یا بمباران تأسیسات را ناکافی برای «از بین بردن» این فناوری دانست. خامنه‌ای همچنین تجربه‌ی برجام و خروج آمریکا از آن را شاهدی بر «خلف وعده» دانست و هشدار داد نشستن پای میز مذاکره تحت «شرایط تهدید» را برابر با پذیرش دیکته‌های طرف مقابل می‌داند.
فشارهای جانبی آمریکا
عدم صدور ویزا برای تعدادی از هئیت همراه پزشکیان و تیم رسانه‌ای او و محدودیت آنها در اقامت در آمریکا از جمله مسائلی است کە بسیار مورد توجه قرار گرفت. همزمان، دولت آمریکا محدودیت‌های تازه‌ای بر نمایندگان ایران در نیویورک اعمال کرده و آنها را از دسترسی به مراکز خرید عمده و فروشگاه‌های لوکس منع کرده است. این اقدام به عنوان بخشی از راهبرد واشنگتن برای افزایش فشار روانی و دیپلماتیک بر هیئت ایرانی تعبیر می‌شود.
انتظار برای سخنرانی رئیس‌جمهور ایران
روزهای پایانی سپتامبر برای ایران سرنوشت‌ساز تلقی می‌شود. نتیجه مذاکرات در نیویورک و تصمیم نهایی اروپا درباره سازوکار «snapback» می‌تواند مسیر سیاست خارجی و اقتصاد ایران را در ماه‌های آینده تعیین کند. اگر راه‌حلی دیپلماتیک به دست آید، امید به کاهش تنش‌ها زنده خواهد شد؛ اما در صورت شکست گفت‌وگوها، ایران با مرحله‌ای تازه از فشار و انزوای بین‌المللی مواجه خواهد شد.